Od 1 do 8 lutego 2012 r. w kinie Iluzjon w Warszawie odbywać się będzie przegląd filmów z Iną Benitą.
1 lutego mija setna rocznica urodzin Iny Benity – jednej z najpiękniejszych i najbardziej intrygujących aktorek polskich okresu międzywojennego. Mimo, iż w ciągu 8 lat kariery, którą przerwał wybuch II wojny światowej, zagrała zaledwie w 16 filmach i to głównie kreując postaci drugoplanowe, na stałe zapisała się na kartach polskiej kinematografii.
Obdarzona scenicznym i ekranowym magnetyzmem a także znakomitymi warunkami fizycznymi – doskonała figura tancerki, duże ciemne oczy i platynowe blond włosy – stanowiła ucieleśnienie kobiety-wampa polskiego kina lat 30. ubiegłego wieku. Doskonale czuła się w rolach kobiet-uwodzicielek, łamiących męskie serca.
I właśnie taką Inę Benitę organizatorzy chcą przypomnieć w lutym w Iluzjonie – jako kapryśną Florę z przezabawnej komedii Krawicza Dwie Joasie, w której partnerowała Jadwidze Smolarskiej i Franciszkowi Brodniewiczowi; uwodzicielską i zaborczą Irenę LaRochelle w dramacie społecznym Czarne diamenty czy huculską famme fatale doprowadzającą zakochanych w niej mężczyzn do zguby w jednym z najlepszych filmów z jej udziałem – Przybłęda.
Całość portretu uzupełni zazdrosna Lorka z ekranizacji melodramatu Mniszkówny – Gehenna oraz stanowcza pani majstrowa z ostatniej polskiej przedwojennej komedii Ja tu rządzę. Pewnym zrównoważeniem tego demonicznego obrazu będzie jedna z nielicznych w karierze aktorki bardziej delikatnych kreacji, którą stworzyła w doskonałej komedii Michała Waszyńskiego Jego ekscelencja subiekt.
Plan projekcji:
1 lutego 2012 r., godz. 20.00, Ja tu rządzę, reż. Mieczysław Krawicz, Polska 1939 99’
2 lutego 2012 r., godz. 18.15, Czarne diamenty, reż. Jerzy Gabryelski, Polska 1939 80’
3 lutego 2012 r., godz. 17.45, Dwie Joasie, reż. Mieczysław Krawicz, Polska 1935 88’
6 lutego 2012 r., godz. 18.15, Gehenna, reż. Michał Waszyński, Polska 1938 84’
7 lutego 2012 r., godz. 18.15, Jego ekscelencja subiekt, reż. Michał Waszyński, Polska 1933 81’
8 lutego 2012 r., godz. 18.30, Przybłęda, reż. Jan Nowina-Przybylski, Polska 1933 67’
Rys biograficzny:
Janina Ferow-Bułhak, bo tak brzmi prawdziwe nazwisko Benity – jak podają wszystkie źródła filmowe – przyszła na świat w 1912 roku w Kijowie (sama w jednym z wywiadów udzielonych w 1937 r. miesięcznikowi Kino dla Wszystkich podała, że urodziła się na Kaukazie w roku 1913). W 1920 roku wraz z rodziną przyjechała do Polski. Ukończyła paryską Sacre Coeur a następnie Kursy Wokalno-Dramatyczne w Warszawie.
Chciała zostać aktorką dramatyczną lub operową ale po namowach męża i mentora Jerzego Dal-Atana zadebiutowała w 1931 roku w kabarecie. Początkowo występowała w teatrzyku Nowy Ananas, następnie w Morskim Oku. Jednocześnie realizowała swój pierwszy filmu Puszcza. W kolejnych latach swą działalność sceniczną ograniczyła na rzecz filmu. Występowała m.in. w kabarecie Femina, a od 1937 r. związana była z warszawskimi teatrzykami rewiowymi – Cyrulikiem Warszawskim (1937), Wielką Rewią (1938-39) oraz Ali Babą.
W czasie wojny Ina Benita występowała w jawnych teatrach – Komedia, Niebieski Motyl, Miniatury. W 1943 r. związała się z austriackim oficerem, z którym wyjechała do Wiednia. Gdy na początku 1944 roku oficer (jego nazwisko pozostało nieznane) został wezwany do Warszawy, ich romans wyszedł na jaw. Oboje zostali oskarżeni o Rassenschande – działanie przeciw czystości rasowej – za co on został wysłany na front wschodni, ona zaś osadzona na Pawiaku, gdzie urodziła syna.
Z więzienia została zwolniona w przeddzień Powstania Warszawskiego. Według najczęściej przywoływanych informacji Janina wraz z maleńkim synkiem zginęła podczas Powstania w kanałach przedostając się do Śródmieścia lub, jak niektórzy utrzymują, już w samym Śródmieściu. Jednakże data i miejsce jej śmierci wciąż pozostają nieustalone.
Niezapomniane kreacje stworzyła m.in. w komediach Dwie Joasie Mieczysława Krawicza i Jaśnie Pan Szofer Michała Waszyńskiego. Mimo, iż obie kreacje były rolami drugoplanowymi, udało się jej stworzyć w nich na tyle silny obraz kobiety demonicznej, że zwróciła na siebie uwagę krytyków, jednoznacznie określających jej typ aktorski jako polskiej famme fatale.
Zaczynała jednak od ról bardziej wyrafinowanych i delikatnych, jak choćby w debiutanckiej Puszczy, w której wcieliła się w postać niewinnej panny-dziedziczki swym urokiem zdobywającej miłość słynnego hulaki. Podobną kreację grzecznej panienki stworzyła w farsie Jego ekscelencja subiekt Michała Waszyńskiego.
Dopiero jej trzeci film Przybłęda Jana Nowiny-Przybylskiego, w którym zagrała główną rolę, pozwolił jej na pokazanie pełnego wachlarza możliwości aktorskich. Stworzyła tu kreację kobiety moralnie niejednoznacznej, z jednej strony pragnącej ciepła i miłości, z drugiej niepokornej, emanującej nieposkromionym erotyzmem, która twardo dąży do celu.
Szczytowy okres jej kariery przypadł na lata 1938-1939. Wystąpiła wówczas w ośmiu filmach, w których ugruntowała już swą pozycję specjalistki od ról niszczycielskich kobiet. Nie stroniła zarówno od ról w komediach (Trójka hultajska, Sportowiec mimo woli), jak i w melodramatach (Gehenna, Doktór Murek, Serce Matki).
Jednakże swoje najlepsze kreacje stworzyła w dwóch dramatach społecznych – Ludziach Wisły w reżyserii Aleksandra Forda i Jerzego Zarzyckiego, w którym brawurowo wcieliła się w rolę córki szypra rozdartej między namiętnością a rodziną oraz w debiucie Jerzego Gabryelskiego Czarne diamenty, w których jako uwodzicielska Irena La Rochelle nieomal staje się przyczyną moralnego upadku kopalnianego inżyniera.
Jej ostatni film Ja tu rządzę, do którego zdjęcia kręcone były latem 1939 roku nie został ukończony. Premiera tego, zmontowanego przez Niemców, filmu odbyła się dopiero w 1941 roku. Ina Benita nie ograniczała się jedynie do aktorstwa – w 1939 roku w Wiadomościach Filmowych został opublikowany jej scenariusz Nie chcę kraść, na podstawie którego miał zostać zrealizowany film.
1 – 8 lutego 2012 r.
Kino Iluzjon Filmoteki Narodowej
Biblioteka Narodowa, al. Niepodległości 213
Warszawa
