Od 20 września w Muzeum Narodowym w Gdańsku będzie można oglądać wystawę Braque, Kandinsky, Chagall… Pokaz daru artystów francuskich. Kuratorką wystawy jest Magdalena Olszewska.
Historia daru artystów francuskich rozpoczyna się w momencie, gdy Stowarzyszenie [ Obrony Granic na Odrze i Nysie] postanawia objąć patronatem jedną z gdańskich Szkół Tysiąclecia. Wybór pada na szkołę mająca powstać przy ulicy Wrzeszczańskiej, patronat polega także na finansowaniu kosztów budowy. Przedstawiciele Stowarzyszenia kilkakrotnie wizytowali przebieg prac i odwiedzali szkołę już po jej otwarciu w 1961 roku. W trakcie tych odwiedzin narodził się pomysł utworzenia w szkole galerii sztuki współczesnej. Jeszcze w 1961 Zarząd Stowarzyszenia zwrócił się z apelem do artystów francuskich o przekazywanie swoich prac na ten cel. Udział w zbiórce zadeklarowało około stu twórców, miedzy innymi Pablo Picasso i Georges Braque.
Wiosną 1962 roku przyszły paczki z Paryża. Szkoła dostała w dwóch kolejnych przesyłkach prace graficzne, malarskie i rysunkowe słynnych malarzy tworzących we Francji. W czerwcu w szkole otwarto wystawę, a później prace przekazano w depozyt do Muzeum Pomorskiego (obecnie Muzeum Narodowe w Gdańsku), gdzie znajdują się do dziś.
W ten sposób szkoła weszła w posiadanie kolekcji o wysokiej randze artystycznej, ponieważ zaś ogłoszona w Paryżu akcja trwała nadal – można było spodziewać się następnych partii daru. Do Polski jednak nie nadeszła już ani jedna ze stu zapowiedzianych prac. Spadkobiercą dawnej gdańskiej szkoły podstawowej nr 64, mieszczącej się przy ulicy Wrzeszczańskiej, jest dziś gimnazjum nr 12, im. Marii Skłodowskiej-Curie, zaś Muzeum Narodowe w Gdańsku jest depozytariuszem tej niewielkiej kolekcji o niezwykłej wartości.
Kolekcja zawiera prace artystów awangardowych o międzynarodowej sławie, których twórczość nie tylko wywarła decydujący wpływ na sztukę XX wieku, ale i w radykalny sposób zmieniła bieg jej dziejów. Znalazły się w niej prace wybitnych twórców takich jak: George Braque, Wassily Kandinsky, Marc Chagall, Jacques Villon, Ossip Zadkine, Marcel Gromaire, Hans Hartung, Pierre Soulages, Maurice Esteve, Gustaw Singier, Maria Elena Veira da Silva, Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaillé, Pierre Dmitrienko, Leopold Survage, Pino della Selva.
W kolekcji liczącej 30 prac, reprezentowani są zarówno artyści, którzy od początku zeszłego stulecia należeli do pionierów i współtwórców rewolucyjnego przełomu w sztuce, jak i ich następcy – inspiratorzy abstrakcji informel, nurtu sztuki o światowym znaczeniu, którego szczytowy okres przypadał na lata 50. Punktem zwrotnym w sztuce XX wieku był kubizm. Poszukiwania Picassa i Braque’a doprowadziły do odrzucenia obowiązującej od renesansu perspektywy linearnej i skonstruowania nowej przestrzeni kubistycznej. Twórczość Georgesa Braque’a reprezentuje martwa natura wykonana w technice barwnej litografii, dedykowana dzieciom polskim, pochodząca z ostatniego okresu twórczości artysty.
W zbiorze znalazła się także dynamiczna, kolorowa litografia Jacquesa Villona, współtwórcy kubizmu analitycznego. Głównym inspiratorem i teoretykiem sztuki abstrakcyjnej był Wassily Kandinsky, twórca pierwszych akwarel abstrakcyjnych powstałych już w roku 1910. W zbiorze są jego dwie kompozycje. Rysunek tuszem z roku 1929 pochodzi z fazy architekturalnej, powstał zapewne pod wpływem konstruktywizmu i suprematyzmu rosyjskiego, w czasie współpracy z weimarskim Bauhausem. Abstrakcyjny gwasz Kompozycja barwna z roku 1935 pochodzi z ostatniego okresu twórczości artysty nazwanego wielką syntezą paryską .
Artystą niezależnym, mimo niewątpliwie bliskich relacji z awangardą paryską początku ubiegłego wieku, był Marc Chagall – twórca współczesnego nurtu sztuki fantastyczno-symbolicznej, zapowiadającej dwudziestowieczny surrealizm. W kolekcji znajdują się dwie barwne grafiki – poetycka scena rodzajowa Przed wiejską chatą oraz jedna ze znanych graficznych Kompozycji z zegarem.
Prace artystów takich jak: Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaillé, Leopold Survage, Marcel Gromaire i Ossip Zadkine oscylują wokół tendencji pokrewnych tradycjom impresjonizmu, ekspresjonizmu czy kubizmu.
Ekspresjonizm abstrakcyjny (informel) oprócz doświadczeń dadaistów, surrealistów i ekspresjonistów, korzystał także z kaligrafii Wschodu – inspiracje te w zbiorze reprezentują: Hans Hartung i Pierre Soulages. Wśród odmian abstrakcji gorącej od początku istniała także abstrakcja aluzyjna oparta na przeżyciu natury i bardziej czytelnych skojarzeniach przedmiotowych. W tym nurcie mieszczą się następni artyści reprezentowani w kolekcji: Maurice Esteve, Gustaw Singier, Maria Elena Veira da Silva, Pierre Dmitrienko, Pino della Selva.
Magdalena Olszewska za: K. Fabijańska-Przybytko, Artyści francuscy dzieciom polskim, katalog Muzeum Narodowego w Gdańsku, Gdańsk 1991
Braque, Kandinsky, Chagall… Pokaz daru artystów francuskich
Wernisaż: 20 września 2012 roku, godz. 18.00
Wystawa potrwa do 4 listopada 2012 roku
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Oddział Sztuki Nowoczesnej – Pałac Opatów
ul. Cystersów 18
Gdańsk Oliwa
Kurator wystawy: Magdalena Olszewska
