30 kwietnia w Wydawnictwie Świat Książki ukaże się powieść Juliana Barnes’a Coś do oclenia. Anglik we Francji.
Czy mój obraz Francji jest stronniczy? Z pewnością – przyznaje Julian Barnes. I absolutnie stronniczo opowiada nam o swoich francuskich fascynacjach: kulinarnych, muzycznych, filmowych, obyczajowych, światopoglądowych i oczywiście literackich. Wspominając brytyjskiego historyka Francji Richarda Cobba, Barnes pisze, że uprawiana przezeń historia jest pełna dygresji, irytująco gawędziarska, niedogmatyczna, fantazyjnie współczująca, niekompletna, ucieszna; czasem chaotyczna, często maniacka, zawsze zjadliwie szczegółowa. I taka też jest książka samego Barnesa, choć jego gawędziarski styl nie irytuje, wprost przeciwnie.
Ze wzruszeniem wspomina ulubionych bardów: Borisa Viana, Jacquesa Brela i Georgesa Brassensa, dając dowód, jak przenikliwie można pisać o piosenkach. Vian, zapamiętany głównie jako pisarz, był też znakomitym wykonawcą swych utworów. Brel nawet gdy się z tobą zgadzał, widział znacznie dalej. Poruszająco opowiada o artystycznej rewolcie, jakiej w jego pokoleniu dokonała francuska filmowa nowa fala, dając kapitalny portret porównawczy Truffauta i Godarda. Jak długo może trwać ta sekwencja, w której Belmondo i Seberg (w Do utraty tchu) nie idą do łóżka? No cóż, tak długo jak równoległa sekwencja w Strzelajcie do pianisty, gdzie Teresa wyznaje, że dopuściła się nikczemności z impresariem. I zauważa, że studium pod tytułem Przejście podziemne we współczesnym filmie francuskim wciąż czeka na swojego autora…
Osobny rozdział Barnes poświęca legendarnej Elisabeth David, zwanej E.D., autorce kultowej książki o kuchni śródziemnomorskiej, która w biednych latach 50. zachęcała Anglików do pichcenia potraw o surrealistycznym nieprawdopodobieństwie przyrządzenia. I jak zawsze finezyjnie komentuje: Jeśli młodzi mężczyźni w tamtej epoce konsumowali z zapałem pisma z roznegliżowanymi panienkami, czekając na coś konkretniejszego, to brytyjskiej kucharki domowe miały przed sobą jeszcze kilka męczących lat, zanim czosnek i bazylia stały się dostępne, a oliwa z oliwek uwolniona z aptek.
Udajemy się też w niezwykłą podróż, jaką w roku 1907 odbyli po Francji Edith Wharton i Henry James. Jechali jej samochodem, kupionym za zyski z ostatniej książki.
Za zyski ze swojej ostatniej książki – odparł refleksyjnie James – nabyłem mały dwukołowy wózek czy też coś w rodzaju taczki, na której przewozi się ze stacji do mojego domu bagaże gości. Za zyski z następnej książki pomaluję ten wehikuł.
U Barnesa anegdota goni anegdotę, lecz pisarz nie byłby sobą, gdyby przy okazji nie opisał rzadkiego i równoznacznego z oksymoronem zjawiska, jakim jest mądry turysta. Podobnie w rozdziale o Simenonie: co też dziesięć tysięcy kobiet, z jakimi ponoć twórca Maigreta uprawiał seks, mówi nam o człowieku, a co o pisarzu?
Spora część książki oscyluje wokół ukochanego przez Barnesa Flauberta, lecz tym razem autor Papugi Flauberta zatacza szerokie koła. Z jednej strony zastanawia się, czy pisarze powinni palić swoje listy, z drugiej opisuje swoją rozmowę z Claudem Chabrolem, twórcą wyjątkowo udanej adaptacji Pani Bovary z Isabelle Huppert. Chciałbym, żeby wreszcie przestał gadać o Flaubercie – miał o Julianie Barnesie powiedzieć Kingsley Amis.
Julian Barnes (ur. w 1946 r.) to jeden z najwybitniejszych brytyjskich pisarzy, laureat Nagrody Bookera za powieść Poczucie kresu w 2011 roku; wiele razy nominowany do tej prestiżowej nagrody: za Papugę Flauberta – połączenie eseju i powieści opartej na biografii Gustawa Flauberta, książkę Anglia, Anglia i detektywistyczno-historyczną powieść Arthur&George (która trafiła w 2005 roku na listę bestsellerów New York Timesa). Uznawany za czołowego angielskiego postmodernistę Barnes zdobył także literacką nagrodę Davida Cohena, francuskie Prix Médicis i Prix Fémina, a w 2004 roku został odznaczony Komandorią Orderu Sztuki i Literatury za popularyzowanie sztuki francuskiej. Tłumaczony na 30 języków pisarz przez trzy lata pracował także jako leksykograf, należał do redakcji Oxford English Dictionary.
Poza wymienionymi książkami Juliana Barnesa w Polsce ukazały się m.in.: Nie ma się czego bać, Pod słońce, Jeżozwierz oraz zbiory opowiadań Puls i Cytrynowy stolik.
Julian Barnes Coś do oclenia. Anglik we Francji
Premiera: 30 kwietnia 2014 roku
Wydawnictwo Świat Książki
