PatRIOTki, tak zatytułowana wystawa łódzkiej artystki Anki Leśniak wpisuje się w prowadzone przez nią artystyczne interpretacje biografii kobiet „nieumiejscowionych w historii”. Autorce chodzi o postacie trudne do zdefiniowania, tajemnicze, pozostające na marginesie, których losy wydają się ważne z perspektywy współczesnej problematyki społecznej i dyskursów kultury. Anka Leśniak, poprzez pryzmat postaci i wydarzeń z przeszłości, zadaje pytania o współczesne mechanizmy władzy i relacje społeczne. Poszukując historii kobiecych (tzw. herstory), pokazuje te, które wymykają się stereotypom i oczywistym interpretacjom.
Projekt Anki Leśniak podejmuje problem patriotyzmu ukazanego poprzez postawy kobiet z czasów zaborów. Punktem wyjścia jest tu wydana w 2014 roku książka Wojciecha Lady pt. Polscy terroryści, w której autor opisuje zamachy na carskich urzędników dokonywane na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego, czasami skuteczne, lecz często nieudolne, pociągające za sobą przypadkowe ofiary. Kobiety brały w tej działalności czynny udział, nie tylko roznosząc bibułę, ale także transportując broń, amunicję oraz… rzucając bomby z balkonów, jak Wanda Krahelska, Albertyna Helbertówna czy Faustyna Morzycka, jak również przypomniana przez Zuzannę Janin Teofilia Blendkowska.
Jak pisze Wojciech Lada: „(…) był to szereg niemal anonimowych dziś kobiet, które zwykle wpadały po roku lub dwóch działalności (…)”. Po zesłaniu i katordze wracały w rodzinne strony, prowadząc skromne życie robotnic. Historia zapamiętała tylko te kobiety, które w II Rzeczypospolitej stały u boku liczących się mężów, jak Aleksandra Piłsudska, albo te nieliczne, które same robiły karierę polityczną.
Zawarte w tytule wystawy słowo RIOT, celowo napisane dużymi literami, pochodzi z języka angielskiego i oznacza zamieszki. Nasuwa się więc pytanie czy polskie „riot girls” dały wyraz emancypacji kobiet, czy też ich zaangażowanie zostało wykorzystane do utrwalenia patriarchalnych schematów, kojarzących patriotyzm głównie z walką o ojczyznę?
Projekt wpisuje się we współczesną debatę o pojęciu patriotyzmu i łączonych z nim innych pojęć, takich jak suwerenność, naród, walka. Zadaje też pytanie: czym jest polski patriotyzm na tle niepokojów i zmian we współczesnej Europie i jak w tej narracji postrzegają siebie kobiety?
Wystawa patRIOTki to projekt w procesie. Do tej pory prezentowany był w Galerii XX1 w Warszawie, na wystawie „Złe Kobiety” w Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, podczas OSTRALE Biennale w Dreźnie oraz w ramach wystawy „Found a Mentalism II” w Saint James Cavalier w Valetcie na Malcie.
Wydarzenia towarzyszące wystawie:
- 13 września, godz. 17.00 – oprowadzanie po wystawie z udziałem Anki Leśniak
- 19 września, godz. 17.00 – panel dyskusyjny dotyczący projektu patRIOTki z udziałem: Olgi Filanowskiej (Sensor sztuki), Anki Leśniak, Dariusza Leśnikowskiego (dyrektora MGSŁ), Adriana Sekury (autor książki Rewolucyjni mściciele. Śmierć z browningiem w ręku, wyd. 2010) i Marty Zdanowskiej (Dom Literatury w Łodzi), wstęp wolny
Anka Leśniak – zajmuje się rolą kobiet w historii i historii sztuki. Ukończyła historię sztuki na Uniwersytecie Łódzkim (2003) oraz Wydział Edukacji Wizualnej (obecnie Wydział Sztuk Wizualnych) na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi dyplomem z wyróżnieniem (2004). W 2016 roku obroniła doktorat na Wydziale Rzeźby i Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Brała udział w ponad 80 wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą, m.in. w Niemczech, Austrii, Korei Pd., Ukrainie i na Malcie. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2011 roku, laureatka Stypendium Prezydent Miasta Łodzi dla twórców i animatorów kultury w 2015 roku, w 2016 roku otrzymała stypendium Kulturalne Miasta Gdańska oraz zaproszenie na rezydencję artystyczną organizowaną przez Kultur Kontakt we współpracy z rządem austriackim. Od kilku lat realizuje prace site-specific na opuszczonych budynkach oraz poszukuje historii kobiet z różnych powodów zapomnianych lub pomijanych. Stosuje tu metodę „artystycznego śledztwa”, rozmów z ludźmi, poszukiwań w archiwach, otwarcia na tzw. zbiegi okoliczności i przypadek, wszystko, co może być pomocne przy tworzeniu komunikatu artystycznego.
Anka Leśniak. patRIOTki
Kuratorka: Monika Nowakowska
Od 30 sierpnia do 22 września 2018 roku
Wernisaż: 30 sierpnia 2018 roku, godz. 18.00
Miejska Galeria Sztuki w Łodzi
