28 lutego 2012 roku w Lincoln Center w Nowym Jorku odbędzie się pokaz filmu Człowiek z żelaza (Man of Iron) Andrzeja Wajdy. Film Society of Lincoln Center zaprezentuje film w ramach obchodów pięćdziesięciolecia prestiżowego New York Film Festival. Człowiek z żelaza pokazany był na tym festiwalu w roku 1981, po zwycięstwie w Cannes (Złota Palma i Nagroda Jury Ekumenicznego). W roku 1982 nominowany został do Oscara w kategorii Najlepszy Film Obcojęzyczny.
Film Wajdy jest kontynuacją losów bohaterów Człowieka z marmuru (1977), w której Maciek Tomczyk – bohater wzorowany na postaci Lecha Wałęsy i syn przodownika pracy Mateusza Birkuta – staje na czele strajków w stoczni gdańskiej. Jerzy Radziwiłowicz mistrzowsko wciela się tu w obie postaci. Dawniej opozycjonista i buntownik, a dziś pracujący dla partii reporter (Marian Opania), przenika do środowiska Tomczyka w celu realizacji reportażu, który miałby ośmieszyć komitet strajkowy. Im bardziej jednak dotyka prawdy o losach tej rodziny i poznaje prawdziwą historię z ust Agnieszki Tomczyk (Krystyna Janda), tym bardziej odżywają w nim dawne ideały i potrzeba buntu.
W Stoczni im. Lenina w Gdańsku trwały już od jakiegoś czasu rozmowy robotników z rządem, ale do Warszawy docierały początkowo tylko strzępy informacji. Stowarzyszenie Filmowców, którego byłem prezesem, wywalczyło w tym czasie prawo notowania ważnych wydarzeń historycznych dla celów archiwalnych i grupa filmowców była już w stoczni. Robotnicza straż przy bramie rozpoznała mnie od razu, a w drodze na salę obrad jeden ze stoczniowców powiedział:
– Niech pan zrobi film o nas…
– Jaki?
– Człowiek z żelaza! – odpowiedział mi bez namysłu. Nigdy nie robiłem filmu na zamówienie, ale tego wezwania nie mogłem zignorować – wspominał Andrzej Wajda.
Wajda jest na pierwszym miejscu artystą, na drugim dopiero, lub trzecim – reporterem, ale nie uprawia propagandy. Dlatego też najlepsze momenty w Człowieku z żelaza to te kameralne, w których Wajda jest bardziej przejęty wymiarem ludzkim swoich bohaterów, niż ich ideologicznymi zmaganiami.
Roger Ebert, Chicago Sun-Times
Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku działa od 2000 roku i jest placówką dyplomatyczną, podlegającą Ministerstwu Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej Polskiej. Misją Instytutu jest tworzenie, wspieranie i promowanie wymiany kulturalnej między Polską a Stanami Zjednoczonymi poprzez prezentowanie dokonań polskiej kultury publiczności amerykańskiej oraz przez umożliwianie polskim artystom i naukowcom nawiązywanie kontaktów z amerykańskimi instytucjami kulturalnymi i naukowymi oraz z ekspertami zainteresowanymi podobną problematyką, jak również umożliwianie polskim twórcom uczestnictwa we współczesnej kulturze amerykańskiej.
Instytut organizuje, produkuje i promuje imprezy kulturalne z zakresu teatru, sztuki filmowej, literatury, humanistyki oraz sztuk pięknych. Wśród partnerów, z którymi współpracujemy, znalazły się tak prestiżowe organizacje jak Lincoln Center for the Performing Arts, Brooklyn Academy of Music, The Museum of Modern Art, The Jewish Museum, The PEN American Center, The Poetry Society of America, National Gallery of Art, Yale University, Columbia University, Princeton University, Harvard Film Archive, CUNY Graduate Center, Julliard School of Music, The New Museum, La MaMa E.T.C. oraz wiele innych. Prezentowaliśmy w Ameryce dokonania wielu wybitnych polskich twórców, m.in. Romana Polańskiego, Andrzeja Wajdy i Jerzego Skolimowskiego, pisarzy Czesława Miłosza, Adama Zagajewskiego i Wisławy Szymborskiej, kompozytorów Krzysztofa Pendereckiego, Witolda Lutosławskiego i Mikołaja Góreckiego, twórców teatralnych Krystiana Lupy, Jerzego Grotowskiego i Tadeusza Kantora; artystów Krzysztofa Wodiczko, Katarzyny Kozyry, Artura Żmijewskiego oraz wielu innych ważnych twórców i wykonawców.
The Film Society of Lincoln Center to jedna z najważniejszych instytucji prezentujących film w USA. Została założona w 1969 r. w celu prezentacji kina amerykańskiego i światowego, promocji młodych twórców, edukacji i upowszechniania sztuki filmowej wśród szerokiej publiczności.
Film Society – stanowiące część Lincoln Center, jednego z najważniejszych na świecie ośrodków prezentujących sztuki sceniczne – prowadzi dwie sale kinowe: Walter Reade Theater oraz Monroe-Bunin Theater, gdzie odbywają się premiery nowych i klasycznych filmów, a także pokazy debiutów z całego światam, retrospektywy i sympozja. Jako jedyna instytucja filmowa w Nowym Jorku regularnie prezentuje przeglądy kinematografii nie-amerykańskich na dużą skalę. W programie FSLC znaleźli się m.in. Truffaut, Fassbinder, Godard, Almodóvar i Scorsese, jak również polscy twórcy – Munk, Kawalerowicz, Kieślowski i Wajda, których dorobek prezentowany był we współpracy z Instytutem Kultury Polskiej w Nowym Jorku. Film Society słynie z dwóch światowej klasy festiwali filmowych: New York Film Festival (najbardziej prestiżowy w USA), oraz New Directors/New Films (we współpracy z MoMA). FSLC organizuje również doroczne Gala Tributes (benefisy legendarnych gwiazd i liderów przemysłu filmowego) oraz jest wydawcą poważanego magazynu filmowego, Film Comment.
Człowiek z żelaza, reż. Andrzej Wajda, Polska 1981, 153 min.
Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski
Zdjęcia: Edward Kłosiński
Muzyka: Andrzej Korzyński
Obsada: Jerzy Radziwiłowicz (Maciek Tomczyk / Mateusz Birkut), Krystyna Janda (Agnieszka), Marian Opania (Winkel), Bogusław Linda (Dzidek), Andrzej Seweryn (kapitan Wirski), Marek Kondrat (Grzenda) oraz Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz.
28 lutego, godz. 18.00, Walter Reade Theater, Lincoln Center
Walter Reade Theater, 165 W. 65th Street, New York
Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku
