19 i 20 kwietnia 2012 roku Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie zaprasza na konferencję naukową Nieme Kino i Teatr XXI Wieku pod opieką merytoryczną dr. hab. Tomasza Kubikowskiego.
Od kilku lat panuje największa od czasu lat siedemdziesiątych fascynacja filmem niemym. Kinematografia okresu międzywojennego, ustanowiona naturalnym punktem odniesienia jeszcze przez Jacquesa Tati i Wernera Herzoga, dziś w zaskakujący sposób eksploatowana jest przez twórców takich jak Guy Maddin czy Quentin Tarantino. Powstają nie tylko remaki czy pastisze klasycznych tytułów, ale także współczesne filmy nieme, traktujące brak dźwięku jako artystyczne wyzwanie, któremu należy sprostać. Coraz popularniejszą formą rozrywki stają się projekcje z muzyką bądź komentarzem na żywo. Z archiwów na całym świecie wydobywane są, do niedawna jeszcze uważane za zaginione, negatywy, by po odrestaurowaniu i szczegółowej rekonstrukcji trafić na rynek w postaci ekskluzywnie wydanych wersji reżyserskich, nierzadko po raz pierwszy od chwili premiery. U podstaw tego fenomenu leży prawdopodobnie fakt, że kino nieme funkcjonuje jako niewyczerpalne źródło ikon współczesnej kultury – zarówno wysokiej, jak i masowej.
To nowe życie kina niemego nie mogło pozostać niezauważone przez dzisiejszy teatr, który, sięgając po multimedia, inspirując się scenariuszami filmowymi i wchodząc w coraz silniejsze interakcje z popkulturą, nieuchronnie natrafia na jego artefakty. Nie bez znaczenia pozostaje też fakt, że dzięki ścisłym związkom z wszystkimi bodaj nurtami tzw. klasycznej awangardy stanowi ono jedno z najdoskonalszych świadectw jej osiągnięć w dziedzinie widowiska.
W ciągu kilku ostatnich sezonów w teatrach powstawały przedstawienia bezpośrednio odnoszące się do kinematografii lat dwudziestych: Kino Palace Marka Zakosteleckiego, Charlie bokserem Piotra Cieplaka, Traktat o manekinach Piotra Tomaszuka czy Nosferatu Grzegorza Jarzyny. Nawiązania tematyczne, ikonograficzne i stylistyczne, nie zawsze tak jawne i tak oczywiste, przydarzają się jednak nieustannie, ponieważ odwołują się do źródeł naszej nowoczesnej zbiorowej wyobraźni wizualnej.
Szczegółowy program konferencji:
20 kwietnia
- 10.00 — otwarcie konferencji
pierwsza sesja referatowa
- 10.30 — Chaplinizm. O szczególnym kierunku awangardowej sztuki i jego wpływie na międzywojenny teatr, dr Przemysław Strożek (Instytut Sztuki PAN)
- 10.50 — Poetyka kina niemego jako źródło inspiracji w twórczości Michaela Gurevitcha na przykładzie spektaklu Ulotny cień, Małgorzata Lipska (Uniwersytet Warszawski)
- 11.10 — Fetysz czy źródło inspiracji? Teatr na Bruku wobec Charliego Chaplina i kina niemego, Małgorzata Religa (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej)
- 11.40 — dyskusja
- 11.50 — przerwa na kawę
druga sesja referatowa
- 12.00 — Pasja braci Faßnacht i filmowe echa widowiska na wzór Oberammergau. Kilka uwag o zapożyczeniu na przykładzie Galilejczyka Dymitra Buchowieckiego, mgr Grzegorz Nadgrodkiewicz (Instytut Sztuki PAN)
- 12.20 — Wpływ Fabryki Ekscentrycznego Aktora oraz teatralnej działalności Siergieja Eisensteina na radziecką kinematografię, Monika Sidor (Akademia Teatralna)
- 12.40 — Nosferatu pomiędzy filmem dokumentalnym i ekspresjonistyczną sceną: Friedricha Wilhelma Murnaua gry z awangardą, mgr Mateusz Żurawski (Akademia Teatralna)
- 13.00 — dyskusja
- 13.30 — przerwa obiadowa
trzecia sesja referatowa
- 15.00 — Bohaterowie obrazów: Furman śmierci w teatrze wspomnień, mgr Magdalena Koszalińska (Instytut Sztuki PAN)
- 15.20 — Filmy marionetkowe Władysława Starewicza. Przyczynek do badań nad dziejami teatru lalek, mgr Wojciech Świdziński (Instytut Sztuki PAN)
- 15.40 — Filmy animowane Władysława Starewicza i Lotte Reiniger jako możliwa realizacja koncepcji nadmarionety Edwarda Gordona Craiga, Iga Kruk (Akademia Teatralna)
- 16.00 — dyskusja
- 16.15 — przerwa na kawę
czwarta sesja referatowa
- 16.30 — Czy czeka nas rewolucja? Teatr 3D a przełom dźwiękowy w kinie na przykładzie Polity Janusza Stokłosy i Janusza Józefowicza, dr Jacek Mikołajczyk (Uniwersytet Śląski)
- 16.50 — Nieme kino jako obszar do poszukiwań atonalności przekazu wizualnego, Dawid Mlekicki (Akademia Teatralna)
- 17.10 — dyskusja
- 18.00 — dyskusja panelowa z udziałem Piotra Tomaszuka i Jacka Malinowskiego; prowadzenie: Małgorzata Dziewulska
Od 19 do 20 kwietnia
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza
Sala im. Jana Kreczmara
ul. Miodowa 22/24
Warszawa