25 czerwca 2010 roku o godz. 18.00 w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie odbędzie się uroczyste otwarcie wystawy Erazma Ciołka pt. Sierpień Solidarności.
Pośród wielu możliwych określeń twórczości Erazma Ciołka trudno byłoby pominąć jej orientację socjologiczną, zarówno pod względem wyboru obszaru badawczego (od środowiska narkomanów po żywioł wielkiego ruchu społecznego), jak i niezwykłych intuicji przesądzających o zatrzymaniu w fotograficznym kadrze niepowtarzalnych epizodów życia społecznego. Kadry te, zachowując unikalny charakter dokumentu zachowań jednostkowych i grupowych z czasem urastają do roli symbolicznych znaków wyrażających naturę epoki wielkich przemian.
CSW uchylało się, jak dotąd, od prezentacji fotografii stricte reportażowej, realizowanej częściej na konkretne zamówienie niż pod wpływem naturalnego impulsu twórczego. Prezentowane tu wcześniej wybitne przykłady fotografii światowej zapisującej znamienne w skali historycznej przejawy funkcjonowania środowisk społecznych (np. Sebastiao Salgado czy Ann Leibowitz) mogą stanowić godny punkt odniesienia do fenomenu aktywności Erazma Ciołka, który porzucił wcześniejszą, czytelnie umiejscowioną rolę fotografa prasowego (CAF, PAP, Polityka) na rzecz bezinteresownego zaangażowania (szczególnie od 1980) w nieprzewidywalne, a tak wiele dziś znaczące w skali historycznej procesy społeczne i polityczne.
Można w tym przypadku posunąć się do stwierdzenia, że artysta o takiej postawie nie tylko dokumentuje, ale również w pewnym sensie współtworzy materię procesów historycznych poprzez ikoniczne ujęcie faktów powstawania, walki i zwycięstwa ruchu Solidarności.
Znaki fotograficzne wyrażające humanistyczne idee tego ruchu upowszechniały je nie mniej skutecznie, a często bardziej dobitnie niż hasła i manifesty, współtworząc charyzmatyczną legendę tego zamkniętego już zjawiska. Prawdziwą miarę jego wielkości możemy ocenić z dzisiejszej perspektywy, która poddaje surowemu testowi próby przypisanie historycznym znakom Solidarności zadań służebnych wobec bieżących utarczek polityki.
Erazm Ciołek znalazł się w pamiętnych dniach sierpnia 1980 w Stoczni Gdańskiej, w centrum wydarzeń, które w stopniu przechodzącym wszelkie wyobrażenie wpłynęły na zmianę obrazu Polski i świata. Nie można przy tym pominąć faktu, że indywidualny wybór Ciołka wpisał się w szereg jawnych i konspiracyjnych inicjatyw struktur Solidarności, których społeczny i ideowy wyraz trudno byłoby sobie wyobrazić bez fotografii tego artysty wypełniających publikacje Oficyny Wydawniczej NOWA, Tygodnika Mazowsze czy Przeglądu Wiadomości Agencyjnych.
Upowszechniane dziś w formacie serwisów prasowych, wystaw i publikacji świadectwa wielkiej przemiany mogą ożywić świadomość jej konsekwencji, w której obecnie, w aspekcie jednostkowym i społecznym dziś funkcjonujemy. Wystawa w CSW jest traktowana jako spełnienie powinności wobec jej autora, jak i wobec fenomenu wydarzeń sierpnia 1980, których rocznicę w tym roku obchodzimy.
Wojciech Krukowski
Erazm Ciołek (ur. 1937 w Łodzi), artysta fotografik, fotoreporter członek SDP. W latach 1965–1970 pracował w Polskiej Agencji Prasowej i Centralnej Agencji Fotograficznej, a w latach 1971–1973 w redakcji tygodnika Polityka. Od 1970 związał się na trwałe ze środowiskiem artystów plastyków. W latach 1980–1992 poświęcił się całkowicie fotograficznej rejestracji niezwykle ważnych dla Polski wydarzeń politycznych i społecznych W latach 1980–1988 pracował w Zespole ds. Kultury Regionu Mazowsze Solidarność. Był pierwszym w Polsce fotografem, który pokazał na wystawie ponury świat narkomanów mieszkając z nimi przez miesiąc w 1981 roku.
W 1984–89 był członkiem podziemnego Przeglądu Wiadomości Agencyjnych – PWA. W 1989 organizował dział fotograficzny w powstającej redakcji Gazety Wyborczej .W latach 1990–91 pracował w tygodniku Nowy Świat,1991–93 w redakcji tygodnika Spotkania. Od 1970 jest w Stowarzyszeniu Artystów i Kompozytorów Scen Polskich – ZAiKS. Od 1972 jest w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich. Od 1993 w Związku Polskich Artystów Fotografików.
Erazm Ciołek jest autorem kilkunastu albumów o tematyce społecznej i artystycznej. Jest autorem licznych wystaw fotograficznych w Polsce i za granicą. Zdjęcia Erazma Ciołka znajdują się m.in. w największych zbiorach dokumentujących historię świata w Instytucie Hoovera w USA. Instytut, założony 90 lat temu na Stanford University w San Francisco, to największa prywatna placówka historyczna w świecie, która posiada bardzo bogate archiwa związane z I i II wojną światową, historią powojenną, a wręcz unikalne, jeśli chodzi o Europę Środkowowschodnią.
Nagrody:
- 1984 – nagroda Komitetu Kultury Niezależnej Solidarności
- 1987 – nagroda Dziennikarzy Niezależnych SDP za całokształt twórczości
- 1993 – nagroda honorowa XVIII walnego zjazdu Związku Polskich Artystów Plastyków
- 2005 – medal stulecia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
- 2005 – medal Komisji Krajowej NSZZ Solidarność z okazji 25–lecia Związku
- 2006 – odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za aktywną działalność lat 80.
- 2008 – najwyższe odznaczenie Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich – Laur SDP 2007 jako pierwszy fotoreporter w Polsce
Otwarcie wystawy: piątek 25 czerwca, godz. 18.00
Wystawa czynna do 5.09.2010
Aranżacja przestrzenna: Andrzej Stroka
Współpraca: Wojciech Krukowski
