Bunkier Sztuki w Krakowie zaprasza do odwiedzenia jedynego w swoim rodzaju miejsca – chociaż ważnego dla polskiej sztuki, to na co dzień zapomnianego. W tak zwanej Szafirowej Pracowni Stanisława Wyspiańskiego, w miejscu gdzie artysta na przełomie lat 1904 i 1905 namalował cykl obrazów przedstawiających widok na Kopiec Kościuszki, odbędzie się jednorazowa prezentacja nowych dzieł Rolanda Wirtza.
Wystawa immediatus miała kilka następstw artystycznych. Po pierwsze, instalacja Jawienie dedykowana przestrzeni modernistycznego budynku Galerii, która imitowała oryginalny, później zasłonięty, pas okien na pierwszym piętrze budynku, dała jasno do zrozumienia, że najwyższy czas ponownie wpuścić do wnętrza instytucji światło dzienne i przywrócić idee zaplanowane ponad pięćdziesiąt lat temu przez architektkę Krystynę Tołłoczko-Różyską. Unikalne rozwiązanie, które pozwala wnętrze Galerii i przestrzeń wystaw wiązać z kontekstem miasta można już dzisiaj ponownie podziwiać. Artystyczna analiza przestrzeni budynku zwróciła po raz kolejny uwagę artysty na metaforyczne znaczenie figury okna.
Wirtz, poznając kontekst kulturowy Krakowa, skupił się na klasycznej dla sztuki polskiej serii Widoków z okna pracowni na Kopiec Kościuszki, które Stanisław Wyspiański malował na początku XX wieku w swoim studio znajdującym się na rogu ul. Krowoderskiej i Alei Juliusza Słowackiego. Cykl pasteli, podobno zainspirowany przez Feliksa Jasieńskiego pozostającego pod urokiem egzotycznego piękna drzeworytów japońskich, odwołuje się do impresjonistycznej tradycji utrwalania danego motywu w różnych warunkach pogodowych. Dokumentacja zmiany oświetlenia, podkreślająca relatywizm postrzegania i artystycznej reprezentacji, stała się podstawą refleksji artystycznej malarzy przełomu wieków. Jest może również pierwszym nowoczesnym dziennikiem artystycznym – ulubionym konceptualnym gatunkiem, który odnotowuje upływ czasu, a dzieło sztuki osadza w perspektywie procesu. Wedle podobnej koncepcji powstają od kilku lat widoki fotograficzne, które Roland Wirtz realizuje z okna swojej pracowni w Berlinie, które wychodzi w kierunku najwyższej w Niemczech wieży telewizyjnej. Artysta wykorzystując pozytywowy papier fotograficzny Cibachrome, bezpośrednio naświetla na nim obrazy o różnych porach dnia i dokumentuje tym samym życie współczesnego miasta. Unikatowe prace o wymiarach 126 × 58 cm tworzą od kilku lat specyficzny kalendarz i pamiętnik. W maju 2016 roku Roland Wirtz zainstalował swój duży aparat fotograficzny w oknie Szafirowej Pracowni i podążając śladami idei Wyspiańskiego, przygotował kilkanaście analogicznych naświetleń, które zostaną zaprezentowane podczas jednorazowego pokazu.
Artysta w swoim projekcie podąża do źródeł. Inspiracją Wyspiańskiego były zapewne widoki świętej góry Fudżi – wulkanu czczonego przez wyznawców sintoizmu oraz charakterystycznego motywu ikonograficznego, najlepiej znanego z 36 widoków góry Fudżi autorstwa Hokusaiego Katsushiki, które powstały w latach 20. XIX wieku. Różnica między świętym japońskim wulkanem a narodowym pomnikiem w Krakowie polega na tym, że pierwszy twór jest naturalny i ludzie przyporządkowali mu znaczenia religijne i symboliczne. Sztuczna góra, nawiązująca do przedhistorycznych kurhanów i dedykowana wodzowi niepodległościowej kampanii jest zaś konstruktem inżynieryjnym, całkowicie ludzkim.
Motyw góry czy wieży dominującej nad miastem, których nachalne formy zawłaszczają przestrzeń, anektuje również sferę symboliczną, dlatego stają się one obsesją wielu artystów, również Wirtza. Takie tematy są często na nowo analizowane i na nowo odkrywane (niem. Wiederentdeckung). Dla niemieckiego twórcy ważne są też momenty kluczowe dla danego miejsca, historii czy sytuacji. Niebawem symboliczne zdarzenia nastąpią w obszarze jego autorskiej metody pracy. Papier Cibachrome, już od lat nie jest produkowany, a ostatnie zapasy wyczerpują się. Ostatni cykl, organicznie związany z projektem berlińskim i krakowskim, zaplanował do realizacji w Japonii i będzie to seria widoków na górę Fudżi.
Roland Wirtz, Wiederentdeckung
Wydarzenie związane z projektem Roland Wirtz, immediatus
Partnerzy: Fundacja Sztuki Dom Stanisława Wyspiańskiego, Dom Norymberski
Kurator: Krzysztof Siatka
4 listopada 2016 roku, godz. 14.00–20.00
Szafirowa Pracownia Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, ul. Krowoderska 79/20
