Po ponad 120 latach niewoli, rusyfikacji i germanizacji, 11 listopada 1918 r. na mapie świata ponownie pojawiła się wolna Polska. Z całą pewnością nie byłoby to możliwe, gdyby nie pierwsza wojna światowa, która doprowadziła do upadku trzech europejskich mocarstw. Dziś obchodzimy tę rocznicę przede wszystkim jako narodowe święto, w „wielkiej wojnie” najczęściej dostrzegając jedynie jej moment finalny, czyli zwycięstwo, spełniające sen o niepodległej Polsce.
Upolitycznione hasło rocznicy odzyskania niepodległości zaciera bardziej egzystencjalny, ludzki wymiar tego konfliktu. Nie dostrzega się ogromu zniszczenia i śmierci, towarzyszących pierwszej w historii „wojnie totalnej”. Zginęło wówczas około 10 milionów ludzi, a blisko 20 milionów zostało okaleczonych. Romantyczne państwowe propagandy o „wojnie, która położy kres wojnom”, z czasem brutalnie zweryfikowała rzeczywistość i osobiste doświadczenia jej uczestników.
Pierwsza wojna światowa zmieniła nie tylko wcześniejsze systemy polityczne, społeczne czy gospodarcze, ale „zwichrowała sposób myślenia i zachowania całego pokolenia”. Doświadczenia zarówno zwycięzców, jak i przegranych, naznaczające resztę ich życia, nie ominęły nowego pokolenia, dwadzieścia lat później ponownie stającego się świadkiem ogromnego konfliktu.
Na wystawie Postbellum. O czym nie mówią zwycięzcy? prezentowane są dzieła poruszające temat konfliktów pierwszej połowy XX wieku. Konfrontują one ze sobą przede wszystkim spojrzenia dwóch, historycznie wrogich sobie, społeczeństw. Są dokumentem odsłaniającym ciemną twarz frontu, pomnikiem żalu po poległych, pejzażem zniszczonego miasta, prowokacją ukazującą degradację cywilizacji obarczonej piętnem wojny. Jednak w oczach artystów obraz wojny jest niezależny od narodowości, a jej skutki jednostki widzą zupełnie inaczej niż rzucający kośćmi polityczni decydenci.
Ekspozycji towarzyszy program wydarzeń przygotowany we współpracy ze szczecińskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Historycznego, Helsińską Fundacją Praw Człowieka (organizatora festiwalu „WATCH DOCS. Prawa Człowieka w Filmie”) i dzięki życzliwości autorów i producentów prezentowanych filmów dokumentalnych oraz zaangażowaniu szczecińskich naukowców, jak również młodych niezależnych artystów.
Postbellum. O czym nie mówią zwycięzcy?
Artyści: Käthe Kollwitz, Rene Beeh, Toma Rosandić, Willy Geiger, Max Kühn, Jan Paweł Mazurkiewicz, Marian Tomaszewski, Władysław Hasior, Andrzej Żywicki
Kuratorzy: Anna Lew-Machniak, Aleksandra Wilgocka
Organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Szczecinie
Od 12 września do 2 grudnia 2018 roku
Wernisaż: 11 września 2018 roku, godz. 17.00
Muzeum Narodowe w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina
