Porozumienie / Understanding na arena DESIGN

Podczas arena DESIGN – od 6 do 9 marca – goście Międzynarodowych Targów Poznańskich będą mogli obejrzeć wystawę Porozumienie / Understanding, przygotowaną przez UAP.

Jedno z podstawowych pytań rodzących się na poziomie formalnym w głowie designera, odnosi się do dylematu: czy potrzebujemy kolejnego przedmiotu – następnego krzesła, następnej lampy, kolejnego stołu?

Odpowiedź na to pytanie mogłaby brzmieć – oczywiście, że nie potrzebujemy. W dodatku, jeśli przyjmiemy za prawdziwe stwierdzenie opisujące status ontologiczny każdego stylu designu, który według Bruno Munariego zawsze bierze się z funkcjonalności danego przedmiotu, a więc istoty samej rzeczy, to diagnoza kondycji designu jako sposobu mówienia o świecie nie jest optymistyczna. Z drugiej strony, utrzymujący się w mocy początek będący zaprzeczeniem własnego stylu wynosi designera ponad czas i miejsce, w którym żyje. Wyniesienie to, uzbrojone w prywatne doświadczenie bycia i potrzeb – jedzenia, wypoczynku, bezpieczeństwa, wreszcie chęć posiadania wiedzy, pragnienie doświadczania sztuki decydują o jakości życia i jego rozwoju. W procesie enkulturacji najważniejszym wtedy sprawdzianem nabytych kompetencji jest komunikacja oraz sposób prowadzenia rozmowy z drugim człowiekiem. Dopiero spotkanie innego, pozwala nam na zrozumienie nie tylko własnego świata, ale i świata, z którego ów inny przychodzi.

Model FAQ (Frequently Asked Questions) pretendujący do globalnego modelu rozumienia otaczającej nas rzeczywistości, jest bez wątpienia użyteczny na poziomie sztucznie podtrzymywanego systemu językowego, przekształcającego znaki (szum) w sygnały (dzwonek). Język „najczęściej zadawanych pytań” naznaczony jest także pewną niebezpieczną podwójnością, gdyż nie oferuje nam odpowiedzi na te pytania zadawane rzadziej. Jego totalizujące działanie właściwie uniemożliwia nam ich zadanie. Wyklucza kwestie, o które boimy się zapytać. Jego gramatyka sprawia, że kwestie te po prostu znikają. Odsunięcie marginesów myślenia, ostatecznie wprowadza więc poczucie ułudy bezpieczeństwa. Jak każdy porządek, również i ten utrzymuje podmiotowość z stanie całościującego zamknięcia.

Pesymizm płynący z ograniczonych denotacji świata, wyznaczonych przez granice języka, podobny jest do konstrukcji właściwym bajkom – z zawsze określonym modelem działania, nieprzechodnią aksjologią, istnieniem tabu i nakazów. Światy obiecujące więc bajkowość dalekie są od krainy, w której „nie stało się jeszcze nic rozstrzygającego, ostatnie słowo świata i o świecie jeszcze nie zostało wypowiedziane, świat nadal ma drogę otwartą i wolną, wszystko jest przed nim i zawsze tak będzie” [1].

Z drugiej strony, na podwójności tej może skorzystać design, na słownik którego składają się mocne i wyraziste sygnały, a także znaki, wyraźnie obecne w nurcie tzw. designu krytycznego. Poruszane kwestie podstawowych aktywności i potrzeb każdego człowieka, odnoszą się do znaków czasu, które przejawiają się w stosowaniu nowoczesnych technologii, materiałów, czy poruszających współczesne problemy społeczne, ekologiczne, ekonomiczne czy polityczne.

Wystawa Porozumienie wykorzystuje więc i poszerza model FAQ i wykracza daleko poza zasięg, ograniczonego przecież horyzontu pytań.

(…) Czy Marsjanie wiedzą, co to okna, uśmiech, uścisk dłoni, czy wiedzą, co to szklanka wody? A ci, co są dalej czy wiedzą, co to słońce? (F. Ponge, Szklanka Wody).

W perspektywie katastrofy utraty sensu, to właśnie świadomość uniwersalnych potrzeb wydaje się warunkiem koniecznym do Porozumienia się z innym. Przedmioty mogą być nie tylko narzędziem do komunikacji, ale i umożliwiają kolejny krok (odrzucenie drabiny, po której już się wspięliśmy) na drodze poznania. Design jest powtórzeniem naszej natury i tworzy warunki dla negocjacji między jej wszystkimi właścicielami. Pole znakowe i pole sygnałów są areną gry. A do każdej gry ostatecznie potrzebne jest porozumienie wszystkich uczestników. Potrzeby jedzenia, picia, powietrza czy schronienia są wspólne dla wszystkich ludzi i są wszak niezmienne.

Porozumienie zrywa z założeniem, że nie należy mówić niczego więcej, niż można powiedzieć.

Porozumienie / Understanding
Kuratorki: Magdalena Grenda, Karolina Tylka-Tomczyk
Od 6 do 9 marca 2018 roku – otwarcie o godzinie 14.00
arena DESIGN, Pawilon 5, Międzynarodowe Targi Poznańskie