W siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych 11 marca odbyła się uroczystość przekazania do zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego spuścizny audiowizualnej Jerzego Ficowskiego – poety, pisarza, tłumacza, autora piosenek i utworów dla dzieci, znawcy kultury cygańskiej i żydowskiej oraz twórczości Brunona Schulza, odkrywcy talentu cygańskiej poetki Bronisławy Wajs – Papuszy.
Spuściznę audiowizualną Jerzego Ficowskiego tworzy prawie 2,5 tysiąca jednostek archiwalnych dokumentów fotograficznych (pozytywów, negatywów, diapozytywów), dźwiękowych (taśm szpulowych, kaset magnetofonowych, płyt CD) i filmowych (taśm światłoczułych, VHS i płyt DVD). Zespół zawiera fotografie i filmy rodzinne, materiały o Cyganach (m.in. zdjęcia cygańskiej poetki Bronisławy Wajs – Papuszy), judaika, fotografie i fotokopie dokumentów dotyczących Brunona Schulza, audycje radiowe, reportaże, koncerty, filmy dokumentalne, zdjęcia zebrane do książki Wspominki starowarszawskie: karty z raptularza (Warszawa, 1959).
Wśród autorów zdjęć zgromadzonych przez Jerzego Ficowskiego są: Czesław Bańkowski, Norbert Boronowski, Erazm Ciołek, Jerzy Dorożyński, Benedykt Jerzy Dorys, Irena Jarosińska, Jan Kosidowski, Janusz Krippendorf, Tomasz Michalak. Część fotografii, nagrań i filmów wykonał sam Jerzy Ficowski.
Zbiory zostaną digitalizowane i udostępnione w serwisie Szukaj w Archiwach.
W spotkaniu, które otworzył Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Władysław Stępniak, uczestniczyli m.in. wdowa po poecie pani Elżbieta Ficowska i prof. Jerzy Kandziora, znawca życia i twórczości Jerzego Ficowskiego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego reprezentował dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego Jacek Miler. Spuściznę Jerzego Ficowskiego przedstawiła Katarzyna Kalisz z Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Jerzy Ficowski (urodzony 4 września 1924 r. w Warszawie, zmarł 9 maja 2006 r. tamże) – pisarz, poeta, tłumacz, znawca życia i kultury cygańskiej i żydowskiej oraz twórczości Brunona Schulza, autor tekstów piosenek, utworów dla dzieci. W latach 1948–1983 członek byłego Związku Literatów Polskich; od 1970 r. członek zarządu Polskiego PEN Clubu, w latach 1974–1988 członek zarządu Sekcji Literackiej Stowarzyszenia Autorów ZAiKS; od 1989 r. członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, od 1949 r. członek angielskiego Gypsy Lore Society. Laureat wielu nagród, m.in. w 1977 r. Polskiego PEN Clubu, w 1980 r. Nagrody Literackiej im. Tadeusza Sułkowskiego, w 1984 r. Nagrody Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego, w 1986 r. Nagrody Literackiej Kacetnika, w 1987 r. Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, w 2005 r. Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta.
W czasie okupacji (od 1941 r.) Jerzy Ficowski działał w konspiracji, w 1943 r. został aresztowany przez Niemców i osadzony na Pawiaku. W powstaniu warszawskim walczył na Mokotowie jako żołnierz AK w pułku Baszta, następnie wzięty do niewoli przebywał w obozach hitlerowskich. Od 1946 r. współpracował z wieloma polskimi czasopismami. W latach 1948–1950 odbył szereg wędrówek z Cyganami. W 1949 r. trafił do taboru Dionizego Wajsa, gdzie poznał poetkę Bronisławę Wajs – Papuszę, której wiersze przełożył i wraz z Julianem Tuwimem przyczynił się do ich wydania. W 1953 r. ukazała się książka Jerzego Ficowskiego pt. Cyganie polscy.
Twórczość Jerzego Ficowskiego obejmuje utwory poetyckie, w których nawiązywał do awangardy okresu międzywojennego, groteski i elementów świata fantastycznej baśni. Od 1960 r. pisał teksty piosenek. W 1970 r. na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie zdobył nagrodę za utwór Jadą wozy kolorowe. Piosenki z tekstami Jerzego Ficowskiego śpiewali m.in. Anna German, Kalina Jędrusik, Jerzy Połomski, Maryla Rodowicz, Irena Santor, a także Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze.
W 1975 r. Jerzy Ficowski podpisał List 59, za co jego twórczość objęto całkowitym zakazem druku do 1980 r. (publikował w drugim obiegu); należał do Komitetu Samoobrony Społecznej KOR. W 1988 r. był członkiem niezależnego stołecznego komitetu organizującego obchody 45-lecia powstania w getcie warszawskim. W tym samym roku został wyróżniony znaczkiem pocztowym Solidarności, wydanym z okazji 40-lecia jego książek.
Jerzy Ficowski został odznaczony m.in. w 1949 r. w Londynie Krzyżem Walecznych za udział w walkach w powstaniu warszawskim, również w Londynie w 1984 r. Krzyżem Armii Krajowej, w 2004 r. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski; jako pierwszy w 1999 otrzymał tytuł Człowieka Pogranicza.
Spuścizna audiowizualna Jerzego Ficowskiego w Narodowym Archiwum Cyfrowym
Od 11 marca 2015 roku
