Wystawa Linia i chaos pokaże działania, twórczość, dokonania kilku pokoleń artystów reprezentujących ruch awangardowy w sztuce polskiej, a w szczególności jego śląskiej odsłony, dla której punktem wyjścia stał się pobyt w Cieszynie Juliana Przybosia, który w latach 1927–1939 uczył w tamtejszym Państwowym Gimnazjum im. A. Osuchowskiego, a później w Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym.
Przyboś już wówczas był zainteresowany rewolucyjnymi ideami burzącymi dotychczasowy porządek w sztuce, które z pasją zaszczepiał swoim uczniom. W tym okresie poznał Władysława Strzemińskiego, kluczową postać polskiej awangardy, którego teoria unizmu stanowi istotny wkład w światową historię sztuki. Po wojnie Przyboś zajął się uzasadnianiem nowatorstwa w sztuce, m.in. napisał przedmowę do Teorii widzenia Strzemińskiego.
W tym czasie wspólnie zainicjowali powstanie grupy St-53, która zapoczątkowała sztukę awangardową na Śląsku. Formacja ta skupiała nie tylko artystów-malarzy, należeli do jej grona architekci, pisarze i historycy sztuki. Za swój podstawowy cel przyjęła wypracowanie warsztatu i środków wyrazu właściwych dla nowoczesnego pojmowania sztuki w oparciu o Teorię widzenia. Nazwa grupy: St-53, stanowi akronim, w którym pierwszy człon wiąże się jednocześnie z trzema ideowymi założeniami: St pochodzi od pierwszych liter nazwiska duchowego mistrza – Strzemińskiego, po drugie wskazuje na studyjność – roboczy i samokształceniowy charakter grupy, po trzecie wiąże się z miejscem jej działalności – czyli Stalinogrodem. Cyfry 53 oznaczają rok formalnego zawiązania grupy. Rozpad St-53 nastąpił w 1956 roku, wskutek różnic ideowych członków, z których każdy wstąpił na drogę własnych poszukiwań twórczych.[…]
Grupę kontynuatorów cieszyńskich tradycji awangardowych, będą reprezentować artyści, którzy od lat 70. najwyraźniej odciskali swoje piętno na tamtejszym wydziale artystycznym Uniwersytetu Śląskiego, Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje Andrzej Szewczyk, duchowy przywódca nieformalnej grupy tzw. Gacków, którą można nazwać grupą cieszyńską. Był jedną z najciekawszych osobowości powojennej sztuki polskiej. Szewczyk poświęcając się próbom przezwyciężenia tradycyjnej formy i struktury obrazu malarskiego, skupiał się na nieustającym procesie malarskim, w którym kluczowe było stawianie znaków, tzw. pisanie ksiąg. Obok Szewczyka na wystawie pojawią się: Marek Chlanda, Jerzy Wroński, Krystyna Pasterczyk, Piotr Lutyński, Krzysztof Morcinek, Marek Kuś. Będzie to część rozpisana w oparciu o odwołania do ówczesnych galerii prezentujących sztukę nowatorską, między innymi Galerię Uniwersytecką Instytutu Sztuki w Cieszynie, Galerię Miejsce i Galerię Szarą w Cieszynie, Kronikę w Bytomiu, a także Biuro Wystaw Artystycznych w Katowicach, które były wówczas najważniejszymi centrami animacji życia artystycznego regionu.
Ostatnia grupa dzieł prezentowana na wystawie Linia i chaos będzie odwoływać się do działań w przestrzeni, nawiązując do tradycji land-artowych. Znajdą się tu absolwenci cieszyńskiego Instytutu sztuki, obecnie znaczące postaci w sztuce powstającej na Śląsku. Należą do nich związani z katowicką Akademią Sztuk Pięknych Sławomir Brzoska i jego uczeń Michał Smandek, których działania mają zarówno charakter procesualny, jak i badawczy związany z podejmowaną strategią przemieszania się. Działanie jako długotrwała podróż, wymuszająca często wyczerpujący fizycznie kontakt z miejscem. Obaj dokonując drobnych interwencji w krajobrazie poszukują nowych definicji sztuki i zakresu jej rozpoznawalności, zacierają granicę między wykonywaniem a dokumentowaniem zastanych sytuacji jako gotowych dzieł. Dopełnieniem najnowszej historii sztuki na Śląsku, będą instalacje multimedialne artystów: Wojtka Kucharczyka, Joanny Rzepki-Dziedzic & Łukasza Dziedzica.
Artyści, których prace będą prezentowane na wystawie: Władysław Strzemiński, Klaudiusz Jędrusik, Urszula Broll, Zdzisław Stanek, Zygfryd Dudzik, Zenon Moskwa, Andrzej Szewczyk, Marek Chlanda, Jerzy Wroński, Krystyna Pasterczyk, Piotr Lutyński, Krzysztof Morcinek, Marek Kuś, Sławomir Brzoska, Michał Smandek, Wojtek Kucharczyk, Joanna Rzepka-Dziedzic & Łukasz Dziedzic.
Linia i chaos – kompozycje przestrzenne świata
Wystawa w ramach xxvi Festiwalu Ars Cameralis 2017
Kurator: Marek Zieliński
Od 27 października do 3 grudnia 2017 roku
Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach
