Od 5 października na ekranach polskich film oglądać będzie można film Marina Abramović: artystka obecna, dokument duetu reżyserskiego Matthew Akers i Jeff Dupre.
Marina Abramović – ikona body artu i performance’u – jest supergwiazdą świata sztuki. Córka jugosłowiańskich partyzantów, od 20 lat mieszka w Nowym Jorku, od 40 lat poddaje swoje ciało ekstremalnym doświadczeniom, a widzów/uczestników swoich dzieł wprowadza w różne stany emocjonalne. O Abramović pisze się: nieustraszona, radykalna, nonkonformistyczna i nie są to puste słowa. Artystka konsekwentnie redefiniuje to, czym jest i czym może być sztuka współczesna, a jej narzędziem jest własne ciało, którego granice i wytrzymałość bezwzględnie testuje. Marina Abramović już jako studentka wykonywała instalacje i pierwsze prowokacyjne performance. Po studiach artystycznych w Belgradzie i Zagrzebiu, w latach 70. przeprowadzała artystyczne eksperymenty na własnym ciele związane z bólem, obrzydzeniem, reakcjami na ingerencje fizyczne (Art Must Be Beautiful / Artist Must Be Beautiful, 1975).
W 1975 roku spotkała w Amsterdamie niemieckiego artystę Ulaya, z którym przez 12 lat dzieliła życie i pracę. Oboje zrezygnowali z kontynuowania swoich indywidualnych artystycznych karier, a tematem ich wspólnych działań stało się badanie sposobów komunikacji, najczęstszą formą ekspresji – otwarty na przypadek performance. Badanie to nie miało charakteru spekulacji intelektualnej, lecz stawiało artystów w aranżowanych przez nich realnych, konkretnych sytuacjach. Od 1977 roku w ich pracy pojawił się element kontemplacji, wielogodzinnego medytowania w bezruchu. Roczny pobyt w Australii wśród pierwotnych plemion stanowił silną inspirację dla dalszej twórczości w tym duchu.
W 1980 roku powstał performance Night Sea Crossing, w którym Marina i Ulay siedzieli przy jednym stole naprzeciw siebie w ciszy, najpierw przez siedem godzin, potem przez trzy dni, następnie przez prawie dwa tygodnie. W 1988 przemierzali Chiński Mur – on z zachodu, ona ze wschodu (The Lovers / The Great Wall). Kiedy po dziewięćdziesięciu dniach spotkali się w połowie drogi, zdecydowali, że się rozstaną. Od 1989 roku Marina Abramović pracuje sama.
Abramović jest bohaterką nagrodzonego przez publiczność tegorocznego Berlinale amerykańskiego dokumentu Matthew Akersa, pokazującego jej życie i twórczość przez pryzmat jednej z najbardziej spektakularnych akcji artystycznych, którą przeprowadziła podczas wielkiej retrospektywy swojej twórczości w nowojorskim Museum of Modern Art w 2010 roku. Przez trzy miesiące, na kilka godzin dziennie siadała bez ruchu na krześle w galeryjnej sali. Przysiadali się do niej zwiedzający. Opisywane przez nich później doświadczenie, okazało się trudną próbą ciała i emocji. W wyniku swoistej, pozbawionej słów psychoterapii pomiędzy artystką a widzami tworzyły się spontaniczne relacje – wiele osób, patrząc jej w oczy, płakało.
Sztuka performance była alternatywna 40 lat temu, 20 lat temu i pozostaje alternatywna dzisiaj – mówi Abramović, zgadzając się na udział w filmie, który ma przełamać barierę między hermetycznym światem jej twórczości a szeroką publicznością. W błyskotliwych kadrach Matthew Akersa przyłapuje się Marinę podczas przygotowań do indywidualnej wystawy w nowojorskim MoMA, w chwili dla każdego artysty wyjątkowej. Reżyser pokazuje Marinę w trakcie prac nad ekspozycją, ale też śmiało wkracza w jej prywatne życie, tworząc portret zabawnej, inteligentnej kobiety obdarzonej niezwykłą charyzmą i siłą.
Matthew Akers od 12 lat pracuje przy realizacji filmów dokumentalnych i seriali telewizyjnych jako producent i operator. Był operatorem głośnego dokumentu Lemon, poświęconego nowojorskiemu poecie i aktorowi Lemonowi Andersenowi. Współpracuje z PBS (Circus, Carrier) i HBO (Back in the Hood: Gang War II, Heir to an Execution, Elaine Stritch: At Liberty). Marina Abramović: artystka obecna to jego pełnometrażowy debiut reżyserski.
Jeff Dupre – współreżyser i producent dokumentu Marina Abramović: artystka obecna. Wspólnie z Maro Chermayeff założył i prowadzi firmę Show of Force, zajmującą się produkcją dokumentów i seriali telewizyjnych. Jego reżyserski debiut Out of the Past zdobył Nagrodę Publiczności dla najlepszego dokumentu na Sundance Film Festival w 1998 roku, Nagrodę Publiczności na Outfest ’98 oraz GLAAD Media Award dla najlepszego dokumentu 1998 roku. Wyprodukował nagrodzone Emmy Award, dokumentalne seriale: Broadway: The American Musical (PBS, 2004) i Carrier (PBS, 2008). Dupre i Chermayeff są pomysłodawcami, reżyserami i producentami sześcioodcinkowej serii dokumentalnej Circus (PBS, 2010). W 50. rocznicę założenia Amnesty International Dupre wyreżyserował jeden z krótkich filmów poświęconych historii organizacji – AI50.
Marina Abramović: artystka obecna (Marina Abramović: The Artist Is Present)
USA 2012 / 106’
Reżyseria: Matthew Akers, Jeff Dupre
Zdjęcia: Matthew Akers
Występują: Marina Abramović, Ulay, Klaus Biesenbach, David Balliano, Chrissie Iles, Arthur Danto, David Blaine, James Franco
W kinach od 5 października 2012 roku.
