Czy Katowice, miejsce o krótkiej, lecz bardzo intensywnej historii narastania procesów miastotwórczych, może jeszcze zaskoczyć swoimi sekretami? Drugie wydanie książki Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939 to nie tylko długo oczekiwana publikacja, lecz także przewodnik, za pomocą którego można na nowo odkryć znajome katowickie budowle jako dzieła sztuki i świadectwa epoki.
Katowice powstawały w specyficznym momencie historycznym. Rywalizacja polsko-niemiecka na Górnym Śląsku obejmowała wszystkie sfery życia, dlatego musiała odcisnąć piętno także na powstającej architekturze. W pierwszych latach po przyłączeniu Śląska do Polski odcinano się od spuścizny niemieckiej. Innej tradycji architektonicznej nie było, sięgnięto wobec tego do przeszłości, wybierając formy kojarzące się z polskością, uzupełniając je awangardowymi formami, które z czasem stały się znakiem nowoczesnego rozwoju i cywilizacyjnego postępu Śląska. Co ciekawe, do bujnego rozwoju awangardowej architektury Katowic w decydującej mierze przyczynił się Urząd Wojewódzki Śląski. W innych miastach władze nie tylko nie popierały awangardy architektonicznej, ale wręcz utrudniały jej rozwijanie się. Na Śląsku architekturę awangardową wprzęgnięto do programu ideowego władz wojewódzkich, nowoczesna forma najpełniej wyrażała charakter tej części Polski. Związek ten najlepiej ukazuje katowicki drapacz chmur Urzędu Skarbowego, nawiązujący wprost do architektury amerykańskich skyscrapers, co stanowiło w tym czasie zupełny ewenement na skalę nie tylko polską, ale europejską.
Architektura lat międzywojennych w Katowicach, powstająca w warunkach specyficznych, zachowała się praktycznie bez zmian. Jedyną bolesną stratą było rozebranie przez Niemców nowo wybudowanego gmachu Muzeum Śląskiego, które miało być widomym znakiem statusu i rangi tej dzielnicy, potwierdzeniem awansu kulturowego i cywilizacyjnego Śląska, jaki dokonał się pod polskimi rządami. Założeniom tym musiał odpowiadać kształt architektoniczny siedziby Muzeum. Projekt Karola Schayera całkowicie zerwał z dotychczasową tradycją budownictwa muzealnego, stosując założenia funkcjonalizmu.
W ciągu prawie 20 lat, które upłynęły od poprzedniej edycji książki, osiągnięcia międzywojennej architektury Katowic, wyznaczane przez unikatowe na skalę europejską projekty i realizacje, zostały docenione. Na rynku wydawniczym ukazały się w tym czasie kolejne monografie i opracowania podejmujące ten wątek, jednak znakomita praca Waldemara Odorowskiego nadal pozostaje podstawowym i jak dotąd najpełniejszym kompendium wiedzy na temat architektury Katowic tamtego czasu. W prezentowanym wydaniu, oprócz zmienionej szaty graficznej i uaktualnionych pozycji bibliograficznych, znalazło się wiele nowych fotografii dokumentujących zarówno współczesny, jak i pierwotny wizerunek miasta, a także materiały archiwalne dotyczące reprezentatywnych obiektów
Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939
Autor: Waldemar Odorowski
Wydawca: Muzeum Śląskie w Katowicach
W księgarniach od kwietnia 2014 r.
