Od 17 maja w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej będzie można oglądać wystawę pt. Polscy radykalni performerzy 1967-1989.
Zasadniczym trzonem wystawy Polscy radykalni performerzy 1967–1989 są prace i autorskie dokumentacje działań klasyków polskiej sztuki performansu: Jerzego Beresia, Zbigniewa Warpechowskiego i Krzysztofa Zarębskiego, które zostały zakupione do Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w 2013 roku dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Są to fotografie sygnowane przez autorów, plansze fotograficzne z tekstami autorskimi oraz obiekty wykonane przez artystów w trakcie manifestacji – performansów.
Prezentowane będą także zapisy, autorskie dokumentacje i rejestracje wystąpień innych znaczących polskich artystów performerów, pionierów sztuki ciała: Jacka Rydeckiego, Jerzego Truszkowskiego i Zbyszko Trzeciakowskiego. Te unikatowe prace, niepokazywane dotąd na wystawach (Trzeciakowski), pochodzą z kolekcji Maxa Hexera, kuratora wystawy.
Wystawa w Galerii Bielskiej BWA pokazuje polskich artystów performerów, którzy realizowali dzieła spełniające warunki definicji tego rodzaju artystycznego: położenie nacisku na indywidualne, niepowtarzalne wewnętrzne przeżycie artysty, element improwizacji, przypadku lub próby, która zostaje zakończona nieznanymi dla samego artysty rezultatami. Artyści ci realizowali to, co nieodzowne w performance, co stanowi jego korzeń – po łacinie radix – co stanowi szczególne uzasadnienie określenia ich mianem performerzy radykalni
– podkreśla Max Hexer, kurator wystawy.
Wśród przedstawionych dzieł będą m.in. dokumenty rzeczowe akcji Msza Romantyczna Jerzego Beresia z 1978 roku – dzieło o burzliwej historii, zniszczone lub ukradzione w stanie wojennym, które zostało zrekonstruowane przez autora w 2005 roku. Msza, to 21 płócien zawierających tytuły i daty pierwszych 21 manifestacji artysty (tak Jerzy Bereś nazywał swoje akcje i performansy) z lat 1968–1978. Planszom tym towarzyszy obiekt pt. Ołtarz spełnienia oraz dokumentacja fotograficzna akcji Beresia z 1978 roku, autorstwa Jacka Szmuca.
Z dorobku Zbigniewa Warpechowskiego na wystawie zobaczymy 24 plansze z fotografiami i tekstami artysty, stanowiącymi autorską dokumentację najważniejszych performansów z lat 1967–1984. To samodzielne dzieła, w których autor łączy sztukę ciała i sztukę konceptualną.
Będzie także zestaw 30 fotografii z najważniejszych performansów Krzysztofa Zarębskiego z lat 70. XX wieku, wykonywanych głównie przez Leszka Fidusiewicza, jedynego fotografa, który towarzyszył wówczas artyście podczas jego działań, a także trzy unikatowe prace Zarębskiego z lat 70. o charakterze kolażu.
Każdy zestaw prac ma odmienny charakter, tak jak różna była sztuka tych trzech najstarszych polskich performerów. Rzeźbiarz Jerzy Bereś podczas swoich manifestacji zawsze tworzył obiekt materialny, który był ostatecznym efektem działania. Tytuły, nawiązujące do terminologii religijnej, miały element delikatnego pastiszu, ale zasadniczo podkreślały poważny, rytualny, niemal mistyczny charakter tych wystąpień. Artysta nie dbał o dokumentację fotograficzną (czy później wideo), gdyż najważniejszy był dla niego żywy kontakt z widzem. Również Zbigniew Warpechowski z wielką powagą podchodził do sztuki i swojej w niej aktywności. Każdy jego performans był starannie opracowany i przemyślany, artysta wykorzystywał swoją wiedzę filozoficzną, a działania miały charakter body artu: nie stronił on od tak radykalnych kroków, jak podpalenie włosów czy przebicie gwoździem dłoni. Fotografie, ofiarowane Warpechowskiemu przez fotografów dokumentujących jego działanie, artysta wybierał starannie i umieszczał na planszach z opisem performansu, często dodając rysunki, wykresy, elementy nadające im charakter konceptualny.
Najbardziej lekkie’ w tym kontekście wydają się być performanse Krzysztofa Zarębskiego. Ten mieszkający w Warszawie, mający kontakt z międzynarodowym środowiskiem (także dzięki karierze sportowej w lekkoatletyce) artysta nie stronił od udziału innych osób w jego wystąpieniach – modelek, muzyków – a także przedmiotów: wykonanych przez siebie, trochę surrealistycznych, trochę erotycznych obiektów
– mówi o wystawie Agata Smalcerz, dyrektor Galerii Bielskiej BWA.
Wystawa jest kontynuacją wcześniejszych realizacji Galerii Bielskiej BWA prezentujących polską neoawangardę – w 1998 roku odbyła się tu pierwsza w III RP wystawa prac duetu KwieKulik, a następnie wystawy: Leszka Przyjemskiego (1999), Przemysława Kwieka (2004), Zbigniewa Libery i Darka Foksa (2006), Andrzeja Paruzela (2007), Andrzeja Dudka-Dürera (2008), Andrzeja Partuma (2008), Andrzeja Lachowicza (2009), Krzysztofa Zarębskiego (2009) i Łodzi Kaliskiej (2010). Galeria wydała dwie książki Jerzego Truszkowskiego poświęcone artystom sztuki krytycznej i performansu: w 2004 roku książkę pt. Artyści radykalni oraz w 2013 roku Post Partum Post Mortem. Artyści awangardowi w społeczeństwie socjalistycznym w Polsce 1968–1988 (od Jacka Krokodyla Malickiego do Jacka Mikołaja Rydeckiego)”. W Bielsku-Białej odbyły się też głośne prezentacje Sztuka kobiet oraz indywidualne wystawy najważniejszych artystek neoawangardy: Teresy Murak (1998), Marii Pinińskiej-Bereś (2000) i Natalii LL (2004).
Jerzy Truszkowski, urodzony w 1961 roku w Warszawie. Artysta audiowizualny i kurator wystaw artystów neoawangardowych lat 70. i 80. XX wieku. W latach 1983–1986 razem z grupą Łódź Kaliska, Jackiem Kryszkowskim, Zbyszko Trzeciakowskim, Zbigniewem Liberą i innymi współtworzył alternatywny ruch artystyczny Kultura Zrzuty. W latach 1982–1988 z Yasiem Rasińskim, Barbarą Konopką, Jackiem Rydeckim, Zbigniewem Liberą i innymi współtworzył grupę audiowizualną NAO Sternenhoch. Od 1992 roku jako artysta i kurator współpracuje z Galerią Bielską BWA w Bielsku-Białej. Od 2000 roku sygnuje obrazy pseudonimem Max Hexer; występował także z grupą muzyczną Hexer. Opublikował sześć książek o sztuce współczesnej.
Polscy radykalni performerzy 1967–1989
Wernisaż: 17 maja 2014 roku, godz. 18.00
Wystawa potrwa do 8 czerwca 2014 roku
Galeria Bielska BWA w Bielsku-Białej
