Nakładem Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie ukazała się książka Krzysztofa Kowalskiego O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania. MCK zaprasza na spotkanie z autorem, które odbędzie się 15 stycznia.
Czym jest dziedzictwo kulturowe? W jaki sposób łączy się z pojęciami zabytku, dobra kultury, miejsca pamięci? Jaką rolę odgrywa w polityce? Czym jest dla kultury popularnej? Książka Krzysztofa Kowalskiego to pierwszy na polskim rynku księgarskim systematyczny wykład o istocie dziedzictwa. Wpisuje się w nową dziedzinę nauki, jaką jest heritologia, inaczej określana jako studia nad dziedzictwem. Obrazowy język autora sprawia, że jest to lektura obowiązkowa nie tylko dla badaczy, ekspertów i studentów, ale też dla wszystkich zainteresowanych wielowymiarową problematyką dziedzictwa – jego filozofii, narracji, mitów.
[…] historia jest uniwersytecką sztuką interpretacji przeszłości, dziedzictwo zaś to sztuka popularna, którą mogą uprawiać – choć nie zawsze tak się dzieje – również przedstawiciele palestry akademickiej.
Rozważania nad początkami dziedzictwa są nieodłącznie związane z pojęciem zabytku. Zmiana w rozumieniu dziedzictwa przypada dopiero na lata 70. XX wieku, kiedy dostrzeżono również kontekst przestrzenny zabytku. Z kolei lata 80. wyznaczyły czas masowej produkcji dziedzictwa. Dziedzictwem zaczęli zajmować się specjaliści z coraz to nowych dziedzin – już nie tylko konserwatorzy, historycy, historycy sztuki i architekci, ale także socjologowie, ekonomiści, etnolodzy, biolodzy, geografowie, genetycy…
Na początku XXI wieku dziedzictwo jest wszechobecne, nawet natarczywe. Umknąć mu nie sposób. Mają je wszyscy – jednostki i rodziny, regiony i narody. Dbają o nie UNESCO, Rada Europy, zauważył je nawet Parlament Europejski, Komisja Europejska i Rada UE. Uwzględnia je również ostatni traktat unijny. Tym samym dziedzictwo koncentruje w sobie wartości i emocje, jest przedmiotem troski konserwatorskiej oraz politycznego zainteresowania. Staje się czynnikiem rozwoju miast, regionów etc. – pisze autor.
Ta wszechobecność dziedzictwa sprawia, że niewiele pozostaje poza tym pojęciem. Aż chce się zadać pytanie: gdzie dziedzictwo się kończy? XXI wiek w istotny sposób rozszerzył to pojęcie o tzw. nowe dziedzictwo, którym mogą być np. stosunkowo młode budynki, umocnienia z czasów zimnej wojny, obiekty pejzażu, dobra materialne oraz – co w pewien sposób paradoksalne – całokształt doświadczenia przeszłości łączący jej tragizm i ból oraz glorię i chwałę.
Krzysztof Kowalski mówi:
Oddając czytelnikowi moją książkę, powiedziałbym, że dziedzictwo zaskoczyło mnie umiejętnością ogarnięcia tego, co wyjątkowe, wysublimowane i pojedyncze oraz tego, co nie wykracza poza banał, codzienność i serię. To pojęcie jest naprawdę niezwykłe! Sięga do konkretnych, znanych pojęć opisujących przeszłość (zabytek, tradycja, pamięć, narracja historyczna, lieux de mémoire etc.), ale – jak sądzę – ma nad nimi przewagę widoczną w sile społecznego oddziaływania i w nowej mityzacji przeszłości. To stosunkowo nowe pojęcie, które odpowiada potrzebom chwili (modernizacji, globalizacji oraz europeizacji), która odciska ślad na rozumieniu, interpretowaniu i wykorzystaniu materialnych i niematerialnych śladów przeszłości. W tych kontekstach dziedzictwo zadziwia elastycznością niespotykaną w przypadku chociażby historii, czy pamięci.
Krzysztof Kowalski – ukończył etnologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1993), a następnie obronił doktorat na Wydziale Historycznym UJ (2000) i otrzymał Master of Public Administration w programie realizowanym przez Małopolską Szkołę Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i Copenhagen Business School (2004). Pracuje w Katedrze Dziedzictwa Europy Instytutu Europeistyki UJ. Specjalizuje się w zakresie antropologii polityki, teorii dziedzictwa i pamięci. Jest autorem monografii Europa: mity, modele, symbole (MCK, Kraków 2002) i współredaktorem prac zbiorowych poświęconych dziedzictwu, m.in. The Squares of Europe. The Squares for Europe. Les Places d’Europe. Les Places pour l’Europe (WUJ, Kraków 2007).
Książka jest trzecią pozycją w serii Heritologia wydawanej przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie.
Dotychczas w serii ukazały się:
- Andrzej Tomaszewski, Ku nowej filozofii dziedzictwa,
- Joseph Rykwert, Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast.
Krzysztof Kowalski O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania
Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 2013
Spotkanie z autorem:
15 stycznia 2014, godz. 18.00
Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Rynek Główny 25