30 września 2010 roku o godzinie 19.00 otwarcie wystawy Jenny Holzer. Z przyczyn niezależnych od organizatora projekt Jenny Holzer został przełożony na wiosnę 2011 r.
Wystawa Jenny Holzer w Art Stations Foundation składa się z głównej instalacji LED (z diod elektroluminescencyjnych), najnowszych obrazów (Redaction Paintings) oraz dwóch wczesnych ławek granitowych.
Projekcje Jenny Holzer, których treścią będą wiersze Wisławy Szymborskiej wyświetlone zostaną na historycznych budynkach Poznania, takich jak Zamek, Biblioteka Raczyńskich, Ratusz oraz na fasadzie Starego Browaru.
Od czasu wystawy w Kunsthaus Bregenz w Austrii (2004 r.), w centrum przekazu artystycznego Holzer znajdują się odtajnione dokumenty rządu USA. Artystka unaocznia temat wojny i tortur, korzystając w swoich obrazach, wielkoformatowych projekcjach świetlnych i LED z notatek służbowych, zeznań złożonych pod przysięgą, emaili, dyrektyw, wyroków sądowych oraz innych materiałów rządowych odnoszących się do sytuacji na Bliskim Wschodzie.
Redaction Paintings rozpoczęła Holzer w 2005 roku, jednak dokumenty jako projekcje świetlne i treść LED wykorzystane zostały już w trakcie wystawy w Bregenz zatytułowanej Prawda przed siłą. Pracując bezpośrednio nad kopiami dokumentów rządowych – często tak drastycznie ocenzurowanych lub tak dalece zredagowanych, że niekiedy poza obszarem czarnych linii czy prostokątów pozostawało zaledwie kilka słów – artystka przetwarzała je na sitodruki, powiększając poddany obróbce cenzora materiał, który umieszczała na płótnie. Przedstawiona przez Holzer dokumentacja oddziałuje na wyobraźnię, ukazując anonimowość i bezosobowość języka administracji rządowej jako narzędzia wywierania wpływu oraz zadawania bólu.
Tworzące centralną część wystawy Redaction Paintings bazują na materiałach, do których każdy ma możliwość dostępu. Dokumenty te zostały zebrane i upublicznione przede wszystkim przez organizacje mające swoje siedziby w USA, jak na przykład: Archiwum Bezpieczeństwa Narodowego oraz Amerykańska Unia Swobód Obywatelskich. Organizacje te oraz im podobne nie są bezpośrednio powiązane z rządem amerykańskim, lecz służą doradztwem w zakresie ochrony swobód, stojąc na straży klarowności demokracji oraz jej skutecznego funkcjonowania. Obrazy artystki wskazują na istniejące w obrębie rządu antagonizmy, które jednak mogą zaowocować nowymi pomysłami i rozwiązaniami. Prace zmuszają nas do myślenia o tym, w jaki sposób wpływamy na przyszłość.
Wystawa Holzer w Art Stations Foundation składa się z głównej instalacji LED (z diod elektroluminescencyjnych), obrazów najnowszych oraz dwóch wczesnych ławek granitowych. W swojej pracy LED zatytułowanej Tors, Holzer kładzie jeden na drugim dziesięć półkolistych żeber zawierających tekst z obu stron. Przypominająca układ przestrzenny dzieł minimalistów, jak choćby Donalda Judda, instalacja za pomocą czerwonego, niebieskiego, białego i fioletowego światła prezentuje oświadczenia, sprawozdania z przesłuchań i emaile pochodzące z akt żołnierzy postawionych przed sądem w trakcie wojny na Bliskim Wschodzie. Pozwalając wybrzmieć różnym głosom (oskarżycielskim, sprzecznym, pełnym współczucia, banalnym, niepotwierdzonym i niepodważalnym), ukazuje relacje krzywd i win. Tytułując swoją pracę Tors, miejsce chroniące ważne organy ciała, artystka uświadamia nam, że polityka jest w stanie zadać realny i niszczący gwałt na ciele człowieka. Bezpośrednie skutki działań politycznych spadają zawsze na jednostkę, narażoną na okaleczenie, cierpienie i śmierć w czasie wojny oraz konfliktów zbrojnych.
W Art Stations zaprezentowane będą trzy cykle obrazów. W obrębie jednego z nich zgromadzone zostały obrazy olejne na płótnie przedstawiające odciski dłoni żołnierza amerykańskiego oskarżonego o popełnienie zbrodni w Iraku. W przypadku każdego odbicia cenzor usiłował wymazać linie papilarne umożliwiające identyfikację oskarżonego, zamalowując je na czarno. Techniki rysunku, użyte w wieloraki sposób, nie stanowią studium formalizmu i abstrakcji. Różnorodność prac i stylów ukazuje zastępy ludzi i pokłady historii, czyli elementów nierozerwalnie związanych ze sobą w trakcie działań wojennych. Abstrahujące od długofalowej polityki i doraźnej strategii, obrazy, które ukazują odciski rąk to w istocie materialne palimpsesty jednostek. Prace Holzer bazujące na dokumentach odtajnionych na mocy ustawy o dostępie do informacji nie poddają się oglądowi z jednej tylko perspektywy.
Jeden z obrazów znajdujących się w kolekcji Art Stations, o szczególnie wymownym charakterze, nie posiada oznak wymazywania czy cenzury. Widnieje na nim pośmiertny odcisk dłoni należącej do osoby przetrzymywanej w amerykańskim więzieniu. W pracy tej nie widać nakładających się na siebie linii papilarnych oraz graficznych ingerencji, znanych z innych obrazów cyklu; sugestywny obraz każe nam za to wyobrazić sobie rękę, która zanurzyła w tuszu dłoń zmarłego i, opuściwszy ją na papier, uzyskała jej zamazany odcisk.
Drugi cykl obrazów Holzer przedstawia odkryte przez artystkę radykalnie ocenzurowane dokumenty, w których – w momencie przenoszenia ich na obrazy sitodrukowe – artystka zamieniła czarne miejsca ingerencji cenzorskich na elementy kolorowe. Wzorując się na suprematystycznym modelu barwy i porządku Malewicza, Holzer wprowadza do formalnej abstrakcji element wyboru, uznaniowości i świadomej decyzji. Kiedy posługuje się tym modelem malarstwa w odniesieniu do dokumentów rządowych, podważa tezę, że machina biurokracji nie posiada twarzy. Artystka zwraca uwagę na fakt, że to jednostki, a nie automaty, odpowiadają za zasady, wybory i wdrażanie w życie procedur, które prowadzą do utajnionych pod czarnymi ingerencjami cenzora informacji. Poprzez swoją dyskretną obecność w tych pozornie formalnych obrazach, zmieniając kolor fragmentów niejawnych, artystka pokazuje też, że władza i biurokracja stanowią tak naprawdę zespół osobnych (i osobistych) decyzji.
Począwszy od roku 1996 Holzer posługuje się tekstem jako medium za pomocą spektakularnej gry światłem. Jej wielkoformatowe, filmowe projekcje tekstów własnych, a w późniejszym czasie zapożyczonych – głównie od literatów, wyświetlane są w metropoliach całego świata. Rolę ekranów grają historyczne obiekty i zabytkowe mury, ale także elementy środowiska naturalnego: tafla wody, fale oceanu czy pokryta śniegiem skocznia. Poprzez swoje teksty oraz wybór lokalizacji ich projekcji artystka prowokuje zderzenia tego, co publiczne i prywatne, świadome i nieuświadomione, żywe oraz martwe, bezstronne i subiektywne.
Monumentalne realizacje Holzer mają na celu świadome sprowokowanie odbiorcy do myślenia. Początkowo jej projekcje miały miejsce wyłącznie w plenerze, z czasem jednak – od 2006 roku – artystka zaczęła zamykać je również w pomieszczeniach. Towarzyszyło temu pojawienie się pytania o stosunek treści pokazów odbywających się wewnątrz galerii, gdzie trafiają zainteresowani sztuką, do treści przekazywanych w miejscach publicznych, których odbiorcami stają się głównie przypadkowi ludzie. Realizacje w zamkniętych oraz otwartych przestrzeniach charakteryzują się ponadto różnym tempem pokazu.
Już w październiku będziemy mieli wyjątkową okazję, by zobaczyć projekcje Jenny Holzer w Poznaniu. Zostaną one wyświetlone na historycznych budynkach w przestrzeni Poznania, takich jak Zamek, Biblioteka Raczyńskich, Ratusz oraz na fasadzie Starego Browaru. Jest to wydarzenie na skalę światową, plasujące nasze Miasto obok metropolii takich, jak Rzym, Paryż, Londyn, Rio de Janeiro czy Nowy Jork, w których odbywały się znakomite wielkoformatowe realizacje artystki. Co jednak szczególnie wyróżnia projekcje poznańskie to fakt, że ich treścią będą wiersze Wisławy Szymborskiej, która w 1996 otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, oraz że po raz pierwszy projekcje Jenny Holzer zainscenizowane zostaną w języku polskim. Jest to wydarzenie bez precedensu, dostarczające możliwości obcowania ze znamienitą poezją Szymborskiej, która przetłumaczona została na wiele języków, w tym: chiński, japoński, arabski i hebrajski. To wspaniała sposobność dla polskiej publiczności, by w swoim kraju obcować ze sztuką na prawdziwie światowym poziomie.
Jenny Holzer wespół z Wisławą Szymborską osobiście dokonały wyboru dwunastu wierszy, które wyświetlone zostaną po polsku, a część z nich także w języku angielskim dla zagranicznych gości. Ponadto artystka samodzielnie wybrała odpowiednie lokalizacje w Poznaniu i opracowała filmy z wierszami. Część wierszy, o wydźwięku politycznym: Koniec i początek, Dzieci epoki, Tortury oraz Terrorysta, on patrzy, nawiązuje tematyką do prezentowanej w Art Stations wystawy obrazów Holzer. Pozostałe stanowią utwory utrzymane w rozpoznawalnej dla Szymborskiej ironiczno-refleksyjnej stylistyce: Możliwości, Pochwała złego o sobie mniemania, Jacyś ludzie, Chmury, Myśli nawiedzające mnie na ruchliwych ulicach, Trzy słowa najdziwniejsze, Metafizyka, Pożegnanie widoku.
Szczegółowy harmonogramy projekcji:
15 – 17 października, projekcje na fasadzie Starego Browaru (ul. Półwiejska 32)
18 – 20 października, projekcje na fasadzie i wieży CK Zamek (ul. Święty Marcin 80/82)
21 – 23 październik, projekcje na Bibliotece Raczyńskich (ul. Święty Marcin 65)
24 – 25 październik, projekcje na Ratuszu (Stary Rynek)
Projekcje odbywać się będą każdego dnia w godzinach 19.00 – 21.00.
Przewidziane zostały projekcje dwóch filmów:
9 października godz. 18.00 Chwilami życie bywa znośne, dokument o Wisławie Szymborskiej w reżyserii Katarzyny Kolendy-Zaleskiej, produkcja TVN, 2009, Słodownia +3
13 październik godz. 18.00 Jenny Holzer, reż. Claudia Müller, produkcja Phlox Films Claudia Müller, 2010., Słodownia +3
