Kapituła 12. edycji Nagrody Literackiej Gdynia wyłoniła nominowanych w czterech kategoriach: eseistyka, poezja, proza, przekład na język polski. Do gdyńskich Kostek Literackich zgłoszono ponad 430 tytułów, to wynik lepszy, gdy porównamy go z ostatnimi edycjami Nagrody.
Kapitule Nagrody Literackiej Gdynia przewodniczy prof. Agata Bielik-Robson. Do konkursu zgłoszono 434 tytuły wpisujące się w poszczególne kategorie: eseistyka – 81, poezja – 182, proza – 111, przekład – 60. Spośród nadesłanych zgłoszeń członkowie Kapituły wybrali dwadzieścia najlepszych książek wydanych w 2016 roku, po pięć w każdej z czterech kategorii.
Książek nadesłanych było jak zwykle mnóstwo, ale po kilkukrotnych naradach udało nam się w końcu wybrać nominowaną dwudziestkę – komentuje przewodnicząca Kapituły prof. Agata Bielik-Robson.
W kategorii proza znalazło się pięć pozycji, które dobrze oddają stan sztuki narracyjnej we współczesnej Polsce.
To pięć reprezentatywnych bio-opowieści o Polakach: dwie tradycyjnie męskie (z testosteronem: Twardoch, i bez: Środa) i trzy tradycyjnie kobiece: dzieciństwo (Lech), wiek gimnazjalny oraz macierzyństwo (Cieplak), a wreszcie „dziewczyńsko-babska” wspólnota pod blokiem (Hałas). Czyli – Polaków portret własny – opinia jednego z jurorów.
Istotnie, z jednym wyjątkiem Szczepana Twardocha, który pisze powieści z ogromnym rozmachem o bohaterach odległych w czasie i przestrzeni, większość utworów prozatorskich idzie tropem autobiograficznym, trzymając się blisko ciała własnych doznań i doświadczeń.
W kategorii poezja – wybrano dwoje młodych poetów (Adamowicz, Mateusz) i troje już uznanych (Domarus, Suska, Sobol). Przy wyborze poetów spór był najbardziej zażarty, ale i fundamentalny. Polska poezja wyraźnie zmienia paradygmat. Najmłodsi poeci coraz częściej rezygnują z subtelnego trybu liryczno-lingwistycznego na rzecz bardziej ekspresyjnego: chcą wykrzyczeć swoje sprzeciwy wobec rzeczywistości wprost, nie jako pojedyncze jednostki, lecz pod egidą wspólnej sprawy.
W kategorii eseju – jury zdecydowało się na szeroki wybór różnych gatunków: od eseju akademickiego (Muskała, Kotliński), przez filozoficzny (Musiał) po literacki (Siwczyk, Łubieński). Tu, jak co roku, selekcja okazuje się trudnym zadaniem, bo dobrych książek jest bardzo wiele: polszczyzna eseistyczna staje się coraz lepsza, coraz bardziej pewna siebie językowo.
W kategorii przekład – „klęska urodzaju”: kapituła nie była w stanie nominować wszystkich tłumaczeń, które na to zasługiwały. Chciała tym razem odsłonić szerokie spektrum tłumaczonych języków: od najbardziej powszechnego angielskiego (Majer), przez tradycyjnie bardzo silny francuski (Igalson-Tygielska, Engelking) i równie mocny niemiecki (Buras), po nieco mniej obecny ostatnio język hiszpański (Zaleska).
Parafrazując tytuł jednego z nominowanych przez nas esejów, chcielibyśmy móc pociągnąć więcej niż dwadzieścia srok za ogon – ale zasady gry są, jakie są: trzeba było wybierać – dodaje Bielik-Robson.
Tegorocznych laureatów Nagrody poznamy 2 września. Uroczysta gala będzie miała miejsce w niezwykłej przestrzeni Muzeum Emigracji w Gdyni – wzniesiony w dwudziestoleciu międzywojennym, zabytkowy Dworzec Morski, odnowiony i przystosowany do nowej roli, ponownie stał się jedną z najbardziej reprezentacyjnych wizytówek Gdyni.
Nominowani:
Esej:
Andrzej Kotliński, Tańce polskie. Suita historycznoliteracka
Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn
Stanisław Łubieński, Dwanaście srok za ogon
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec
Łukasz Musiał, O bólu. Pięć rozważań w poszukiwaniu autora
Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Monika Muskała, Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia
Fundacja Korporacja Ha!art, Kraków
Krzysztof Siwczyk, Koło miejsca/Elementarz
Muzeum w Gliwicach
Poezja:
Anna Adamowicz, Wątpia
Wydawnictwo Kwadratura – Łódzki Dom Kultury
Cezary Domarus, cargo, fracht
Instytut Mikołowski, Mikołów
Dawid Mateusz, Stacja wieży ciśnień
Wydawnictwo Biuro Literackie, Stronie Śląskie
Michał Sobol, Schrony
Wydawnictwo Nisza, Warszawa
Dariusz Suska, Ściszone nagle życie
Wydawnictwo Znak, Kraków
Proza:
Anna Cieplak, Ma być czysto
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa
Salcia Hałas, Pieczeń dla Amfy
Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa
Joanna Lech, Sztuczki
Wydawnictwo Nisza, Warszawa
Krzysztof Środa, Las nie uprzedza
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec
Szczepan Twardoch, Król
Wydawnictwo Literackie, Kraków
Przekład na język polski:
Jacek St. Buras, Atlas lękliwego mężczyzny, autor oryginału Christoph Ransmayr
Wydawnictwo Biuro Literackie, Stronie Śląskie-Wrocław
Ryszard Engelking, Szkoła uczuć, autor oryginału Gustave Flaubert
Wydawnictwo Sic!, Warszawa
Krzysztof Majer, Depesze, autor oryginału Michael Herr
Wydawnictwo Karakter, Kraków
Hanna Igalson-Tygielska, Niedziela życia, autor oryginału Raymond Queneau
Wydawnictwo Biuro Literackie, Stronie Śląskie
Ewa Zaleska, Oszust, autor oryginału Javier Cercas
Oficyna Literacka Noir sur Blanc, Warszawa
Nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia
18 maja 2017 roku
Miasto Gdynia
