Krakowskie Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha zaprasza 3 sierpnia o godz. 18.00 na wernisaż wystawy „Motiva 2004 – Motywy zwierzęce w plakacie japońskim” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Zwierzę w kulturze japońskiej zajmuje od wieków ważną pozycję. Symboliczne znaczenia zwierząt w projektach współczesnych często nie mają już takiej siły oddziaływania jak dawniej, a nawet nie są świadomie przywoływane. Jednak sama obecność tych motywów pokazuje, jakie znaczenie mają dla Japończyków żywe stworzenia przez wieki związane z kultem przyrody, w którym nie istniał wyraźny podział na elementy boskie i ludzkie.
Systemy religijne podkreślały silną zależność pomiędzy przyrodą i człowiekiem, a zwierzęta często pełniły rolę boskich wysłanników – stąd ich powszechna obecność w japońskiej mitologii.
W wybranym zestawie plakatów wyróżniony został Kazumasa Nagai, u którego motyw zwierzęcia pojawia się najczęściej. W jego pracach znane wszystkim zwierzęta przybierają kształty daleko odbiegające od ich rzeczywistego wyglądu. Nagai (ur. 1929) to jedna z najwybitniejszych indywidualności w świecie japońskiego plakatu. Przedstawienia zwierząt po raz pierwszy pojawiły się w jego pracach w 1986 i wyraźnie zdominowały tę twórczość. Plakaty zapełniają symboliczne formy zwierzęce oznaczające tajemnicę i pełnię życia. W ten sposób poznawanie tajemnicy wszechświata, tak ważne dla autora, zostało związane z badaniem tajemnicy życia. Plakat „Japan” z przedstawieniem żółwia (symbol długowieczności) nawiązuje do dawnej sztuki japońskiej i jest doskonałym przykładem połączenia głębokiego szacunku dla tradycji z nowoczesnym projektowaniem.
W pracach trzech innych autorów także wyraźne są odwołania do rodzimej tradycji. Dla Kiyoshiego Awazu (ur. 1929) świat zwierzęcy i roślinny jest silnie związany z japońską mitologią. Pojawiające się w jego plakatach żółwie i kamelie, ptaki i nietoperze mają swoje określone znaczenia, które sprawiają, że prace tego autora są dla ludzi Zachodu łamigłówkami. Ikko Tanaka (1930–2002), operujący czystą formą znaku graficznego, również sięga do motywów historycznych. W plakacie projektowanym na wystawę „Japonia” wykorzystał motyw jelenia z XII-wiecznej księgi buddyjskiej. Pozostając pod dużym wpływem tego wzoru, Tanaka podjął próbę przetransponowania realistycznych form zwierzęcia, charakterystycznych dla kierunku rimpa, w stylizowany współczesny rysunek z elementami geometrycznymi. W serii plakatów zaprojektowanych na Światową Wystawę Expo 2005 przez Kenya Harę (ur. 1958) też znajdziemy motywy pochodzące ze sztuki dawnej. Temat wystawy: „Ponad rozwojem: odkrywanie na nowo mądrości przyrody”, skłonił artystę do sięgnięcia do ilustracji zwierząt w książce przyrodniczej z okresu Edo.
Poza przywołanymi przykładami plakatów, w których odwołania do tradycji japońskiej są bardzo czytelne, prezentujemy również prace wskazujące na inne inspiracje. Jednak to nie inspiracje są najważniejsze. Najbardziej charakterystyczną, specyficzną cechą plakatu Japonii jest właśnie duża częstotliwość motywów zwierzęcych. Są one obecne w plakacie o tematyce ekologicznej, ale też kulturalnej, reklamowej oraz w plakacie autorskim. Zwierzęta w rękach grafików projektowych podlegają też często przekształcaniu i upraszczaniu, zgodnie z potrzebami współczesnego projektowania, które łączy jasność i precyzję przekazu z czystością komunikatu graficznego. Sposób przedstawiania na płaszczyźnie, ingerencja w kształt i kolor, odmienne i często zagadkowe formy zwierząt to elementy wyróżniające plakaty japońskie spośród innych.
