9 marca w Sali Czarnej Bramy Grodzkiej w Lublinie odbędzie promocja książki Andrzeja Trzcińskiego Świadkiem jest ta stela. Stary cmentarz żydowski w Lublinie. Spotkanie poprowadzi Adam Kopciowski.
Na 892 stronach książki prof. Andrzeja Trzcińskiego (UMCS) czytelnicy znajdą pieczołowitą monografię starego cmentarza żydowskiego w Lublinie. Tekstom towarzyszą rysunki sylwetowe i zdjęcia, a całość ma symboliczny wymiar „macewy z papieru”. Jak pisze autor – jest to obraz jego 35-letniej fascynacji kulturą żydowską.
Tytuł książki pochodzi z Księgi Rodzaju: „Świadkiem kopiec ten i świadkiem ta stela” (Rdz 31, 52). Zwrot ten w okresie nowożytnym stał się popularną formułą rozpoczynającą hebrajskie inskrypcje nagrobkowe.
Z dzisiejszego punktu widzenia, po katastrofie Zagłady i jej następstwach, słowa te nabierają jeszcze innego znaczenia – nieliczne, ocalałe nagrobki stają się świadkami egzystencji całych pokoleń współtworzących społeczność jakiegoś miejsca – można przeczytać we wstępie.
Książka Trzcińskiego próbuje opisać społeczność lubelskich Żydów poprzez „tekst kultury” jaki po niej pozostał – cmentarz, który był przez nią wykorzystywany od XVI wieku. 35 lat temu Andrzej Trzciński po raz pierwszy, patrząc na cmentarz pomiędzy ulicami Sienną, Floriańską i Kalinowszyczyzna zadał sobie pytanie: „Co jest za tym murem?”. Początkowo była to fascynacja obcą kulturą „jak przy oglądaniu pogrążonych w dżungli miast Majów czy Azteków”. Dziś to jeden z głównych obszarów badawczych prof. Andrzeja Trzcińskiego, który jako wybitny historyk i historyk sztuki zajmuje się kulturą materialną i artystyczną Żydów aszkenazyjskich.
Wobec ogromu zniszczeń, których doznała społeczność żydowska Lublina – tak w odległej przeszłości (zwłaszcza w okresie wojen połowy XVII wieku), jak i w czasie Holokaustu – cmentarz jako całość oraz poszczególne nagrobki, nawet zachowane w małej części, stanowią jedno z ważnych źródeł do dziejów tej społeczności. Inskrypcje nagrobkowe były jednymi z pierwszych źródeł, jakie rejestrowali i wykorzystywali w swych pracach lokalni historycy żydowscy od XIX wieku. Od tamtej pory zakres badań nad cmentarzem, pojmowanym jako „tekst kultury”, znacznie się poszerzył, wypracowane zostały specyficzne metody badawcze, w czym niemały udział miał autor tej książki. Ich efektem jest zaprezentowane tu wieloaspektowe ujęcie cmentarza jako całości oraz poszczególnych nagrobków. Książka ta jest także „macewą z papieru” dla zgładzonego cmentarza.
Dr hab. Andrzej Trzciński, historyk i historyk sztuki, pracuje w Zakładzie Kultury i Historii Żydów, w Instytucie Kulturoznawstwa na Wydziale Humanistycznym UMCS. Zajmuje się kulturą materialną i artystyczną Żydów aszkenazyjskich. Prowadzi badania dotyczące: zabytków żydowskich na historycznych obszarach Rzeczypospolitej (ich inwentaryzacja i edycja jako źródeł, z opracowaniem obejmującym cechy formalno-stylowe, ikonograficzne i paleograficzne, wraz z kontekstem historycznym); ikonografii i ikonologii przedstawień na zabytkach sepulkralnych, wyposażeniu i wystroju synagog, na sprzętach ze sfery kultu i obrzędów; epigrafiki i paleografii hebrajskiej. Opublikował m.in.: Symbole i obrazy. Treści symboliczne przedstawień na nagrobkach żydowskich w Polsce, Lublin 1997; Hebrajskie inskrypcje na materiale kamiennym w Polsce w XIII–XX wieku. Studium paleograficzno-epigraficzne, Lublin 2007; Cmentarz żydowski w Lesku. Część II – wiek XVIII, Lublin 2010.
Promocja książki Andrzeja Trzcińskiego Świadkiem jest ta stela. Stary cmentarz żydowski w Lublinie
9 marca 2018 roku o godzinie 17.00
Sala Czarna, Brama Grodzka
Lublin
