W dniach od 22 lipca do 1 sierpnia 2010 r. we Wrocławiu odbędzie się 10. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Era Nowe Horyzonty. Tegoroczna edycja upłynie pod znakiem kinematografii tureckiej. Na program prezentacji złoży się blisko 30 filmów reprezentatywnych dla tamtejszego młodego kina, zdobywającego laury na międzynarodowych festiwalach oraz retrospektywa nieznanego w Polsce Zeki Demirkubuza.
O odrodzeniu kina tureckiego mówi się od kilku lat. Wywołała je grupa reżyserów, debiutujących w latach 90. XX wieku, takich jak Nuri Bilge Ceylan, wspomniany Demirkubuz, Reha Erdem, Derviş Zaim, Semih Kaplanoğlu czy Yeşim Ustaoğlu. Nazwano ich turecką Nową Falą. To osobne twórcze indywidualności, działające poza głównym systemem produkcyjnym Republiki Tureckiej, reprezentowanym przez stambulskie wytwórnie Yeşilçam. Postawili na kino niezależne, niskobudżetowe, będące wypowiedzią autorską i dotykające spraw, do których tureccy filmowcy odnosili się dotychczas niechętnie.
Silne rozwarstwienie społeczne, dolegliwości codziennego życia, różne oblicza tożsamości narodowej Turków to najczęstsze motywy kina tureckiego. Konflikt starego i nowego, prowincji z miastem, tureckości z europejskością. Filmy powstałe w ciągu ostatnich 20 lat rzadko w bezpośredni sposób odnoszą się do sytuacji politycznej kraju i nie angażują się w powierzchowne publicystyczne polemiki. Wyróżnikiem nowego nurtu stała się także niezwykła forma. Cechy, które narzucają się najsilniej, to poetyckość i minimalizm: spowolniona narracja, kontemplacja pejzażu, kreacyjne światło, dźwięk i montaż, użycie symboli oraz zredukowanych dialogów.
W ramach przeglądu kina tureckiego ukaże się książka Nowe kino Turcji pod redakcją Jana Topolskiego. Jest to wydana przez Ha!art i festiwal ENH antologia tekstów krytyków i filmoznawców tureckich, niemieckich, angielskich i polskich ilustrowana zdjęciami z filmów oraz fotografiami reżyserów. Tematycznie ograniczona i związana z dziełami i twórcami prezentowanymi w ramach 10. edycji MFF Era Nowe Horyzonty. W książce spotykają się dwie perspektywy – autorów zachodnich, którzy odkrywają dla siebie turecką kinematografię oraz autorów tureckich, starających się opisać ją na nowo. Teksty dotykają relacji społecznych, przemian religii i kultury pod wpływem industrializacji i westernizacji, opozycji prowincji i metropolii, obecności historii i polityki.
Kolejnym wydarzeniem towarzyszącym przeglądowi będzie wystawa fotografii Nuri Bilge Ceylana – Turkey Cinemascope. Zbiór fotografii Ceylana powstałych w ostatniej dekadzie, spojrzenie zdystansowanego estety, introwertycznego melancholika – pełne czułości i zdziwienia. Słynny reżyser pokazuje mniej znane oblicze Turcji – pejzaże, zimowe miasta, indywidualne i zbiorowe portrety. Nuri Bilge Ceylan zaczynał od fotografii i obecnie uprawia ją równolegle z kinem. Eksperymentuje z czasem naświetlania i wywoływaniem, podbijając kontrasty między planami oraz uzyskując intensywną, niemal namacalną fakturę. W portretach wnikliwie pokazuje doświadczenia swoich bohaterów. Fotografie zostaną pokazane w Galerii na Solnym (Plac Solny 11) od 22 lipca – 1 sierpnia.
Organizatorzy przewidzieli także Dni tureckie w Klubie Festiwalowym:
We wtorek 27 lipca (godz. 22) głównymi bohaterami wieczoru w Arsenale będą gwiazdy głośnego filmu Fatiha Akina Życie jest muzyką – Baba Zula, pionierzy i najbardziej znani reprezentanci tureckiego rocka. Ich koncerty przypominają barwne performance z udziałem malarzy i tancerzy. Wystąpią z legendarnym brytyjskim producentem znanym ze współpracy z Massive Attack, The Orb, Sly & Robbie – Mad Professorem. Zagra też elektroniczny Nodul i twórca dźwiękowych instalacji Vstspor.
W czwartek 29 lipca (godz. 22) wysłuchamy znanej z filmu Akina rockowo-punkowej grupy Replikas oraz elektronicznej muzyki Tolgi Baklacioglu i Dou Orcana.
W ramach Gazeta Café 29 lipca o godz. 16.00 odbędzie się dyskusja Turcja na fali. Dyskusję z udziałem twórców, krytyków oraz ekspertów poprowadzi Paweł T. Felis – krytyk filmowy Gazety Wyborczej. Zaplanowany został także trzyczęściowy panel dyskusyjny o fenomenie kina znad Bosforu, od kilku lat zdobywającego nagrody na całym świecie. Wezmą w nim udział tureccy reżyserzy, filmoznawcy i krytycy oraz dziennikarze z Polski. W pierwszej części spróbują odpowiedzieć na pytanie o estetyczną specyfikę tej kinematografii w kontekście kina innych krajów europejskich oraz lokalnej kultury. W drugiej odsłonie będzie mowa o warunkach produkcji i dystrybucji w Turcji, zwłaszcza z uwzględnieniem festiwali i prywatnego sektora. Na koniec tematem przewodnim będzie twórczość Zekiego Demirkubuza, bohatera tegorocznej retrospektywy ENH.
