Instalacja Lamentum 66 Ewy Bobrowskiej jest wizualną refleksją na temat kary śmierci oraz jej filozoficznych i społecznych uwarunkowań, związaną między innymi z wykładami na temat kary śmierci współczesnego filozofa Jacquesa Derridy. Jest ona również egzystencjalnym lamentem nad problemem śmierci i przemijania, oraz artystyczną narracją na temat dylematów moralnych i egzystencjalnych, związanych z nietrwałością bytu ludzkiego.
Znudzon tym wszystkim, pragnę tylko śmierci, (…) Widzę, jak się nicość napuszona wierci. (William Szekspir, Sonet 66)
Inspiracją artystki do pracy stała się rozprawa filozoficzna Jacquesa Derridy zatytułowana The Death Penalty. Jest ona poświęcona refleksji na temat śmierci w kontekście rozważań nad myśleniem filozoficznym. Są to ostatnie wykłady, jakie Derrida wygłosił na rok przed swoja śmiercią – stanowią więc w pewnym sensie ostateczną konkluzję jego dociekań i jego „ostatnie słowo”. Dotyczy ono dekonstrukcji społecznego wymiaru sprawiedliwości. Znaczące są także miejsca, w których owo „ostatnie słowo” zostało wypowiedziane – Sorbona we Francji i Uniwersytet Kalifornijski w Stanach Zjednoczonych, gdyż historia obu tych państw, z którymi związany był Derrida, nie jest wolna od procederu egzekucji i stosowania kary śmierci. Powtarzający się w pracy motyw krzesła jest aluzją do amerykańskiego wynalazku w dziedzinie prawa karnego – krzesła elektrycznego.
Materiał zdjęciowy ukazuje przestrzenie więzienne z Aresztu Śledczego Warszawa – Służewiec oraz autentyczne zdjęcia cel, w których wykonywana była w Polsce kara śmierci z Aresztu Śledczego na Rakowieckiej, która służyła następnie jako siłownia dla więźniów, oraz zdjęcia z Long Beach – wybrzeża Kalifornii, miejsca, w którym Derrida wygłaszał wspomniane wykłady.
Całość instalacji oparta jest na ruchomej, poruszającej się na ścianach projekcji. To zwizualizowany wewnętrzny monolog-lament o paradoksie kary śmierci i niemożliwości umierania. Kompozycja wprawiona w ruch obrotowy otacza widza niczym swoista karuzela śmierci wirująca w takt pieśni-lamentu. W ten sposób całość wikła obserwatora w klaustrofobiczne poczucie bycia śledzonym i zdominowanym przez dźwięk i obraz. Krążąca projekcja jest także figurą kondycji ludzkiej, zamknięcia człowieka w bezustannie ponawianych cyklach dnia i nocy, życia i śmierci. Dzieło „wydarza się” wraz z dynamiką ruchu i dźwięku. Obracający się obraz osacza i śledzi widza, potęgując doświadczenie podporządkowania, a następnie dezorientacji. W swej warstwie myślowo-koncepcyjnej instalacja oparta jest na zastosowaniu intelektualnego konceptu i szerokiej aluzyjności, między innymi do Panopticonu Michela Foucaulta, Hamleta Szekspira oraz poezji metafizycznej Johna Donna.
Otwarciu wystawy będzie towarzyszyć wykład artystki Filozofia o karze śmierci. 4 czerwca odbędzie się inna prelekcja – doktor Jin Y. Park: Derrida and Ethics.
W realizacji pracy Lamentum 66 udział wzięli:
zespół Viesbonum (Białoruś) – kompozycja muzyczna i wykonanie wokalizy
Giorgio (Włochy), Giovanna (Włochy), Victor (Ukraina) – pantomima
Dr Ewa Bobrowska – estetka, artystka wizualna. Zajmuje się filozofią oraz sztuką najnowszą. Doktor filozofii, Wydział Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego – specjalizacja estetyka i filozofia współczesna, postmodernizm, poststrukturalizm, dekonstrukcja, amerykańska refleksja filozoficzna i krytyczna ze szczególnym uwzględnieniem badań prowadzonych przez Critical Theory Institute, University of California, Irvine i refleksji J. Derridy, J.- F. Lyotarda, P. de Mana, J. Hillisa Millera, Jean-Luc Nancy’ego, Richarda Rorty’ego. Pracuje jako adiunkt na Wydziale Sztuki Mediów ASP w Warszawie, gdzie od 2013 roku jest asystentką prof. Krzysztofa Wodiczki w Pracowni Sztuki Domeny Publicznej, a także prowadzi seminaria teoretyczne. Jest autorką monografii Parateoria. Kalifornijska Szkoła z Irvine, która ukazała się w roku 2013 w serii Nowa Humanistyka Wydawnictwa IBL Polskiej Akademii Nauk. Publikowała swoje prace w periodykach: Sociology Study, USA, The European Journal of Language and Literature Studies, Journal of Aesthetics and Philosophy of Culture, Annals of the University of Bucharest, Przegląd Filozoficzno-Literacki, Przegląd Humanistyczny, Sztuka i Filozofia, Obieg CSW oraz w kilku książkach zbiorowych wydanych w Polsce, USA, we Włoszech i w Austrii dotyczących estetyki współczesnej.
Jin Y. Park jest profesorką filozofii i religii oraz dyrektorką programu Asian Studies w American University w Waszyngtonie. Pełni rolę przewodniczącej stowarzyszenia naukowego Society for Asian and Comparative Philosophy. Obszar jej zainteresowań obejmuje: buddyzm wschodnioazjatycki, postmodernizm, dekonstrukcję, etykę buddyjską, buddyjską filozofię religii, filozofię komparatystyczną, postmodernistyczną i najnowszą filozofię wschodnioazjatycką. W swoich analizach porównawczych Park odczytuje buddyzm i postmodernizm w odniesieniu do filozofii kontynentalnej, ze szczególnym uwzględnieniem dekonstrukcji Jacquesa Derridy.
Ewa Bobrowska. Lamentum 66
Kuratorka: Emilia Orzechowska
Od 30 maja do 24 czerwca 2018 roku
Otwarcie: 30 maja 2018 roku, godz. 19.00
TRAFO Trafostacja Sztuki w Szczecinie
