Od 8 do 15 grudnia 2011 roku w Krakowie potrwa 4. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Boska Komedia. Spektakle konkursowe powalczą o następujące nagrody:
- Boski Komediant: Krakowska Nagroda Teatralna – nagroda Prezydenta Miasta Krakowa dla najlepszego spektaklu festiwalu (50 tysięcy złotych)
- nagrody w kategoriach: najlepszy reżyser, scenograf, aktor, aktorka oraz kompozytor ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (10 tysięcy złotych każda)
PROGRAM FESTIWALU:
INFERNO
Zestaw spektakli konkursowych swój kształt zawdzięcza doradczym opiniom selekcjonerów. Tegorocznym głosem służyli: Anna Burzyńska, Joanna Derkaczew, Aneta Kyzioł, Agnieszka Rataj, Jacek Cieślak, Łukasz Drewniak, Jacek Kopciński, Wojciech Kościelniak, Wojciech Majcherek, Grzegorz Niziołek, Jacek Sieradzki.
Najwięcej głosów otrzymały:
- Utwór o matce i ojczyźnie, reż. Jan Klata – 8 głosów
- Tęczowa Trybuna 2012, reż. Monika Strzępka – 6 głosów
- Mickiewicz. Dziady. Performance, reż. Paweł Wodziński – 5 głosów
W konkursie Boskiej Komedii 2011 będzie można zobaczyć spektakle:
Utwór o matce i ojczyźnie reż. Jan Klata, Teatr Polski we Wrocławiu
Spektakl Klaty jest adaptacją nominowanego do Literackiej Nagrody Nike w 2009 roku utworu Bożeny Keff, która w swoim tekście rozpisała na głosy Matki i Córki opowieść o Polsce naznaczonej traumą tragicznej historii, zwłaszcza katastrofy Holocaustu. Reżyser w surowej przestrzeni sceny, zabudowanej metalowymi szafami, przywodzącymi na myśl obozową rzeczywistość, umieścił sześcioro aktorów w czarnych, wdowich sukniach i w konwencji starogreckiego lamentu nakazał opowiadać im relacje pomiędzy Matką a Córką. Sedno scenicznej realizacji stanowi jednak figuratywność postaci, gdyż nieistotne jest przypisanie aktora do konkretnej roli, a oddanie głosu pokoleniu, które poprzez zapośredniczoną traumę swoich rodziców próbuje opowiedzieć o własnej miałkiej, popkulturowej teraźniejszości.
Tęczowa Trybuna 2012, reż. Monika Strzępka, Teatr Polski we Wrocławiu
Punktem wyjścia dla niezwykle aktualnego spektaklu przygotowanego przez duet Demirski-Strzępka była wnikliwa obserwacja życia społeczno-kulturalnego, ze szczególnym uwzględnieniem walki polskich homoseksualistów o wydzielony dla siebie sektor na Stadionie Narodowym. Gniewna wypowiedź o współczesnej Polsce nie mogła się obyć bez newsowych tematów z pierwszych stron gazet, dlatego w teatrze pojawia się echo problemów z budowaniem autostrad i stadionów na Euro 2012; odprysk katastrofy smoleńskiej, która w konsekwencji zakończyła się wyborami prezydenckimi, walką o krzyż, wzniesieniem figury Chrystusa w Świebodzinie; czy w końcu migawkami z ostatniej wielkiej powodzi, która w ostatecznym rozrachunku została wykorzystana, jako świetnie sprzedające się wydarzenie medialne. By jednak nie nużyć nadmierną publicystyką, całość gorzkiej refleksji została zamknięta w parodiowej estetyce postaci doskonale rozpoznawanych z telewizji, radia i Internetu.
Mickiewicz. Dziady. Performance, reż. Paweł Wodziński, Teatr Polski w Bydgoszczy
Paweł Wodziński przygotowując swoją wersję mickiewiczowskich Dziadów odwołał się do ludycznej tradycji obrzędu przywołując kontekst przenikania się dwóch światów – świata żywych oraz świata umarłych, do pogańskich rytuałów dodając element chrześcijańskiego wielkanocnego misterium oraz powagę żałobnego obrządku Zaduszek. Nowe spojrzenie na zakorzeniony w polskiej tradycji tekst, do tej pory skupiający się przede wszystkim na cierpieniu i martyrologii Polaków, zaowocowało dialogiem z mechanizmami budowania wspólnoty narodowej oraz utrzymywaniu tożsamości, co po raz kolejny przywoływane było w agresywnym prasowym dyskursie tuż po tragedii smoleńskiej.
Życie seksualne dzikich, reż. Krzysztof Garbaczewski, Nowy Teatr Warszawa
Propozycja Garbaczewskiego nie jest ani spektaklem, ani teatralną instalacją. Uporczywie ucieka wszelkim próbom dookreślenia, może dlatego najłatwiej nazwać ją poetycką i popkulturową wariacją na temat antropologicznych prac Bronisława Malinowskiego oraz jego dzienników, opublikowanych tuż po śmierci badacza. Zwłaszcza, że na scenie nie odnajdzie się tropików, a raczej postindustrialną przestrzeń podziemi wielkiego miasta, gdzie pomiędzy brudnymi, betonowymi ścianami zostali zamknięci Obcy/Dzicy, którymi są wszyscy, którymi jesteśmy my. W tak skomponowanym świecie przedstawionym dostrzegalny jest brak historii do opowiedzenia, nie ma żadnej wyrazistej intrygi, na pierwszy plan wysuwają się luźno zestawione obrazy aktorskich improwizacji, których głównym tematem jest obcość i niemożność komunikacji we współczesnym świecie. Spektakl inspirowany dziełem Bronisława Malinowskiego.
Babel 2, reż. Maja Kleczewska, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie
Babel 2 jest dokładnie tym, czego można spodziewać się po fuzji Kleczewskiej z Jelinek. Młoda reżyserka bierze na warsztat tekst pozbawiony typowo teatralnych komponentów: postaci, dialogów, didaskaliów. W rolach obsadza równie młodych aktorów Krakowskiej Szkoły Teatralnej, jednak nie przypisuje ich do określonych, nazwanych bohaterów, a raczej proponuje odegranie konkretnych historii, które od antyku aż do współczesności opowiadają o ludzkim bestialstwie, okrucieństwie, przemocy; które na równi posługują się starogreckimi mitami, co newsami dotyczącymi działań wojennych w Iraku i Afganistanie, opowiadając tym samym o cierpieniach niewinnych, przypadkowych ofiar, zadając tym samym pytanie o jego konieczność i słuszność.
Judyta, reż. Klemm, Teatr Współczesny w Szczecinie
Z jednej strony przedstawienie Klemma jest na wskroś współczesne, przesiąknięte katastroficznym myśleniem przesilenia dwóch stuleci i dwóch milleniów, z drugiej strony nie rezygnuje z biblijnych konotacji i możliwości, które ofiarowuje motyw królowej Judyty. Reinterpretując romantyczny tekst Hebbela, Klemm umieszcza swoich bohaterów na odludziu, w którego centrum znajduje się blaszany barak przywodzący na myśl żołnierzy stacjonujących w Iraku czy Afganistanie. Zresztą reżyser tak prowadzi akcję, że starcie Judyty z Holofernesem będzie przywodziło na myśl okrutne działania wojenne dwóch wrogich sił, które nieuchronnie zbliżają protagonistów do śmierci, zagłady, samozniszczenia, niemożności odnalezienia się w powojennej rzeczywistości.
Klub Polski, reż. Paweł Miśkiewicz, Teatr Dramatyczny M. St. Warszawy
Punktem wyjścia spektaklu jest historia Wielkiej Emigracji, czyli ucieczka polskiej inteligencji do Paryża. Na scenie obok Mickiewicza i jego tekstów, obok Słowackiego i jego dramatów, obok Nie-boskiej… i Krasińskiego, pojawiają się całkowicie współczesne problemy i bolączki, a wręcz papka medialna ostatnich lat: jest śmierć i pogrzeb Jana Pawła II, katastrofa smoleńska, próba uporania się ze sprawą żydowską. Wszystko po to, by na nowo ustalić paradygmat bycia Polakiem, by odzyskać utraconą w chaotycznym, postmodernistycznym, fragmentarycznym świecie tożsamość narodową, by po raz kolejny wskrzesić mit romantyczny, tak istotny dla naszej kultury, zdaje się mówić z teatralnej sceny Paweł Miśkiewicz.
Bracia Karamazow, reż. Janusz Opryński, Teatr Provisorium
Lubelski Teatr Provisorium w przygotowanej przez siebie realizacji Braci Karamazow skupił się na interpretacji najbardziej rozpoznawalnych wątków i motywów z dzieła rosyjskiego klasyka. Złamanie kulturowego tabu, którym niewątpliwie jest zbrodnia ojcobójstwa, zderzone z niemalże egzystencjalnymi rozważaniami na temat istnienia Boga, wolnej woli człowieka, równowagi pomiędzy złem a dobrem, zostało dodatkowo oświetlone współczesnym kontekstem rozumienia historii Rosji. Ponadto wydaje się, że Janusz Opryński w całkowicie domową, rodzinną historię starał się wpleść odniesienia do bolesnych doświadczeń II wojny światowej, Holocaustu i Katynia, które to tematy były niezwykle aktualne w społecznym dyskursie ostatnich lat.
Joanna Szalona; Królowa, reż. Wiktor Rubin, Teatr im. S. Żeromskiego w Kielcach
Jolanta Janiczak pisząc swój tekst sięgnęła po mityczną opowieść o Joannie – średniowiecznej królowej Hiszpanii – żonie Filipa Pięknego, która według legendy przez czternaście lat po śmierci męża nie pochowała jego ciała, wciąż darząc uczuciem ziemską powłokę małżonka. Darząc na tyle, by nadal uprawiać z nią seks, obdarzać fizycznymi pieszczotami. Korzystając z tej niezwykle chwytliwej, wręcz skandalicznej opowieści, Wiktor Rubin zaproponował teatralną przygodę ośmiorgu aktorom, którzy na oczach publiczności raz po raz przyjmują role, zmieniają osobowości i postaci, wszystko po, to by pod płaszczykiem historycznego kostiumu opowiedzieć o upadku mitu rodzinnego szczęścia, które ginie pod natłokiem chaosu informacji, postaw i wzorców, w ostateczności zostawiając osamotnionego człowieka, który sam musi konfrontować się ze światem.
Ojciec, reż. Agata Duda-Gracz, Teatr J. Słowackiego w Krakowie
Swobodna, autorska adaptacja opowiadania austriackiego pisarza Oskara Tauschinskiego stała się kanwą dla spektaklu Agaty Dudy-Gracz, w którym oprócz tytułowej figury ojca – niepodzielnego władcy rodziny, pojawia się temat ojca – artysty, będącego dla sztuki w stanie zrobić wszystko. Nim widz zapozna się z historią, zostaje przeprowadzony przez teatralne kulisy na główną scenę, gdzie w końcu przysiada w ciszy i skupieniu, nie chcąc zakłócać atmosfery odwzorowanej pracowni twórcy-rzeźbiarza. Tam też dowiaduje się, że główny bohater dostał zlecenie – ma wyrzeźbić do kościoła Marii Panny krucyfiks z postacią Chrystusa. Jednak żadna z rzeźb nie zadowala go w pełni, dlatego w imię doskonałej sztuki niszczy wszystko wokół siebie, na końcu zabijając pozującego mu modela, czym otwiera przestrzeń dla pytań o sens i możliwość doskonałej, perfekcyjnej sztuki, idealnego życia.
O wynikach konkursu na najlepszy spektakl i przyznaniu statuetki Boskiego Komedianta zadecyduje międzynarodowe jury, złożone z wybitnych animatorów teatralnych z całego świata:
- Iphigenia Taxopoulou – doradca artystyczny odbywającego się w Salonikach Dimitria Festival oraz koordynator greckiej odnogi Mitos21. W 2009 roku była jurorem podczas drugiej edycji Festiwalu Boska Komedia
- Seo Jaehyung – południowokoreański reżyser, dyrektor artystyczny Seoul Performing Arts Festival
- Peter Carp – reżyser teatralny, dyrektor Teatru w Oberhausen
- Chiaki Soma – dyrektor programowa Festival/Tokyo oraz założycielka nowej twórczej przestrzeni dla sztuki scenicznej – Yokohama Arts Platforma: Steep Slope Studio
PARADISO
to festiwalowa prezentacja twórczości młodych polskich reżyserów oraz nowych spektakli, która ponadto jest szansą, by na własne oczy przekonać się, jakim językiem już niedługo będzie się posługiwać polski teatr. W tym roku w niebiańskim cyklu festiwalu zobaczymy:
- Barbelo, o psach i dzieciach, reż. Małgorzata Bogajewska, Teatr Bagatela
- Nasze Miasto, reż. Szymon Kaczmarek, Narodowy Stary Teatr
- Córeczki reż. Małgorzata Głuchowska, Teatr Dramatyczny M. St. Warszawy
PURGATORIO
jest idealnym punktem wyjścia do dyskusji o tym, co dzieje się w festiwalowym Piekle oraz Niebie. To też doskonały kontrapunkt tego, co dzieje się w głównym nurcie Festiwalu, zwłaszcza, że tegoroczny Czyściec będzie na teatralnej scenie stawiał polskie pomniki polemizując z wizją polskości konkursowych prezentacji.
Bartosz Szydłowski: Powodem uruchomienia produkcji prapremierowych było marzenie, aby po festiwalu pozostał trwalszy ślad, niż jednorazowy pokaz. Chciałbym, aby każdego roku, wokół proponowanych tematów powstawał pejzaż współczesnej Polski malowany różną wrażliwością najciekawszych twórców. Tegoroczny temat uruchomi spór tych, którzy pomniki interpretują, z tymi, którzy pomniki stawiają. Mam nadzieję na sensowną dyskusję o prawo do różnych narracji w sprawach ważnych i nieobojętnych w naszym kraju.
Będzie można zobaczyć następujące spektakle:
- Małgorzata Głuchowska, Justyna Lipko-Konieczna Jak nie teraz to kiedy, jak nie my to kto?, reż. Małgorzata Głuchowska, Teatr Ludowy / Teatr Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
- Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie reż. Mikołaj Grabowski, Narodowy Stary Teatr / Teatr Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
- Sylwia Chutnik Aleksandra. Rzecz o Piłsudskim, reż. Marcin Liber, Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego w Wałbrzychu / Teatr Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
- Paweł Demirski W imię Jakuba S., reż. Monika Strzępka, Teatr Dramatyczny M. St. Warszawy / Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
- Artur Pałyga Obywatel K. (czytanie sceniczne), reż. Piotr Ratajczak, Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie / Teatr Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
- Mateusz Pakuła Wejście smoka. Trailer, reż. Bartosz Szydłowski, Teatr Łaźnia Nowa / Festiwal Boska Komedia
W ramach pokazów specjalnych zaprezentowana zostanie Iwona, księżniczka Burgunda w reżyserii Mariána Pecko przygotowana w Opolskim Teatrze Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki.
