18 października przy ulicy Piotrkowskiej 3 w Łodzi zostanie otwarta nowa instalacja Joanny Rajkowskiej pt. Pasaż Róży. Projekt realizowany jest w ramach Festiwalu Łódź Czterech Kultur.
W przyszłości Pasaż ma połączyć ulice Piotrkowską i Zachodnią, tworząc nowy ciąg komunikacyjny między sercem miasta – Piotrkowską, a kompleksem Manufaktury. Do tego czasu miejsce, w którym powstanie, zmieniane jest przez artystkę w jeden z najbardziej spektakularnych obiektów sztuki w przestrzeni publicznej Łodzi.
Pasaż Róży ma dla mnie dwojakie znaczenie. Z jednej strony jest to nawiązanie do lokalizacji projektu – wąskiego podwórka na tyłach kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 3. Podwórko ma stać się pasażem, przejściem do ul. Zachodniej, dokąd życie z Piotrkowskiej ucieka w stronę zespołu Manufaktury. Jest to idea zbudowania specjalnego miejsca – traktu, i tym samym przekierowania ludzkiej obecności i uwagi. Z drugiej strony Pasaż Róży obrazuje drogę, jaką przeszła moja córeczka Róża – od niewidzenia, do widzenia.
– mówi autorka projektu, Joanna Rajkowska.
Prace nad pasażem rozpoczęły się jeszcze podczas Festiwalu Łódź Czterech Kultur 2013. 18 października 2014 roku projekt Joanny Rajkowskiej po raz pierwszy w całości zostanie oficjalnie pokazany publiczności. Długi czas realizacji spowodowany jest rozmachem projektu: ściany budynków dużego podwórka przy Piotrkowskiej 3, mieszczącego kiedyś pierwszy łódzki hotel – Hotel Polski – zostaną szczelnie pokryte kawałkami nieregularnie pociętych luster. Założeniem artystki było wydobycie wszystkich detali architektonicznych – glifów, odrzwi, gzymsów oraz wszelkich nieregularności elewacji. Powstała w ten sposób organicznie wrośnięta w architekturę tkanka, architektoniczna skóra.
Patrzenie, jako proces, jest tu punktem odniesienia, ale również źródłem namysłu i obiektem fascynacji. Co więcej, widzenie jako część tego procesu zostaje sprowadzone do niemal fizjologicznego fenomenu odbioru obrazu. Intencją artystki jest zatrzymanie widza na poziomie oczarowania samą możliwością widzenia. Architektoniczna skóra, jaką obrosły oficyny przy Hotelu Polskiego to nic innego jak siatkówka, światłoczuły instrument, w jaką wyposażone są oczy. Tak więc oczy widza widzą tak naprawdę same siebie. Fakt, że przesunięcie się o milimetr generuje zupełnie inne odbicie w lustrzanej mozaice relatywizuje pojęcie obrazu, sprawia, że oczywistym staje się fakt naszej zależności od możliwości oka, punktu odniesienia, możliwej perspektywy.
Pasaż Róży ma także swój wymiar architektoniczny. Mozaika ciętych lusterek, układana na elewacjach oficyn, to według samej Rajkowskiej próba wizualnej dematerializacji bryły – próba pokonania ciężaru, skali, ogromu budynku. Odbijające się fragmenty otoczenia, nieba, ogromna ilość światła, jaka zagości w tym dość ciemnym podwórku, mają uczynić to miejsce czymś bardzo lekkim, migotliwym, surrealnym.
Przy Piotrkowskiej 3 mieści się ponadto najstarszy w Łodzi hotel, którego historia sięga połowy XIX wieku. Opuszczony na początku XX wieku budynek, po II Wojnie Światowej stał się kamienicą komunalną. Zapomniana po II Wojnie Światowej i przez lata nieremontowana, została wpisana do projektu Mia100 kamienic. W jego ramach dawny blask przywracany jest pomnikom łódzkiej architektury.
Jesień 2014 to dla Joanny Rajkowskiej nie tylko wernisaż nowej instalacji w Łodzi. W tym samym czasie artystka bierze udział w wystawie Regenerate Art w monachijskim Kunstverein München. Prezentacja sześciu artystów z różnych stron świata, których łączy artystyczna działalność w przestrzeni publicznej, jest głosem w dyskusji na temat wpływu ogólnodostępnych dzieł sztuki na miejską rzeczywistość. Wystawa potrwa od 11 października do 30 listopada 2014 roku.
Joanna Rajkowska (ur. 1968 w Bydgoszczy, mieszka i pracuje w Londynie i Nowogrodzie) jest autorką projektów publicznych, obiektów, filmów, instalacji oraz efemerycznych akcji i sytuacji realizowanych w przestrzeni miejskiej. Można je interpretować jako współczesne, niepozbawione ironii, wariacje na temat sztuki środowiskowej (community-based art), land-artu i tzw. estetyki relacyjnej, które artystka rozbija na elementy składowe, konsekwentnie stosując taktykę obserwacji uczestniczącej. Rajkowska studiowała malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni prof. Jerzego Nowosielskiego w latach 1988-1993, jednocześnie studiując historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1987-1992. Artystka otrzymała cenioną w Polsce nagrodę przyznawaną przez tygodnik Polityka – Paszport Polityki – w 2007 roku oraz Nagrodę Wielką Fundacji Kultury Polskiej za całokształt twórczości.
Najbardziej znane realizacje Joanny Rajkowskiej Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich (2002 – do dziś) i Dotleniacz (2007) przybrały formę rzeźb społecznych zrealizowanych w przestrzeni miejskiej Warszawy. W obu przypadkach zaszczepione w tkance miejskiej obiekty (w przypadku pierwszego projektu była to, obca dla polskiego krajobrazu palma, w drugim staw, nad którym unosiła się mgła zawierająca ozon), stały się pretekstem do budowania nowych rytuałów społecznych, próbą pominięcia języka w komunikacji międzyludzkiej i skierowania uwagi na ciało oraz jego miejsce w przestrzeni miejskiej.
Organizatorzy Festiwalu Łódź Czterech Kultury: Muzeum Miasta Łodzi, Łódź Czterech Kultur, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Pasaż Róży – nowy projekt publiczny Joanny Rajkowskiej
Otwarcie: 18 października 2014 roku, godz. 17.00
ul. Piotrkowska 3
Łódź
