29 marca 2009 roku na Brodawayu w Nowym Jorku odbędzie się premiera przedstawienia, współprodukowanego przez Instytut Kultury Polskiej, Przysięga Ireny (Irena’s vow). Po triumfalnym sukcesie na scenie Off-Broadway przeniesiona zostaje na deski Broadwayu.
W nowej sztuce hollywodzkiego scenarzysty Dana Gordona Przysięga Ireny (Irena’s Vow) tytułową rolę polskiej katoliczki, Ireny Gut, która uratowała od Zagłady dwunastu Żydów, gra najsłynniejsza nowojorska aktorka żydowska, Tovah Feldshuh – trzykrotna laureatka Drama Desk Award, czterokrotnie nominowana do nagrody TONY, która w roli Gołdy Meir ustanowiła na Broadwayu rekord najdłużej granego monodramu w wykonaniu kobiety. Reżyserem spektaklu wystawionego przez The Directors Company jest Michael Parva. Po przedstawieniach przedpremierowych (tzw. previews: 10-28 marca), uroczysta premiera odbędzie się 29 marca. Spektakl prezentowany jest w formule open run, czyli grany będzie tak długo, jak długo będzie miał publiczność. W tej chwili bilety są w sprzedaży do 6 września.
Trzymający w napięciu spektakl oparty jest na nieprawdopodobnych, ale prawdziwych wydarzeniach: porywającej historii jednej z najodważniejszych i nieznanych bohaterek II wojny światowej. Podczas okupacji Irena Gut, młoda Polka w ramach pracy przymusowej prowadząca dom oficera SS przez dwa lata ryzykowała własnym życiem dla uratowania 12 Żydów, których ukryła w piwnicy jego willi. Zapłaciła za to osobistą cenę.
W przeciwieństwie do Jana Karskiego czy Ireny Sendler niemal nikomu nieznana Irena Gut jest przykładem odwagi działających pojedynczo Polaków, którzy ryzykowali życie własne i swoich bliskich. W 1982 r. otrzymała tytuł Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata, nadawany przez Yad Vashem. Uhonorował ją także Watykan.
Dan Gordon, mający w dorobku m.in. scenariusz do oskarowego Wyata Earpa z Kevinem Costnerem, uchwycił w sztuce, którą napisał na podstawie rozmów z Ireną Gut-Opdyke elementy specyficznie polskie: ironię i poczucie humoru bohaterki w obliczu katastrofy. Opowieść toczy się wartko, jest pełna emocji, napięcia i niespodziewanych zwrotów akcji. Zachwycają dialogi. Gut podkreśla swój katolicyzm, motywację opartą na tym, co stanowi istotę chrześcijaństwa. Sztuka przedstawia fakty mało znane amerykańskiej publiczności: Irena zaczyna opowieść od faktu, że II wojna światowa rozpoczęła się w Polsce, zaatakowanej przez dwie wrogie armie, jest tu też scena wykonania kary śmierci za ukrywanie Żydów.
Projekt jest przełomowy pod wieloma względami – mówi Monika Fabijańska, dyrektor Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku – powszechnie tu uwielbiana Tovah Feldshuh w tandemie z hollywoodzkim scenarzystą czynią dla dobrego imienia Polaków znacznie więcej niż możemy zrobić my sami. Po raz pierwszy w USA, ustami Amerykanów, opowiadamy przeciętnemu widzowi – widzowi, do którego najtrudniej nam dotrzeć – historię Polaka ratującego Żydów z Zagłady. Docieramy do niego, ponieważ nie jest to sztuka intelektualna, ale obliczona na Broadway, a następnie Hollywood.”
Obok Tovah Feldshuh, w spektaklu występują: Sandi Carroll, Tracee Chimo, Steven Hauck, Scott Klaven, Peter Reznikoff, Thomas Ryan, Gene Silvers, John Stanisci i Maja Wampuszyc (Polka grająca w spektaklu Żydówkę, kuzynka znanych w Polsce aktorów z rodziny Machaliców).
Niewielu bohaterów II wojny światowej wykazało się większą odwagą niż ci, którzy ryzykowali życiem by ratować potencjalne ofiary nazistowskiego ludobójstwa. Przysięga Ireny, nowa sztuka Dana Gordona, jest dramatyzacją prawdziwej historii Ireny Gut, polskiej katoliczki, która zdołała ukryć 12 Żydów w piwnicy willi niemieckiego majora. …. 90 minut wciągającego teatru. Tovah Feldshuh bryluje na scenie – The New York Times
Przysięga Ireny (Irena’s Vow)
Spektakle przedpremierowe od 10 marca 2009: wt.-sb. 20:00, śr. i sb. 14:00, nd. 15:00
Premiera: 29 marca 2009
Walter Kerr Theatre, 219 West 48th Street (między Broadway i 8th Avenue), New York, NY
