26, 27 i 28 października 2010 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie odbędą się trzy wykłady towarzyszące wystawie Powtórka z teorii widzenia.
- Surrealizm w sztuce polskiej, dyskusja wokół książki Dzieje grzechu. Surrealizm w kinie polskim
udział wezmą: Marcin Giżycki, Kuba Mikurda, Agnieszka Taborska, Prof. Andrzej Turowski,
Kamila Wielebska, Andrzej Żuławski
prowadzenie: Iwona Kurz
Niemałe wyzwanie podczas tworzenia tej książki związane też było z samą definicją, a raczej – z definicjami. Bo jeśli właśnie surrealizm jest tym kluczem interpretacyjnym pozwalającym zobaczyć i zrozumieć w szerszej perspektywie twórczość reżyserów, których dokonania były dotychczas określane mianem kina osobnego, to kwestią otwartą wciąż pozostaje, jak ową surrealność zdefiniujemy. Nie mieliśmy jednak, co należy podkreślić, ambicji, aby stworzyć tu jakąś zamkniętą i raz na zawsze ustaloną definicję surrealizmu. Każda z osób, których teksty znalazły się w zbiorze, podeszła do problematyki surrealizmu, jego miejsca w kinie i – szerzej – w kulturze polskiej w odmienny i specyficzny dla siebie sposób. Przyglądając się mu z różnych perspektyw, staraliśmy się dostrzec jak najwięcej. Dochodziło wówczas czasem do – co musimy z radością przyznać – dających wiele do myślenia nieoczekiwanych spotkań.
Proponujemy więc nie tylko rodzaj podróży poprzez historię kina polskiego, która nakłada na siebie przyjemność wyśledzenia tego, co nazwane – lub nienazwane – zostało surrealizmem i wszelkich jego śladów czy choćby nawiązań. To do pewnego stopnia próba zrekonstruowania, czy choćby nakreślenia, nieco innego obrazu takiej historii kina, która do tej pory nie powstała, a – naszym zdaniem mogłaby zaistnieć, opowiadając o tych dziełach, które wcześniej nie doczekały się należytej uwagi i interpretacji w jakimkolwiek szerszym kontekście. Być może to, co się w nich kryje, stworzy podstawy do głębszej analizy pewnych wyjątkowych zjawisk zaistniałych w kulturze polskiej, zjawisk które trudno poddać krytycznemu oglądowi, dekonstrukcji czy też swoistej (psycho)analizie, być może dlatego, że zbyt mocno zrosły się z samym rdzeniem poczucia przynależności do tego miejsca i tej tradycji, stając się niejako ich integralną częścią. Tym bardziej w owym kontekście cieszy udział autorów wywodzących się z zupełnie innych miejsc i planet, co zawsze daje okazję do zaistnienia krytycznego dystansu.
Kamila Wielebska
- Spotkania z Prof. Andrzejem Turowskim: oprowadzanie po wystawie Powtórka z teorii widzenia oraz wykład …éblouissement…
Powtórka z teorii widzenia jest wystawą, na której problemy widzialności, postrzegania, obserwacji i poznania wzrokowego, innymi słowy fizyki i metafizyki wizualności, czyli podstawy sztuk plastycznych i przedmiot eksperymentów artystycznych, są pokazane w różnych konfiguracjach ideologicznych i technologicznych. Dotyczą one w równym stopniu samego oka i jego zdolności percepcyjnych, jak i narzędzi oraz teorii optycznych, które pomagają we wzrokowym uchwyceniu (uobecnieniu) i wyjaśnieniu (ideologie) umykającej realności (marzenie o przezwyciężeniu niewidzialnego i niewyrażalnego). Nie jest to zagadnienie nowe. Na wystawie chodzi o jego ponowne i oryginalne postawienie w kontekście polskiej tradycji modernistycznej oraz wybranych, mniej znanych i w innym świetle ukazanych, prac twórców współczesnych.
Prof. dr Andrzej Turowski, krytyk i historyk sztuki współczesnej, profesor invité Uniwersytetu Warszawskiego (2009-2010), profesor emerytowany Uniwersytetu Burgundzkiego w Dijon (1990-2009), profesor Uniwersytetu Clermont II w Clermont Fernand (1985-1990), profesor invité Ecole d’Architecture de La Villette, Paris (1984), profesor Uniwersytetu w Poznaniu (1965-1983), doktor honoris causa Akademii im. Strzeminskiego w Łodzi (2004), dyrektor Centre de Recherche Comparative sur les Avant-gardes 1990-2000), współ-dyrektor Galerii Foksal w Warszawie (1970-1983).
Jest autorem licznych artykułów (ok. 300), rozpraw i książek na temat sztuki publikowanych w wielu językach, między innymi monografii polskiego konstruktywizmu (Konstruktywizm polski, 1981), panoramy rosyjskich utopii rewolucyjnych (Wielka utopia awangardy, 1990), studiów nad awangardą środkowoeuropejską (W kręgu konstruktywizmu, 1976; Exit-t-il un art de l’Europe de l’Est, 1986), historii polskiego modernizmu (Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu, 2000), serii szkiców na temat awangardy międzywojennej (Awangardowe marginesy, 1998) oraz redaktorem tomów poświęconych kulturze rewolucyjnej (L’art et le discours face à la revolution, 1998) i sztuce lat 30. (Arts et artistes autour de Zervos, 1998).
W 1998 opublikował także bogaty wybór komentowanych tekstów awangardy rosyjskiej (Między sztuką i komuną), a w latach późniejszych monografie Jerzego Kujawskiego i Kazimierza Malewicza. Kurator wielu wystaw, między innymi: L’Europa dei razionalisti, Milano/Como 1989; Europa, Europa, Bonn, 1994; Fin des temps ! L’histoire n’est plus, Toulon 2004; Jerzy Kujawski, Maranatha, Poznań – Varsovie 2005-2006; Pomnikoterapia Krzysztofa Wodiczki, Warszawa 2006; Supremus de Malévitch, Varsovie 2007; Svegliato e sogna, Venice 2009.
- Przemysław Strożek W stronę międzynarodowości sztuki nowoczesnej. Zwrotnica (1922-23) i Blok (1924-26) w sieci modernistycznych czasopism
Artyści wszystkich krajów łączmy się. Sztuka musi być międzynarodowa inaczej umrze – głosił jeden z komunikatów Międzynarodowego Kongresu Artystów Progresywnych w Düsseldorfie z 1922 r. Z postanowień Kongresu wyłaniała się utopijna wizja międzynarodowego konstruktywizmu jako ideału nowoczesnej kultury. Nieodzownym elementem owej wizji było tworzenie sieci modernistycznych czasopism, które spełniały funkcję wymiany informacji związanych z najnowszymi przejawami nowej sztuki, a także służyły nawiązywaniu kontaktów między poszczególnymi ugrupowaniami awangardowymi.
Powstanie pisma, jako organu danej grupy literacko-artystycznej, stanowiło paszport do europejskich środowisk awangardowych. Na polskim gruncie dowodziły tego nowo powstałe pisma w Krakowie i Warszawie: Zwrotnica (1922-1923) oraz Blok (1924-1926). Podczas wykładu autor zaprezentuje działalność propagandową Zwrotnicy oraz Bloku na arenie międzynarodowej. Spróbuje też zastanowić się nad rolą, jaką w tym kontekście odegrały one dla rozwoju polskiej literatury i sztuki.
Przemysław Strożek (ur. 1983) – doktorant IS PAN. Uczestnik międzynarodowego projektu badawczego: Modernist Magazines Project realizowanego pod kierunkiem prof. Petera Brookera (University of Sussex) i prof. Andrewa Thackera (De Montfort University). Autor rozdziału Toward Avant-Garde. Magazines in Krakow and Warsaw: Formiści (1919-1921), Nowa Sztuka (1921-1922), Zwrotnica (1922-1923), Blok (1924-1926) dla przygotowywanej publikacji The Oxford Critical and Cultural History of Modernist Magazines. Vol. 3, red. P. Brooker, Oxford University Press (2011).
26, 27 i 28 października:
wykłady towarzyszące wystawie Powtórka z teorii widzenia
w przestrzeni wystawy w Galerii 2 (1 piętro)
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie
ul. Jazdów 2, 00-467 Warszawa
