17 maja 2019 roku w Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu zostanie otwarta wystawa zatytułowana Klęska urodzaju.
Wystawa, poprzez prezentację dzieł i akcji wybitnych polskich artystów ukazuje zjawisko polskiej sztuki ekologicznie zaangażowanej. Nurt ten kształtował się od początku lat 60. i stanowi oryginalny wkład w sztukę europejską tamtego czasu. Sztuka ekologiczna w Polsce była nowatorska i progresywna, podejmowała problemy, którymi dopiero dzisiaj powszechnie się zajmujemy – na przykład ukazywała budzenie się świadomości zrównoważonego rozwoju na długo przed zdefiniowaniem tego pojęcia (Raport ONZ 1987). Postulaty związane z troską o środowisko artyści formułowali głównie podczas plenerów organizowanych w dobie PRL-u na tzw. ziemiach odzyskanych. Artyści musieli więc wykazywać się odwagą w wyrażaniu sprzeciwu wobec technokratycznego ustroju, gdyż temat ten podlegał cenzurze w komunistycznym państwie. Jednocześnie subwersywne działania artystyczne powodowały, że ocena ta była sprytną krytyką systemu nie wprost. Będzie to pierwsza europejska prezentacja najważniejszych aspektów tej sztuki.
Tytuł wystawy – Klęska urodzaju– nawiązuje do wypowiedzi Jerzego Ludwińskiego, który pisał, że w sztuce dostrzec można reakcję na mnożenie się dzieł sztuki-przedmiotów, nieadekwatnych wobec procesu twórczego. Domniemywał on nawet, że “klęska urodzaju” wynikająca z nadmiaru produkowanych przedmiotów i informacji przyczyniła się w pewien sposób do powstania sztuki konceptualnej. Klęska urodzaju odnosi się również do propagandowych haseł systemu komunistycznego takich jak np. 200 % normy. Nadaktywność przemysłowa i zachęta do nadprodukcyjnego wysiłku daleka była od dbałości o środowisko naturalne. Jednocześnie tytułowa „klęska” polegała również na (paradoksalnym wobec rozwoju przemysłowego) powszechnym braku i niedoborze.
Sztuka związana ze środowiskiem naturalnym była ważnym zjawiskiem czego dowodem są liczne prace i dokumentacja działań pozostała po plenerach organizowanych w dobie PRL’u, głównie na terenach tzw. ziem odzyskanych. Prezentowani na wystawie artyści, porzucali tradycyjne media, jak malarstwo czy rzeźba i otwierali się na współpracę z przyrodą lub wybierali język techniki, stosując wszelkiego rodzaju formalne eksperymenty: akcje związane z partycypacją odbiorców, dzieła efemeryczne, performanse, działania konceptualne. Chociaż wątki ekologiczne były tematem wielu awangardowych prac stworzonych podczas imprez artystycznych doby PRL’u, a w niektórych przypadkach stanowiły ich wiodący motyw, imprezy te prezentowane były dotychczas zazwyczaj bez zwracania uwagi na aspekt ekologicznego zaangażowania wielu ich uczestników. Działanie te charakteryzowały się specyfiką lokalną – często odbywały się na Ziemiach Zachodnich i Północnych gdzie życie społeczne kształtowali pionierzy chcący wypróbowania dla sztuki nowego obszaru i środowiska. To tutaj odbywały się takie imprezy jak na przykład: Plenery Koszalińskie, zwane też Osieckimi (1963- 1981), Sympozjum Wrocław 1970 czy Plener Ziemia Zgorzelecka w 1971 pod hasłem „Nauka i sztuka w procesie ochrony naturalnego środowiska”, na których można zauważyć pierwsze przejawy twórczości zaangażowanej ekologicznie.
_______________
Klęska urodzaju
Kuratorki: Magdalena Worłowska i Natalia Krawczyk
Galeria Sztuki Współczesnej w Opolu
Plac Teatralny 12
45-056 Opole
18.05 – 30.06.2019
Wernisaż: 17 maja 2019 r., godz. 18:00
