Nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN SA ukazała się książka Jolanty Studzińskiej pt. Socrealizm w malarstwie Polskim.
Sztuka okresu socrealizmu miała być m.in. narzędziem propagandy. Stała się ukrytym polem walki z ówczesną władzą i cenzurą. Przez lata pomijana i traktowana wręcz jako pomyłka, dziś opisana przez Jolantę Studzińską w książce Socrealizm w malarstwie Polskim, jako wspomnienie i próba analizy tamtych czasów.
Autorka pokazuje, jak wśród wszystkich dziedzin sztuk plastycznych malarstwo polskiego socrealizmu stało się najbardziej wyrazistym przykładem związku ideologii z praktyką artystyczną. Socrealizm przyjął formę oficjalnej doktryny, która z ideologicznego i rewolucyjnego projektu przeistoczyła się w formę sztuki egzekwowaną przez władzę i niechcianą zarówno przez artystów, jak i społeczeństwo. To właśnie malarstwo, jako dziedzina, na której skoncentrowana była uwaga i wysiłki władzy, nękana wymogami socrealizmu jako kanonu, przysporzyła jednocześnie najwięcej problemów rządowej polityce kulturalnej. Jej mizerne rezultaty w postaci ilustracyjnych i schematycznych obrazów stały się niewygodne dla władzy i doprowadziły do upadku całej idei.
Przedstawiona w książce analiza rzeczywistości powojennej Polski i pierwszych lat Polski Rzeczpospolitej Ludowej, skonfrontowana z dokumentami źródłowymi, daje czytelnikowi możliwość porównania prawdy historycznej z wersją oficjalną, głoszoną przez władze PRL. Ciekawe są także ukazane w książce różne reakcje i postawy środowiska artystycznego względem narzuconego programu, co dodatkowo umożliwia lepsze zrozumienie wyborów artystów współpracujących i zobowiązanych do kolaboracji z władzą. Autorka pokazuje, że postawy ideologiczne i przekonania ludzkie są podatne na zmiany, a ich interpretacja zależy w dużej mierze od warunków politycznych i punktu widzenia oceniającego. Dlatego w książce wiele uwagi poświęca złożonym okolicznościom społeczno-politycznym, które warunkowały kształtowanie się postaw artystów wobec nowej władzy.
Jolanta Studzińska zauważa dużą potrzebę poznania tej nieodległej historii Polski i jej sztuki. Zaznacza również, że bardzo istotny dla powstania książki jest dzisiejszy dystans czasowy, pozwalający spojrzeć na omawiany problem nieco bardziej obiektywnie i niezależnie, a także poddać analizie malarstwo socrealizmu i dać świadectwo wydarzeniom oraz manifestom artystycznym należącym do przeszłości.
Jolanta Studzińska, Socrealizm w malarstwie Polskim
Wydawnictwo Naukowe PWN SA
