W dniach 6–13 kwietnia 2019 roku Toruń będzie gościć najciekawsze polskie teatry alternatywne. Festiwal odbywa się na trzech scenach Akademickiego Centrum Kultury i Sztuki „Od Nowa” w Toruniu. Widzowie mają możliwość zobaczyć teatry zarówno dobrze im znane – w tym laureatów z minionych lat – jak i dopiero debiutujące na KLAMRZE. W tegorocznej edycji wezmą udział: Teatr KANA, Teatr KOMUNA WARSZAWA, Warszawskie Towarzystwo Sceniczne i Teatr CHOREA, Teatr PORYWACZE CIAŁ, Teatr PAPAHEMA, Teatr USTA USTA REPUBLIKA, Teatr BARAKAH, FUNDACJA BANINA, Teatr NIEBOPIEKŁO, Teatr Animacji FALKOSHOW. Poza spektaklami odbędzie się szereg imprez towarzyszących: spotkania z twórcami, projekcje filmowe, wystawa i koncerty. Tegoroczna edycja zostanie zakończona występem VOO VOO Wojciecha Waglewskiego.
Podczas festiwalu wręczona zostanie Nagroda Publiczności za rok 2018, którą otrzyma Teatr PAPAHEMA za spektakl „Skłodowska. Radium Girl”. Pierwszego dnia festiwalu laureaci zaprezentują przy tej okazji swój nowy spektakl: „Proces. Rekonstrukcja”. W tym roku widzowie również wybiorą swojego faworyta spośród pozostałych występów.
W ciągu 27 lat istnienia festiwal stał się profesjonalnym przeglądem najnowszych zjawisk w polskim teatrze niezależnym. KLAMRA prezentuje najciekawsze spektakle przygotowane przez najlepsze polskie teatry nieinstytucjonalne. Celem festiwalu jest pokazanie jak najszerszego spektrum sceny alternatywnej. Stąd obecność na festiwalu teatrów posługujących się różnorodnym językiem i środkami wyrazu, operujących rozmaitą poetyką i klimatem spektakli, a także duża liczba wydarzeń towarzyszących.
Historia:
Działania teatralne były podejmowane w „Od Nowie” już wcześniej, jednak na poważniejszą skalę pojawiły się w latach 70. Ich sprawcą był Aleksander Nalaskowski – wtedy student, dziś jeden z najbardziej znanych toruńskich profesorów i dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych UMK. W 1976 roku założył on w „Od Nowie” Teatr ALL, z którym realizował spektakle prezentowane na wielu festiwalach w kraju i za granicą (Niemcy, Dania). Siedzibą teatru była tajemnicza „czarna piwnica” znajdująca się w podziemiach Dworu Artusa. W latach 1978-80 Aleksander Nalaskowski prowadził również ożywioną działalność impresaryjną. Był organizatorem cyklu „Gabinet teatru” – minifestiwali, na które zapraszano po 2–3 teatry (łącznie wystąpiło ich 60). Dzięki jego staraniom w 1979 roku gościł w „Od Nowie” Teatr Laboratorium prezentując „Apocalypsis cum figuris”. Spektakle tego legendarnego już wtedy teatru poprzedzone były prelekcjami samego Jerzego Grotowskiego – jednego z największych reformatorów teatru XX wieku.
Po stanie wojennym, w nowej siedzibie klubu teatr był początkowo nieobecny. Pomysł wykorzystania przestronnej sali głównej „Od Nowy” do działań teatralnych narodził się dopiero na początku lat 90., gdy szefem klubu został Maurycy Męczekalski. Realizacja tego planu nastąpiła w roku 1993, kiedy odbył się pierwszy festiwal pod nazwą Akademickie Spotkania Teatralne KLAMRA. Współtwórcą festiwalu i autorem nazwy KLAMRA był student polonistyki na UMK Jarosław Kobierski. Początki festiwalu były skromne: podczas pierwszych spotkań z czterech zaproszonych grup teatralnych pojawiły się zaledwie dwie. Dużą trudność stanowiło przystosowanie klubu do teatralnych potrzeb i wymagań. Bywalcy klubu nie mogli przyzwyczaić się do wielu ograniczeń i zmian, które były niezbędne dla stworzenia odpowiednich warunków do realizacji przedstawień. Największy problem stanowiła konieczność zachowania absolutnej ciszy podczas spektakli. Było to szczególnie trudne w związku z funkcjonującą w „Od Nowie” salą 011, gdzie odbywały się próby zespołów muzycznych takich jak Republika, Kobranocka czy Bikini.
Mimo tych trudności, w ciągu zaledwie kilku lat KLAMRA stała się profesjonalnym festiwalem, prezentującym najlepsze przedstawienia realizowane przez polskie teatry offowe wywodzące się z tradycji teatru studenckiego. Od samego początku festiwal nie miał charakteru konkursowego, dzięki czemu nie panowała na nim niezdrowa atmosfera sportowej rywalizacji.
Bardzo ważna dla rozwoju festiwalu była opinia Lecha Raczaka – jednego ze współzałożycieli legendarnego Teatru 8 Dnia – który stwierdził, że znajdująca się w „Od Nowie” sala koncertowa ma doskonałe parametry dla realizacji przedstawień teatralnych. W 1995 roku właśnie Teatr 8 Dnia stał się pierwszą rewelacją KLAMRY, prezentując swój najnowszy wtedy spektakl „Tańcz, póki możesz”. Nie była to zresztą pierwsza wizyta „Ósemek” w Toruniu. W 1976 roku wystąpili w mieszczącym się wtedy w innym miejscu klubie „Od Nowa” z dwoma spektaklami, które wzbudziły ogromne zainteresowanie – nie tylko publiczności, ale również cenzury i Służb Bezpieczeństwa.
Lista zespołów teatralnych, które wystąpiły dotychczas na KLAMRZE jest dziś bardzo długa. Warto podkreślić, że wiele z nich to teatry o światowej renomie, które brały udział w prestiżowych festiwalach na kilku kontynentach. Oprócz Teatru 8 Dnia wśród najważniejszych gości KLAMRY należy wymienić teatry: Wierszalin, Scena Plastyczna KUL Leszka Mądzika, Kana, Stu, 3/4 Zusno, Provisorium, Biuro Podróży, KTO, Cogitatur, Cinema, Akademia Ruchu, Porywacze Ciał, Pieśń Kozła, Węgajty, Komuna Otwock, Unia Teatr Niemożliwy, Dada von Bzdülöw, Studium Teatralne Piotra Borowskiego, Teatr Wiczy, Lubelski Teatr Tańca, Sopocki Teatr Tańca, neTTheatre, Trzeci Teatr Lecha Raczaka, Usta Usta Republika. Festiwal gościł także aktorów z Berlina i Petersburga. Ważnym wydarzeniem w dziejach KLAMRY były wyjazdowe spektakle w Ośrodku Praktyk Teatralnych GARDZIENICE w roku 2006.
W 2007 roku, w 15-lecie KLAMRY, określenie „akademickie” w nazwie festiwalu zostało zastąpione słowem „alternatywne”. Po tej zmianie jego pełna nazwa brzmi Alternatywne Spotkania Teatralne KLAMRA. W tym samym roku zainaugurowano przyznawanie Nagrody Publiczności, której pierwszym laureatem został Teatr Wierszalin. Od 2008 roku laureat tej nagrody otrzymuje pamiątkową statuetkę oraz zaproszenie na kolejną edycję festiwalu – pozostałe zespoły są zapraszane nie wcześniej niż dwa lata od ostatniego występu. Od 2013 roku KLAMRA odbywa się na 3 scenach zmodernizowanego i rozbudowanego Akademickiego Centrum Kultury „Od Nowa”.
_______________
27. Alternatywne Spotkania Teatralne Klamra w Toruniu
6 – 13 kwietnia 2019 roku
Akademickie Centrum Kultury i Sztuki
„Od Nowa” w Toruniu
ul. Gagarina 37a
87-100 Toruń
