Pierwsza monograficzna prezentacja twórczości Izaaka Celnikiera w Polsce odbędzie się w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie w dniach od 25 stycznia do 30 marca 2005 roku. Jej celem będzie zaznajomienie odbiorców polskich z dziełem Izaaka Celnikiera, malarza, rysownika i grafika, mieszkającego od 1957 roku we Francji. Na wystawie zostanie przedstawionych około 120 obrazów, 30 rysunków i około 100 grafik. Będzie to retrospektywna wystawa artysty obejmująca jego twórczość od 1945 do 2003 roku.
Ekspozycja z jednej strony przypomni dzieła artysty, jednego z najważniejszych uczestników Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki w warszawskim Arsenale w 1955, z czasu, kiedy żył i tworzył w Polsce (tzn. przed 1957), z drugiej zaś – zaznajomi z pracami malarskimi i graficznymi powstałymi we Francji i w Izraelu w latach 1957–2004.
Najważniejsza część wystawy, zatytułowana Czas nienawiści…, czas płaczu…, czas wojny…, składa się z obrazów, rysunków i grafik, które stanowią artystyczny dokument, mówiący o męczeństwie i zagładzie Żydów w Polsce podczas II wojny światowej. Temat ten nawiązuje do osobistych doświadczeń artysty, który jako siedemnastoletni chłopiec przeżył piekło białostockiego getta i jego likwidację, będąc młodym, dwudziestoletnim mężczyzną doświadczył piekła obozów zagłady w Sztutowie, Birkenau, Bunawerke, a po ewakuacji obozów Auschwitz-Birkenau i Bunawerke przeżył dramat deportacji i „transportów śmierci” do Mathausen, Sachsenhausen, Flossenbürga i Dachau.
Płótna Celnikiera: Zakładnicy, Bunt, Popioły, Dzień buntu, Żydowskie narzeczone, Birkenau, z niezwykłą siłą oddają dramatyzm przedstawianych scen, przywołują okrucieństwo sytuacji, w których znaleźli się Żydzi skazani na prześladowania
i śmierć.
W kompozycjach graficznych poświęconych Shoah artysta ostrą, nerwową kreską i pełną ekspresji plamą opisuje wysiedlenia, rekwizycje, akcje masowych mordów na bezbronnej ludności żydowskiej, mówi o martyrologii prześladowanego narodu, przywołując twarze ludzi permanentnie zagrożonych śmiercią. Izaak Celnikier jest jednym z tych, którzy uczestnicząc w kataklizmie, przekraczającym swoją miarą dotychczasowe ludzkie doświadczenie, wzięli na siebie obowiązek przekazania tego, co przeżywali ludzie w gettach i obozach zagłady.
Ta część ekspozycji nawiązuje do 60. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau, które nastąpiło 27 stycznia 1945 roku. Z tej okazji w Muzeum Auschwitz-Birkenau odbędą się uroczystości rocznicowe, w których wezmą udział przedstawiciele najwyższych władz Polski, Izraela i innych krajów, w tym również Francji.
W bogatej działalności artystycznej Celnikiera, obok obrazów przedstawiających tragiczny los Żydów podczas II wojny światowej, szczególne miejsce zajmuje kobiecy portret i akt. To właśnie portrety, akty, martwe natury i pejzaże wypełnią drugą część wystawy zatytułowaną Czas budowania…, czas miłowania…, czas pokoju… W tej przestrzeni zaprezentowanych zostanie około 80 obrazów olejnych oraz 80 grafik i rysunków. Dominować będą oczywiście portrety kobiet – szczególnie jednej o imieniu Anne, żony artysty. W tej niezwykłej galerii wizerunków zobaczymy twarze pełne wewnętrznych napięć, poważne, skupione, twarze w pełni świadome życia. Wystawę dopełnią pejzaże z okolic Jerozolimy i Sainte-Agnès na południu Francji. Są to widoki miejsc, do których artysta nieustannie powracał.
Bogata materia malarska obrazów oraz ich formalne rozwiązania wpisują prezentowane na wystawie dzieła w nurt szeroko rozumianej sztuki ekspresjonistycznej.
Wystawie towarzyszyć będzie katalog zawierający około 100 reprodukcji, kalendarium życia i twórczości artysty oraz spis prezentowanych obrazów, rysunków i grafik.
