8 i 9 maja 2010 roku w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi odbędzie się premiera Dybuka Szymona An-skiego w reżyserii Mariusza Grzegorzka. Żydowski pisarz, publicysta i etnograf – Szymon An-ski (Salomon Zainwel Rapoport; 1863-1920), pozostawił po sobie różnorodną spuściznę literacką. Mimo to wciąż uchodzi za autora jednego utworu – legendy dramatycznej Na pograniczu dwóch światów. Dybuk.
Prapremiera światowa w języku jidisz odbyła się w grudniu 1920 roku w Warszawie. Pierwsze przedstawienie w języku polskim miało miejsce w Teatrze Miejskim (dziś im. Jaracza) w Łodzi w 1925 r. Do światowej kariery Dybuka przyczynił się hebrajski teatr Habima z Moskwy wystawiając sztukę w 1922 w reżyserii Jewgienija Wachtangowa. Pokazywany w wielu krajach spektakl Habimy stał się prawdziwą sensacją artystyczną.
Według tradycji żydowskiej dybuk to duch zmarłego, który wciela się w żywą istotę. Nie tylko hebrajczycy uznają, że obok materialnego świata, istnieje inny, równoległy , którego obecność przeczuwamy, chociaż nie mamy do niego dostępu. Duch i materia stanowią spójną całość. Zaświaty i ziemska doczesność są na równi rzeczywiste, a przeznaczenie, które kieruje ludzkim losem może się dopełnić i po śmierci.
Doświadczają tego bohaterowie sztuki – student jesziwy Chanan oraz jego ukochana Lea. Oboje zostali sobie przeznaczeni jeszcze przed narodzeniem, zgodnie z układem zawartym przez ich ojców. Ale czas nie stał w miejscu, ludzkie drogi się rozeszły, a i pamięć zawiodła. Ojciec Lei złamał umowę i przyrzekł rękę dziewczyny innemu. Na wieść o tym Chanan, bluźniąc przeciwko Bogu, umarł z żalu. Po śmierci jego niespokojna dusza, zwabiona rozpaczą Lei, zawładnęła jej ciałem.
przekład: Michał Friedman
reżyseria i scenografia: Mariusz Grzegorzek
kostiumy: BB/Gregor Gonsior
opracowanie muzyczne: Leszek Kołodziejski
reżyseria światła: Jolanta Dylewska
opracowanie muzyczne, akordeon – Leszek Kołodziejski
asystent reżysera: Katarzyna Brewińska
asystent scenografa: Ryszard Warcholiński
8 i 9 maja 2010 roku
Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi
ul. Kilińskiego 45
90-257 Łódź