Od 10 września w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie będzie można oglądać wystawę pt. Franciszek Starowieyski (1930–2009). Wirtuoz formy. Ekspozycja odbędzie się w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku ramach cyklu Kolekcja +.
Wystawa plakatów filmowych Franciszka Starowieyskiego ma na celu przypomnienie twórczości zmarłego cztery lata temu artysty, kiedyś jednego z najpopularniejszych polskich malarzy. Był rozpoznawalny przez szeroką publiczność dzięki charakterystycznemu stylowi własnej sztuki oraz dzięki urokowi i łatwości nawiązywania kontaktu z widzami. Był przedstawicielem polskiej szkoły plakatu, któremu nowojorska MoMA urządziła wystawę prac. Starowieyski był przykładem artysty totalnego, którego życie prywatne stanowiło część świadomie tworzonego mitu, rodzaj kreacji artystycznej.
Franciszek Starowieyski urodził się w 1930 roku w Bratkówce na Podkarpaciu. Ośmioletniego chłopca uczył malowania Jan Cybis. W latach 1949–1952 Starowieyski studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, potem przeniósł się do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1955 roku, jako dyplom u Michała Byliny, przedstawił obraz zatytułowany Starość, który został wystawiony na słynnej wystawie w Arsenale. W 1956 roku wykonał swój pierwszy plakat. Była to litografia na temat powstania węgierskiego, przedstawiająca gołąbka na niebieskim tle, ze łzą spływającą z oka. Plakat reprodukowano w wielu czasopismach na całym świecie. W 1959 roku zaprojektował plakat Zbuntowana orkiestra (prezentowany na wystawie) inspirowany surrealizmem.
Artysta powtarzał, że chciałby żyć trzysta lat wcześniej i od 1970 roku zaczął datować swoje prace trzy wieki wstecz. Fascynował go barok, manieryzm, secesja, surrealizm, kaligrafia, seks, śmierć i groteska. Starowieyski przybrał pseudonim Jan Byk. Kreując swój wizerunek, wykorzystywał zarówno swoje warunki fizyczne, jak i ziemiańskie pochodzenie. Był gawędziarzem, tworzył mity, miał kontrowersyjne poglądy i zwyczaje. Przez całe życie z pasją tworzył swoją słynną kolekcję starożytności. Pokazywał ją publiczności, tak jak kiedyś pokazywano Kunstkamerę – zbiór dekoracyjnych, czasem tajemniczych i egzotycznych obiektów.
W 1998 roku w Brukseli, na ścianie polskiego przedstawicielstwa przy Unii Europejskiej, artysta namalował na zamówienie ówczesnego Ministra Spraw Zagranicznych RP Bronisława Geremka obraz Divina Polonia rapta per Europa profana. Dzieło wywołało kontrowersje i obrosło anegdotami. Opowiadano, że pędząca na żelaznym byku (zgodnie z mitologią grecką powinna to być krowa) personifikacja Europy, miażdżąca grecką kolumnę, pierwotnie namalowana była w nieobyczajnym rozkroku i artysta był zmuszony zmienić układ jej nóg.
W 1999 roku, dziesięć lat przed śmiercią, artysta obliczył, że stworzył przeszło dwa tysiące obrazów i rysunków, pięćdziesiąt scenografii teatralnych i operowych oraz trzysta plakatów (nie licząc rysunków). Starowieyski tworzył plakaty reklamujące filmy oraz spektakle teatralne i operowe. Nie projektował prac politycznych ani komercyjnych. Zainteresowanie kulturą było specyficzną cechą polskiej szkoły plakatu.
W Muzeum Narodowym w Krakowie zostaną pokazane 64 plakaty filmowe Starowieyskiego, głównie prace wczesne, z lat 50. i 60. XX wieku, z pozyskanej do zbiorów MNK kolekcji plakatów filmowych Konrada Pollescha. Plakaty będą prezentowane w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku, w ramach cyklu Galeria Żywa, propagującego polską sztukę XX wieku.
Magdalena Czubińska
Franciszek Starowieyski (1930–2009). Wirtuoz formy
W ramach cyklu Kolekcja +, Galeria Żywa
Wystawę można oglądać od 10 września do 19 stycznia 2013 roku
Gmach Główny, Galeria Sztuki Polskiej XX wieku MNK
al. 3 Maja 1
Kraków
