Rozbrojenie kultury to koncepcyjny projekt stworzenia pod Placem Piłsudskiego w Warszawie Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen. To także punkt wyjścia do dyskusji o pokoju, sztuce i historii oraz debata nad powstaniem samego Instytutu. Po raz pierwszy projekt zostanie pokazany w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki już 6 października.
Podczas premierowej prezentacji projektu Rozbrojenie kultury, jego twórcy – artysta sztuk wizualnych Krzysztof Wodiczko oraz twórca projektów architektonicznych i rzeźbiarz Jarosław Kozakiewicz – przedstawią publiczności wizualizacje, plany oraz makietę Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen im. Józefa Rotblata. Autorzy zaprezentują także koncepcję merytoryczną oraz idee leżące u podstaw projektu. Pokaz zainicjuje również cykl debat dotyczących pól działania Instytutu jako realnej placówki, otwartej na dyskusję i kierującej uwagę odbiorców współczesnej sztuki w kierunku nietypowym, bo w stronę zagadnień związanych z historią. Debaty będą się odbywać przez cały okres prezentacji projektu w Zachęcie, czyli do 27 listopada.
Naczelnym zadaniem Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen ma być wykreowanie przyjaznej przestrzeni do dyskusji, edukowania i mówienia o tym, jak pamięć, historia i sztuka mogą przyczynić się do budowania przyszłości wolnej od wojen. Rozbrojenie kultury staje się tym samym projektem interdyscyplinarnym. Jest zarazem ideą, jak i specjalnie zaprojektowaną przestrzenią, w której wiedza o przeszłości spotyka się z myśleniem o przyszłości. Twórcy projektu chcą, aby badacze oraz praktycy z dziedzin takich, jak kultura, pedagogika, filozofia czy prawo zajęli się praktycznym i teoretycznym działaniem na rzecz zapobiegania i eliminacji konfliktów zbrojnych.
Nie bez powodu dla Instytutu wybrano lokalizację na Placu marsz. Józefa Piłsudskiego, symbolicznie (a czasem także bezpośrednio) łącząc obiekt z Grobem Nieznanego Żołnierza. Przestrzenny i programowy związek z jednym z najważniejszych miejsc pamięci w Polsce ma podkreślić pokojową misję Instytutu. Ma także wiązać pełne szacunku i zadumy upamiętnienie ofiar z wiedzą na temat historycznych okoliczności i kulturowych wzorców warunkujących wojny. W Instytucie miałyby się odbywać wystawy, kongresy, konferencje, wydarzenia kulturalne. Działalność badawcza Instytutu, z jego archiwum i biblioteką, podporządkowana zostałaby społecznej, psychologicznej, prawnej i antropologicznej analizie wojen oraz działania na rzecz pokoju.
U podstaw koncepcji Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen leży przekonanie, że: „Wojna musi przestać być dopuszczalną instytucją społeczną. Musimy nauczyć się rozwiązywać konflikty inaczej niż poprzez konfrontację zbrojną”. To zdanie, wypowiedziane przez Józefa Rotblata w 1995 roku, podczas gdy odbierał Pokojową Nagrodę Nobla, ma stać się przyczynkiem do analiz i dyskusji o tradycji zaangażowania sztuki w gloryfikację wojny i postrzeganie historii w kategoriach walk, zwycięstw i klęsk. Józef Rotblat, którego nazwisko ma patronować Instytutowi, był wybitnym polskim fizykiem i radiobiologiem. W czasie II wojny światowej pracował nad projektem Manhattan, czyli stworzeniem pierwszej bomby atomowej. Następnie stał się jednym z największych krytyków broni masowego rażenia.
Krzysztof Wodiczko – artysta wizualny i teoretyk sztuki. Jest głównie autorem akcji społecznych, filmów wideo oraz prac teoretycznych. Wielokrotnie poruszał temat wojen i pokoju, m.in. w instalacji Hiroshima zaprezentowanej w 1999 roku w Kopule Wojny Atomowej w Hiroszimie. Na stałe mieszka w Stanach Zjednoczonych.
Jarosław Kozakiewicz – rzeźbiarz, artysta wizualny i twórca koncepcji architektonicznych. Autor wielu innowacyjnych projektów. W 2006 roku reprezentował Polskę na 10. Biennale Architektury w Wenecji. Jest autorem m.in. głośnego Projektu Mars związanego z rewitalizacją parku krajobrazowego w okolicach jeziora Bärwalder See w Niemczech oraz Mostu duchów w Oświęcimiu.
Krzysztof Wodiczko i Jarosław Kozakiewicz:
Rozbrojenie kultury. Projekt Instytutu Rozbrojenia Kultury i Zniesienia Wojen im. Józefa Rotblata
Otwarcie pokazu i wykład inauguracyjny: 6 października 2016 roku, godz. 18.00
Od 6 października do 27 listopada 2016 roku
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie
