Lucian Boia – Dlaczego Rumunia jest inna?

Publikacja Dlaczego Rumunia jest inna? to pierwsze od czterech dekad opracowanie historii dziejów Rumunii po polsku. Jej autor, profesor Lucian Boia, odważnie poddaje dyskusji rumuńskie mity i autostereotypy. O jego książkach mówi się w Rumunii nie tylko w naukowym kręgu historyków.

Od lat 70. XX wieku nie ukazało się w Polsce żadne całościowe opracowanie dziejów Rumunii. Sam kraj przeszedł w tym czasie skomplikowaną i obfitującą w paradoksy drogę transformacji od jednej z najcięższych dyktatur komunistycznych do demokratycznego kraju członkowskiego Unii Europejskiej. Przypadek Rumunii jest więc tyleż fascynujący, ileż wymagający na nowo całościowego i krytycznego spojrzenia. Oba te wymagania spełnia książka prof. Luciana Boi, najwybitniejszego dziś historyka rumuńskiego. Zaliczany jest do grona najważniejszych intelektualistów obecnych w rumuńskiej debacie publicznej, jest także jednym z najlepiej sprzedających się rumuńskich pisarzy ostatnich lat. Jego diagnozy dotyczące roli historii we współczesnej świadomości Rumunów mają kluczowe znaczenie dla rozumienia rumuńskiej tożsamości oraz charakteru transformacji i modernizacji tego kraju na przełomie XX i XXI wieku.

Polskie wydanie łączy dwie książki tego autora. Pierwsza z nich (Rumunia, na krańcach Europy) skierowana została do czytelnika zagranicznego. Miała ona objaśnić przeszłość i teraźniejszość Rumunii wszystkim, którzy o tym kraju wiedzą niewiele. Natomiast druga, która dała tytuł polskiemu wydaniu, wyjaśnia powody odmienności Rumunii od innych krajów Europy.

Boia przygląda się historii i współczesności Rumunii raczej problemowo niż chronologicznie. Opisując wybrane zagadnienia, pokazuje również proces wpisywania ich w tożsamość rumuńską, wskazuje odmienne perspektywy i przytacza dyskusje, które im towarzyszyły. Zaczyna od spojrzenia na mapę i opisu poszczególnych regionów, dalej przypomina spór o korzenie Rumunii (czyimi potomkami są Rumuni? Rzymian? Daków? Dako-Rzymian?) i proces jednoczenia się kraju. Opisując dwudziestowieczną historię Rumunii, szczególne miejsce poświęca komunizmowi i temu, jak zmienił on kraj, oraz rewolucji.

Boia przygląda się też stosunkowi Rumunów do obcych (głównie Żydów, Węgrów i Romów) i rumuńskiemu wkładowi w kulturę europejską (od rumuńskiego uczonego Emila Racovițy, członka Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej, po Eugena Ionesco). Osobny rozdział poświęca Bukaresztowi, pisze m.in.: „Jest miastem bezładnym, o uderzających nierównościach, miastem eklektycznym, zrobionym z kawałków. To jest jego urok”. Ostatnia część to wnikliwe spojrzenie na współczesne rumuńskie państwo i społeczeństwo – jego słabości i trudności.

Dlaczego Rumunia jest inna? to szósty tom serii Biblioteka Europy Środka pod redakcją Jacka Purchli.

Lucian Boia – profesor na Wydziale Historii Uniwersytetu Bukareszteńskiego. Jest autorem ważnych prac z historii idei i wyobraźni, bada mechanizmy konstruowania rozmaitych mitologii (nacjonalizmu, demokracji, życia pozaziemskiego), w nowatorski sposób interpretuje historię krajów Europy Zachodniej – szczególnie Francji i Niemiec.

Jego książka Rumuni. Świadomość. Mity. Historia wydana w 1997 roku (wydanie polskie 2003) odbiła się w Rumunii szerokim echem i do dziś pozostaje jedną z najważniejszych prac redefiniujących narodową historię. Wydana w 2012 roku książka Dlaczego Rumunia jest inna? została sprzedana w ciągu zaledwie kilku miesięcy od jej ukazania się w ponad 45 tysiącach egzemplarzy – to rekord dla rumuńskiego rynku księgarskiego. W roku 2015 ukazały się jeszcze dwie książki profesora Boii: Jak zrumunizowała się Rumunia oraz Rumun absolutny. Budowanie i burzenie mitu.

Spotkania z Autorem: