Od 12 lutego w Gmachu Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie będzie można oglądać wystawę pt. Przemiany. Od Klingera do Kanoldta – grafika krajów niemieckojęzycznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie.
Celem wystawy jest prezentacja wielowątkowej panoramy sztuki niemieckiej drugiej połowy XIX i pierwszych dekad XX wieku. Sztuka ta rozwijała się w wielu ówczesnych centrach twórczych – Monachium, Düsseldorfie, Berlinie, Dreźnie, Wiedniu, Stuttgarcie, jak i w wielu odległych od nich koloniach artystycznych, reprezentujących rozmaite tendencje, kierunki i prądy artystyczne – od późnego romantyzmu przez symbolizm, impresjonizm w swej szczególnej niemieckiej odmianie, wyróżniający się na tle europejskim niemiecki ekspresjonizm po właściwy dla kraju nad Renem, Łabą i Szprewą nurt Nowej Rzeczowości.
Dzieła m.in. Maksa Liebermanna, Käthe Kollwitz, Maksa Klingera, Lovisa Corintha, Maksa Pechsteina, Maksa Slevogta, Emila Orlika, Egona Schielego, Ottona Hettnera, Emila Noldego, Ernsta Barlacha, Alfreda Kubina, Paula Klee, Alexandra Kanoldta oferują wędrówkę po zakamarkach niemieckiej duszy. Przewodnikiem został Ernst Barlach, a ściślej – jego cztery książki opublikowane w berlińskiej oficynie Paula Cassirera. Ich tytuły – traktowane zarówno dosłownie jak i metaforycznie – stały się inspiracją dla autorów polsko-niemieckiego przedsięwzięcia oraz określiły dukt myśli nad wystawą i publikacją: Przemiany Boga, Czas wojny i niedoli, Do radości oraz Głowa.
Grafiki w cyklu Przemiany Boga pozwalają na panteistyczne dostrzeganie Boga we wszelkich przejawach istnienia świata w sztuce – materialnego i duchowego, ludzkiego i pejzażowego. Wśród wybranych kompozycji cyklu Czas wojny i niedoli znalazły się charakterystyczne dla sztuki przełomu XIX i XX wieku prace opowiadające o sytuacjach egzystencjalnych, w których człowiek osaczony jest przez różnego pochodzenia niszczycielskie siły fizyczne i moralne. Z pojęciem radości kojarzy się świat idealny, w którym życie jest niekończącym się pasmem zadowolenia, a nawet szczęścia. W cyklu Do radości umieszczono różnie rozumiane obrazy tego świata wiążące się z kręgiem kultury antycznej, z biblijnym rajem oraz jego namiastką, którą były dla Europejczyka zarówno egzotyczne podróże raju jak i koncerty czy przedstawienia teatralne. W cyklu Głowa zaś obok obliczy uczonych i artystów znajdują się twarze osób znanych tylko bliskim oraz zupełnie anonimowych, a także postaci w malowniczych strojach wyróżniających się egzotyką regionalną bądź zamorską.
Na wystawie znalazły się dwie prace Ernsta Barlacha – artysty związanego z Meklemburgią i Pomorzem, a za sprawą pomnika Matki Ziemi na szczecińskim Cmentarzu Centralnym także z dawną stolicą prowincji Pommern, a obecnie stolicą polskiego Pomorza Zachodniego. Należą do nich ekspresjonistyczny drzeworyt z 1919 roku przedstawiający chłopską parę i konia zmagających się z żywiołem – Grupa podczas burzy, oraz wydana w 1922 roku ilustrowana własnoręcznie wykonanymi drzeworytami książka Der Findling (Znajda).
Wystawa poświęcona sztuce artystów przełomowych dziesięcioleci zawiera ogólną myśl nihil novi sub sole. Podstawowe dla ich poprzedników tematy i problemy, zagadnienia egzystencji i hierarchii nadal pozostały zasadniczymi tematami, wokół których krążyła myśl twórcza. Zmieniała się tylko forma – w gruncie rzeczy powierzchnia zjawisk – nieodmiennie budząca protesty, spory, wojny, rozłamy i rewolucje, czego przykładem były kolejne formacje secesyjne. Twórcy poszukując własnych sposobów zobrazowania artystycznych problemów, nowych środków wyrazu, wyzwalający się z więzów szkół artystycznych, a potem środowisk starszych kolegów, uciekając od niedawnej przeszłości, szukali inspiracji formalnych w czasach odległych. Sięgając do tych dawnych czasów, nie tylko je przywracali współczesnym, ale właśnie dokonywali odkryć nowych formalnych dróg, dzięki którym byli zdolni nadać znanym treściom nową, zadziwiającą siłę. Zarówno z akwafort odnalezionych przez pokolenia symbolistów, jak i z drzeworytów przywróconych do życia przez ekspresjonistów wydobyty został niespotykany potencjał, wzmocniony dodatkowo przez łączenie europejskiego sposobu obrazowania z doświadczeniami estetycznymi wypracowanymi przez kultury innych kontynentów.
Wystawa stanowi swego rodzaju kontynuację projektu 1913. Święto wiosny, gdyż w dużym stopniu oparta jest na dziełach grafiki zgromadzonych przez Waltera Riezlera, pierwszego dyrektora szczecińskiego muzeum, admiratora i propagatora twórczości współczesnych mu awangardowych niemieckich artystów.
Istotne znaczenie ma towarzyszący wystawie polsko-niemiecki, bogato ilustrowany katalog. Umożliwia bowiem nie tylko bliższe zaznajomienie się z sylwetkami artystów, ale i poprzez obraz ich losów zarysowuje panoramę życia twórczego w Europie Środkowej na przełomie XIX i XX wieku.
Kuratorzy: dr Ewa Gwiazdowska, dr Dariusz Kacprzak, dr Volker Probst
Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Fundacja Ernsta Barlacha w Güstrow
Przemiany. Od Klingera do Kanoldta – grafika krajów niemieckojęzycznych ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie
Wernisaż: 12 lutego 2015 roku, godz. 18.00
Wystawę będzie można oglądać do 12 kwietnia 2015 roku
Gmach Główny Muzeum Narodowego w Szczecinie
ul. Wały Chrobrego 3
Szczecin
