Do 5 listopada, w każdy wtorek Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki w Warszawie zaprasza na projekcje najgłośniejszych dokumentów opowiadających o religijności w Stanach Zjednoczonych.
W programie filmowym towarzyszącym wystawie In God We Trust pojawią się takie tytuły, jak uhonorowany Oscarem Marjoe oraz nominowany do tej nagrody Jesus Camp.
Cykl otworzyła 17 września prowokacyjna etiuda filmowa Rock My Religion. Amerykański artysta, kurator i pisarz Dan Graham pokazuje relacje między religią a muzyką rockową w popkulturze. Graham porównuje emocje i niemal erotyczne doznania, które towarzyszyły występom takich gwiazd jak Jim Morrison czy Patti Smith do ekstatyczno-transowych rytuałów Shakersów, osiemnastowiecznej społeczności, która praktykowała taniec jako formę oczyszczenia z grzechu. Rock My Religion jest również filmowo-socjologiczną refleksją nad artystycznym wizerunkiem gwiazd rocka kreowanych na współczesnych mesjaszy i zbawicieli.
Kolejną z filmowych propozycji Zachęty jest Jesus Camp (Obóz Jezusa, projekcja 24 września), nominowany do Oscara dokument opowiadający o fundamentalizmie religijnym Ameryki. Reżyserki Heidi Ewing i Rachel Grady śledzą losy kilkorga dzieci, które uczestniczą w chrześcijańskim obozie letnim i uczą się zasad postępowania w zgodzie z nauką Ewangelii. Organizatorka wyjazdu, Becky Fisher głęboko wierzy w potrzebę indoktrynacji i wpajania najmłodszym obywatelom USA konserwatywnych, chrześcijańskich wartości. Według jej teorii, w czasach, kiedy wyznawcy islamu szkolą młodsze pokolenia, chrześcijanie również powinni zadbać o zasilanie szeregów armii prawdziwego Boga. Obraz wywołał tak duże poruszenie wśród odbiorców, że w konsekwencji Fisher wycofała się ze swojej działalności.
Jonestown: The Life and Death of Peoples Temple (projekcja 8 października) to historia sekty Świątynia Ludu. W tytułowej osadzie Jonestown – nazwanej tak od nazwiska przywódcy sekty Jima Jonesa – w 1978 roku doszło do największego masowego samobójstwa w czasach nowożytnych. Reżyser rekonstruuje na ekranie historię guru sekty. Sięga do jego dzieciństwa relacjonuje życie aż po czasy, gdy propagowane przez Jonesa hasła równości etnicznej, ekonomicznej i socjalnej zaowocowały najpierw utworzeniem komunistycznej wspólnoty, a wreszcie sekty, której 909 członków zażyło na życzenie przywódcy śmiercionośną truciznę.
15 października obejrzymy kolejny pełnometrażowy dokument nominowany do Nagrody Amerykańskiej Akademii Filmowej. Waco: The Rules of Engagement to również opowieść o sekcie. To pierwszy kompletny obraz wydarzeń, jakie miały miejsce w 1993 roku, kiedy w teksańskim Waco zginęło 86 wyznawców sekty Gałęzi Dawidowej oraz 4 agentów FBI. Reżyser Wilhelm Gazecki przygląda się nie tylko działaniom służb federalnych i wymiaru sprawiedliwości, ale przede wszystkim historii i strukturom sekty. Ta filmowa dokumentacja zagubionych dowodów – zdjęć, raportów i rozmów ze świadkami – rzuca zupełnie nowe światło na sprawę oblężenia osady Waco.
Publiczność, która odwiedzi Zachętę 22 października, będzie miała okazję obejrzeć produkcję Marjoe. Obraz w reżyserii Howarda Smitha i Sarah Kernohan zdobył Oscara za najlepszy film dokumentalny. Twórcy opowiadają wstrząsającą historię niewierzącego kaznodziei, który porusza serca i umysły milionów obywateli Ameryki, obiecując im wieczne zbawienie i uzdrowienie. Duszpasterz pozwala zajrzeć reżyserowi w głąb budowanej przez lata fałszywej rzeczywistości i oferuje ekipie filmowej nieograniczony dostęp do swoich sztuczek i manipulacji, jakimi posługuje się podczas spotkań z wiernymi.
W filmowym programie Zachęty pojawi się również obraz In the Light of Reverence (projekcja 29 października) – opowieść o plemionach Indian amerykańskich, które walczą o ochronę swoich ziem i kultywację zakorzenionych na nich wierzeń.
Ostatnimi filmami prezentowanymi w cyklu będą Scientology and me oraz Secrets of Scientology. Dokumenty te odbiły się szerokim echem w światowych mediach. Składa się na nie zapis rozmów reportera BBC Johna Sweeneya z wyznawcami Kościoła Scjentologicznego. Wśród nich są m.in. hollywoodzcy celebryci, którzy odpierają ataki krytyków zarzucających, że scjentologia przyjęła formę popkulturowego opium dla ludu, tracąc na prawdziwie religijnym wymiarze.
Program filmowy towarzyszy wystawie In God we Trust prezentującej dzieła 30 amerykańskich artystów, którzy w swojej twórczości dają odzwierciedlenie bogactwa religijnych wierzeń i rytuałów, składające się na duchowy krajobraz Stanów Zjednoczonych. Ekspozycję, złożoną z instalacji, filmów wideo i fotografii, można oglądać w warszawskiej Zachęcie do 10 listopada.
Program filmowy:
- 17 września, godz. 18.00 – Rock My Religion, Dan Graham, Stany Zjednoczone, 1983–1984, 55 min
- 24 września, godz. 18.00 – Jesus Camp, reż Heidi Ewing, Rachel Grady, Stany Zjednoczone, 2006, 84 min
- 8 października, godz. 18.00 – Jonestown: The Life and Death of Peoples Temple, reż. Stanley Nelson, Stany Zjednoczone, 2006, 86 min
- 15 października, godz. 18.00 – Waco: The Rules of Engagement, reż. William Gazecki, Stany Zjednoczone, 1997, 136 min
- 22 października, godz. 18:00 – Marjoe, reż. Howard Smith, Sarah Kernohan, Stany Zjednoczone, 1972, 88 min
- 29 października, godz. 18.00 – In the Light of Reverence, reż. Christopher McLeod, Stany Zjednoczone, 2001, 73 min
- 5 listopada, godz. 18.00 – Scientology and Me, 2007 oraz Secrets of Scientology, 2010, prod. John Sweeney dla Panorama BBC, Wielka Brytania, 2 x 40 min
In God We Trust
6 września – 10 listopada 2013 r.
Program filmowy
17 września – 5 listopada 2013 r.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Pl. Małachowskiego 3
Warszawa
