Wystawa Paczka z Ameryki to opowieść o pomocy, jaka płynęła do Polski w okresie PRL-u z Zachodu – zarówno tej instytucjonalnej, zorganizowanej, jak i indywidualnej, prywatnej. Ekspozycję w Muzeum PRL-u można zwiedzać do 10 lutego 2018 roku.
UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration – Administracja Narodów Zjednoczonych do Spraw Pomocy i Odbudowy) została utworzona w Waszyngtonie w 1943 roku z inicjatywy USA, Wielkiej Brytanii, ZSRR i Chin, a jej celem była pomoc obszarom wyzwolonym w Europie oraz Azji po zakończeniu II wojny światowej. Prawie 70 proc. pomocy pochodziło z USA, a jej największymi odbiorcami były Chiny i Polska.
W latach 1945–1947 do Polski trafiły 2 mln ton towarów, m.in. maszyny budowlane i rolnicze, parowozy, wagony kolejowe, samochody ciężarowe, warsztaty naprawcze i montownie, a także ubrania, sprzęt medyczny, lekarstwa, zboże, zwierzęta, artykuły spożywcze i kilka milionów 5-kilogramowych paczek żywnościowych z zapasów wojskowych
Moja szesnastoletnia siostra zaczęła pracować w Społem w połowie 1945 roku. Zarabiała, dostawała przydziały w postaci obiadu i co pewien czas dostawała przydział w postaci paczki UNRRA. Te paczki dla mnie to była fantazja, bo w tej paczce były na przykład bardzo dobre puszki z mlekiem. Tam był też smalec w puszkach, ale to nie był nasz smalec, miał inny skład. Wszyscy mówili, że to małpi smalec. Dlaczego małpi, to jeden Pan Bóg wie, ale był dobry. Oprócz tego była mąka, ale jakaś taka bardzo dziwna. Moja matka cholerowała na tę mąkę ile weszło, bo nie chciały jej się robić kluski. Mąka była kukurydziana i trzeba było do niej zupełnie inaczej podejść. Przydawał się tłuszcz, przydawało się mleko, śmietana. Te podstawowe rzeczy się przydawały. I jeszcze takie ciasto było w puszce, które bardzo lubiłem, bo to był keks – wspomina Andrzej Kochanowski.
Druga wielka fala zorganizowanej pomocy napłynęła do Polski po wprowadzeniu stanu wojennego. Na wystawie zobaczyć można m.in. kolekcję plakatów z różnych krajów, informujących o sytuacji w Polsce i organizowanych zbiórkach oraz akcjach na rzecz Solidarności.
Wystawa Paczka z Ameryki dotyka dwóch fundamentalnych dla czasu PRL zagadnień: ograniczonej możliwości przekraczania granicy oraz gospodarki niedoboru. Ekspozycja poza odwołaniem do materialnej i realnej pomocy, odnosi się również do „paczki z zachodu” jako formy przełamania izolacji w ramach bloku komunistycznego, formy utrzymywania więzów z rodziną pozostającą w innym kraju oraz paczki będącej namacalnym dowodem, że ludzie żyjący w wolnych krajach nie zapomnieli o tych mieszkających za żelazną kurtyną. Wystawa mówi także o marzeniach i dążeniu do posiadania towarów, które uosabiały mityczny zachód – pojmowany jako przeciwieństwo peerelowskiej rzeczywistości, symbol wolnego życia, dobrobytu.
Ekspozycji towarzyszyć będą oprowadzania kuratorskie oraz cykl debat Za żelazną czy niedomkniętą kurtyną? Wystawa pozwoli zaproszonym gościom z bliższa przyjrzeć się problemom związanym z przynależnością do sowieckiej strefy wpływów i odsuwania się Polski od Zachodu po 1944 r. Uczeni będą dyskutować nie tylko o „imperialistycznych” wpływach w PRL, kampaniach polityczno-społecznych wymierzonych w Zachód, lecz również o wzorcach i inspiracjach stamtąd płynących, o przemianach w polskiej gospodarce i stopniowym otwieraniu się na Zachód oraz o ambicjach i aspiracjach polskiego społeczeństwa stale i z tęsknotą spoglądającego poza zachodnią granicę Polski.
Paczka z Ameryki
Od 22 czerwca 2017 roku do 10 lutego 2018 roku
Muzeum PRL-u w Krakowie
