Chociaż Stary był zawsze Kraków, a Huta – Nowa, to jednak i dla tej najmłodszej z krakowskich dzielnic nastał czas nobliwych jubileuszy. Tym razem półwiecze istnienia świętuje Teatr Ludowy. Przed pięćdziesięciu laty w grudniowy wieczór Krystyna Skuszanka otwierała podwoje pierwszego zawodowego teatru w Nowej Hucie. Na inaugurację wybrano „Krakowiaków i Górali” Wojciecha Bogusławskiego, ludową spiewogrę, której akcja toczy się w pobliskiej wsi Mogiła.
Dzisiaj, aby uczcić jubileusz pięćdziesięciolecia tej sceny zaproszono Jerzego Stuhra, który przygotował z wielkim rozmachem inscenizacje Szekspirowskiego „Ryszarda III”. Uroczysta premiera odbędzie się 10 grudnia 2005 o godz. 18.00, której towarzyszył będzie wspomnieniowy raut w gronie przyjaciół teatru i zaproszonych gości. Na foyer teatru będzie można kupić książkę wydaną z okazji 50 lecia teatru.
Wspomnienia ożywi również wystawa archiwalnych zdjęć teatralnych, która zostanie otwarta w poniedziałkowy wieczór, 12 grudnia o godz. 18.00 w Klubie Aktora ZASP „Loża” przy Rynku Głównym.
Teatr Ludowy jest jednym z najmłodszych teatrów Krakowa – otwarty został 3 grudnia 1955 roku, pierwszą premierą byli ”Krakowiacy i Górale” Wojciecha Bogusławskiego. Pierwszym dyrektorem Teatru została reżyserka – Krystyna Skuszanka, która w ciągu kilku lat swej działalności, wraz z Jerzym Krassowskim – reżyserem i Józefem Szajną, podniosła Teatr Ludowy do rangi jednej z najwybitniejszych i najbardziej interesujących scen dramatycznych w Polsce o wyraźnym obliczu filozoficzno- ideowym. Zainteresowania kierownictwa orientujące się w kierunku teatru politycznego owocują ciekawymi inscenizacjami, m.in. „Burza” Shakespeare’a, „Sługa dwóch panów” Goldoniego, „Sen srebrny Salomei” Słowackiego, „Myszy i ludzie” Steinbecka, „Stan oblężenia” Camusa, „Imiona władzy” Broszkiewicza. Teatr występuje za granicą- we Włoszech i Francji. W roku 1963 dyrekcję Teatru Ludowego obejmuje wybitny scenograf – Józef Szajna, proponując widzowi formę teatru plastycznego, teatru narracji wizualnej. Powstają słynne spektakle: „Rewizor” Gogola, „Puste pole” Hołuja, „Zamek” Kafki. W 1966 roku wraz z odejściem Szajny zamyka się nader ważny rozdział w dziejach Teatru Ludowego i teatru polskiego w ogóle. Nowi dyrektorzy kształtują już nieco odmienny profil artystyczny tej sceny: mniej awangardowy, za to bardziej komunikatywny i przystępny dla robotniczego widza. Oprócz krótkiego okresu 1971- 74 kiedy ówczesny dyrektor, reżyser i scenograf Waldemar Krygier próbował realizować własny eksperymentalny program rozwoju sceny, kolejne kierownictwa artystyczne – Irena Babel (1966-71), Ryszard Filipski (1974-79) i Henryk Giżycki (1979-89) realizowały program swoistej edukacji teatralnej, tworząc teatr dla mniej wymagającej publiczności, prezentując repertuar świadomie różnorodny, zarówno pod względem formy, jak i treści: obok pozycji rozrywkowych- popularnych komedii, wodewilów, sztuk dla dzieci, pojawiała się również klasyka polska i obca, dramat współczesny, adaptacje prozy. Do najwybitniejszych inscenizacji tamtych lat należały: „Betlejem polskie” Rydla, „Szelmostwa Skapena” Moliera, „Parady” Potockiego, „Nie-Boska komedia” Krasińskiego, „Hiob” Wojtyły, „Zamiana” Claudela. „Milczenie” i „Dzień gniewu” Brandstaettera oraz „Pieszo” Mrożka.
Jednak od początku istnienia miasta- dzielnicy sytuacja działających na terenia Nowej Huty placówek kulturalnych była niezmiernie trudna. Jedyny teatr, jakim był Teatr Ludowy, funkcjonował w specyficznym środowisku o nietypowej strukturze społecznej, nie posiadającym jakichkolwiek wspólnie wypracowanych tradycji i nawyków kulturowych. Aczkolwiek w początkowym okresie swej działalności zyskał ogólnopolską sławę i stał się symbolem teatralnej awangardy, to jednak w późniejszym czasie, poddawany różnego rodzaju naciskom ideologicznym, stracił wypracowaną wcześniej w środowisku artystycznym wysoką rangę.
W roku 1989 dyrekcję Teatru Ludowego objął młody, dynamiczny aktor Starego Teatru – Jerzy Fedorowicz. Od razu poczynił intensywne starania, aby teatr ten został zaakceptowany przez publiczność, a zwłaszcza młode pokolenie. Pierwszą premierą nowej dyrekcji był „Człowiek z marmuru – początek i koniec” na motywach słynnego filmu Andrzeja Wajdy. Człowiek z marmuru”- spektakl ten został osadzony w realiach Nowej Huty, był politycznym rozrachunkiem z poprzednią epoką. Następne spektakle starały się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom widowni- teatr opowiadał o najpiękniejszych stronach życia, o miłości, o przyjaźni, propagował ideały humanitaryzmu i afirmacji istnienia. Działalność Teatru Ludowego za dyrekcji Jerzego Fedorowicza można rozpatrywać nie tylko w kategoriach artystycznych, ale i socjologicznych – wychowania i edukacji młodego pokolenia, dzięki zainicjowanych działań, które noszą miano „Terapia przez sztukę”. Dziesięć sezonów wytężonej pracy całego zespołu przyniosło widoczne efekty- społeczność nowohucka zaczęła coraz tłumniej odwiedzać swoją scenę. Teatr Ludowy został uznany i zaakceptowany zarówno przez publiczność jak i krytykę. Udało się pozyskać do współpracy m. in. Jerzego Stuhra, Martę Stebnicką, Rudolfa Zioło, Jerzego Trelę, czy Annę Seniuk, przebudować zespół angażując młodych, nader uzdolnionych absolwentów krakowskiej PWST. Otwarto też Małą Scenę w centrum Krakowa najpierw przy ulicy Kanoniczej 1, potem przeniesioną na Scenę Pod Ratuszem na Rynku Głównym 1. „Iwona księżniczka Burgunda” Gombrowicza, „Port wielki jak świat – piosenki J. Brela”, „Cyd” Corneille’a-Wyspiańskiego, „Kochankowie piekła” Calderona-Rymkiewicza, „Poskromienie złośnicy” Shakespeare’a, „Mieszczanin szlachcicem” Moliera, „Balladyna” Słowackiego, „Macbeth” Shakespeare’a, „Pan Jowialski” Fredry, „Wesołe kumoszki z Windsoru” Shakespeare’a, „Krawiec” Mrożka, „Dziady” Mickiewicza zagrane w Celi Konrada w Wilnie – te m.in. spektakle sprawiają, że Teatr Ludowy nie tylko zdobył, ale stale utrzymuje znaczące miejsce na mapie teatralnej naszego kraju. Kilka z nich zostało zarejestrowanych przez TVP w ramach Teatru Telewizji ( „Iwona…”, „Poskromienie…”, „Mieszczanin…”)- wszystkie w reżyserii Jerzego Stuhra. W 1996 roku „Macbeth” Shakespeare’a w reżyserii Jerzego Stuhra został nagrodzony na Festiwalu w Edynburgu, rok później „Antygona” W. Nurkowskiego otrzymała The Herald Angel Awards’97).
W nurcie działań terapeutyczno-wychowawczych najgłośniejszy stał się podjęty przez dyrektora Jerzego Fedorowicza eksperyment zrealizowania „Romeo i Julii” Shakespeare’a z udziałem młodzieży z subkultur skinheadów i punków. Powstało kilka ważnych przedstawień m.in. „Cud w Alabamie” (historia niewidomej i głuchoniemej Hellen Keller) w inscenizacji Jerzego Fedorowicza, „Tragedia o polskim Scylurusie” w wykonaniu pacjentów MONARU, oraz urzekający w swej urodzie spektakl w wykonaniu domu dziecka „Mały Książę” wg. Antoine de Saint-Exupery’ego. Spektakl „Tragedia o Polskim Scylurusie” święcił tryumfy w Bańskiej Bystrzycy i w Bratysławie. W lipcu 1997 roku dyrektor został zaproszony do prowadzenia warsztatów teatralnych z upośledzonymi pacjentami z Luksemburga, Szwajcarii, Austrii i Niemiec podczas trwającego w Meinz nad Renem Festiwalu Kultury Osób Upośledzonych Umysłowo.
W ramach tych warsztatów Jerzy Fedorowicz przygotował poemat „O stworzeniu świata” Leszka Aleksandra Moczulskiego, którego pokaz końcowy był ogromnym sukcesem. Doświadczenie to Jerzy Fedorowicz powtórzył z polską młodzieżą w czasie w wakacji – Mazury’98. Obecnie w ramach „Terapii przez sztukę” prowadzone są warsztaty na pograniczu teatru i psychologii przeznaczone zarówno dla młodzieży ( Studio improwizacji) jak i dla pedagogów (Studium Terapii Przez Sztukę), grane są także spektakle „Bici biją” „Odlot” w reżyserii Inki Dowlasz, która po przedstawieniu prowadzi rozmowę z publicznością na temat poruszanych w spektaklach problemów oraz spektakle muzyczne: „Błysk rekina” (Sparkleshark) i „Obudź się. Minnesota blues” w reżyserii Jerzego Fedorowicza. Od 2000 roku w Teatr jest współorganizatorem międzynarodowego festiwalu sztuki dzieci i młodzieży niepełnosprawnej „Festiwal Radości i Uśmiechu Lajkonik”. Od 1998 roku na Scenie Pod Ratuszem odbywają się cykliczne spotkania „Czytamy współczesny dramat” oraz wydawana jest seria książek „Dramat współczesny”.
