Do 6 stycznia 2011 roku w Rotundzie pw. św. Mikołaja w Cieszynie można oglądać świąteczną instalację Grzegorza Majchrowskiego Betlejem.
Instalacja Betlejem autorstwa Grzegorza Majchrowskiego, cieszyńskiego artysty i pedagoga, zmusza do poważnej, nie tylko świątecznej refleksji. Zimowy chłód panujący w Rotundzie oraz kilkaset rozrzuconych białych dziecięcych ubranek ma przypominać o nie tylko o nienarodzonych dzieciach, ale również o wszystkich odrzucanych, mniejszych siostrach i braciach. I o naszym kamiennym, zimnym sercu.
Rotunda romańska jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem Ziemi Cieszyńskiej. Została zbudowana w XI wieku i przez szereg lat była kaplicą grodową (zamkową) pod wezwaniem św. Mikołaja. Jest to okrągła budowla wykonana z kamieni wapiennych. Do nawy głównej przylega od wschodu półkolista absyda. W zachodniej części nawy znajduje się empora wsparta na kolumnach i półkolumnach wykonanych z piaskowca, na którą prowadzą schody znajdujące się wewnątrz muru rotundy.
Z drugiej strony empory znajduje się, zamurowane obecnie, łukowate wejście prowadzące przypuszczalnie do palatium – siedziby kasztelana. Rotunda, jako jedyna murowana budowla grodu, służyła za najważniejszy punkt oporu na wypadek wojny. Spełniała również funkcję ośrodka administracji kościelnej cieszyńskiej kasztelanii. Przy rotundzie znajdował się przypuszczalnie najstarszy cmentarz Cieszyna, gdzie chowano naczelników kasztelanii, członków ich rodzin oraz rycerzy.
W XIV wieku kaplica zamkowa została poddana przebudowie, w wyniku której podwyższono poziom wnętrza i położono posadzkę. W czasie pożaru w II połowie XV wieku rotunda uległa częściowemu uszkodzeniu. W 1839 roku – podczas prac związanych z przebudową kompleksu zamkowego, którą zaprojektował Józef Kornhäusel – kościół został przebudowany w stylu klasycystycznym. Prace konserwatorskie prowadzone w latach 1947-1955 przywróciły romański charakter rotundy.
Do 6 stycznia 2011 r.
Rotunda pw. św. Mikołaja w Cieszynie