24 września w Wydawnictwie Marginesy ukaże się trzecia już wersja biografii Ireny Sendlerowej autorstwa Anny Mieszkowskiej. Nowe wydanie pt. Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej uzupełnione jest o niepublikowane dotąd fakty z życia osobistego bohaterki oraz bogatą dokumentację.
Anna Mieszkowska – autorka głośnych biografii Ireny Sendlerowej – prezentuje nowe, zweryfikowane fakty z życia bohaterki, ukazując pogłębioną historię matki dzieci Holocaustu. Książkę bogato ilustrują zdjęcia i dokumenty w większości prezentowane czytelnikom po raz pierwszy.
Irena Sendlerowa nie lubiła, gdy nazywano ją bohaterką – pisze we wstępie do książki Anna Mieszkowska. (…) – Jest prawdą, że wiele lat milczała. Po raz pierwszy opisała to, czym zajmowała się w czasie wojny, w dwudziestą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim: Ci, którzy pomagali Żydom. Wspomnienia z czasów okupacji hitlerowskiej (Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1963, nr 45/46). Pierwszego wywiadu udzieliła Józefowi Goldkornowi (… kto ratuje jedno życie) dla tygodnika Prawo i Życie w 1967 roku. W latach następnych też o niej pisano. Ale ogromne zainteresowanie mediów polskich i zagranicznych historią Ireny Sendlerowej wybuchło w roku 2001, gdy do Polski przyjechały cztery amerykańskie uczennice, by odwiedzić bohaterkę swojej sztuki. Pani Irena miała już wtedy dziewięćdziesiąt jeden lat i nie zdawała sobie sprawy, że już niedługo jej historia stanie się głośna na świecie, a ona będzie osobą tak popularną jak największe gwiazdy świata literatury, muzyki i filmu.
Dobro musi zwyciężyć, powtarzała często. Całym długim, niełatwym życiem udowodniła światu, że można być dobrym nawet wtedy, gdy dookoła jest zło, nienawiść i śmierć. Cierpiała, widząc, że świat nie wyciągnął należytych wniosków z okrucieństw drugiej wojny. Że nadal na całym świecie mnóstwo jest przemocy, nietolerancji, cierpienia. Irena Sendlerowa, od lat nazywana matką dzieci Holokaustu, zmarła 12 maja 2008 roku w Warszawie.
Do przeprowadzenia rozpoczynającej tę książkę rozmowy z Janiną Zgrzembską, córką pani Ireny, zachęciły mnie pytania zadawane przez osoby, które po lekturze książek Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej (Muza 2004) i Dzieci Ireny Sendlerowej (Muza 2009) odczuwały niedosyt informacji biograficznych o charakterze rodzinnym. Starałam się również wyjaśnić wątpliwości uważnych czytelników. Udało mi się też ustalić i sprawdzić kilka faktów pominiętych we wcześniejszych biografiach.
Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej – poprawione i uzupełnione wydanie poprzednich edycji – ukazuje się w 71. rocznicę aresztowania przez gestapo siostry Jolanty (taki pseudonim nosiła w czasie wojny) i 72. rocznicę powstania Żegoty, której celem było niesienie pomocy prześladowanym przez Niemców Żydom.
Pierwsze wydanie książki, Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej, ukazało się w 2004 roku za życia bohaterki i było przez nią autoryzowane. Drugie wydanie ze zmienionym tytułem – Dzieci Ireny Sendlerowej – ukazało się rok po jej śmierci (2008) i w roku premiery filmu fabularnego produkcji amerykańsko-polskiej (2009). W obu pierwszych wydaniach pominięto wątki rodzinne na prośbę Pani Ireny.
Książka Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej zawiera wyjaśnienie wielu zdarzeń z życia osobistego i zawodowego siostry Jolanty, o które pytali uważni czytelnicy wcześniejszych publikacji.
W książce nakładają się na siebie dwie formy opowieści. Narracji bezpośredniej, w której wykorzystano fragmenty wspomnień, zapisków i notatek Ireny Sendlerowej, towarzyszy taki wybór i układ dokumentów, zdjęć, materiałów prasowych i listów, że stanowi cenne uzupełnienie wiedzy o bohaterce. Wybór ten może być odczytany również jako równoległy, archiwalny głos o jej życiu i działalności.
Ważnym fragmentem książki jest rozdział zatytułowany Janka, córka Ireny – rozmowa Anny Mieszkowskiej z Janiną Zgrzembską, a także obszerny aneks Dokumenty, w którym odnajdujemy bezcenne listy Ireny Sendlerowej pisane w latach 1994–1995 do Natana Grossa (1919–2005), polsko-izraelskiego pisarza, poety, tłumacza i reżysera filmowego. Do uratowania jego brata (Jerzego Grossa, który żyje w Australii, gdzie jest znanym reżyserem filmów animowanych) przyczyniła się nie tylko Irena Sendlerowa, ale również jej późniejszy mąż Stefan Zgrzembski. Publikowana jest także po raz pierwszy relacja Sendlerowej Jak ratowałam dzieci z getta warszawskiego (napisana i wygłoszona w 1966 roku w Warszawie, a w maju 1983 roku w Izraelu).
Anna Mieszkowska – urodziła się w 1958 w Warszawie. W 1984 ukończyła wydział Wiedzy o Teatrze w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (obecnie Akademia Teatralna). Pracuje w Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie. Współpracuje z Archiwum Emigracji (UMK) w Toruniu. Od wielu lat zbiera dokumentację teatralną dotyczącą działalności polskich artystów poza krajem.
Opublikowała między innymi.: Za dawno, za dobrze się znamy. Piosenki Mariana Hemara (wspólnie z Władą Majewską; Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1997), Artyści emigracyjnej Melpomeny – album dokumentacyjny bogato ilustrowany fotografiami i programami teatralnymi (PFK, Londyn 1998), Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej (Muza SA 2004), drugie wydanie Dzieci Ireny Sendlerowej (Muza SA 2009), Ja, kabareciarz. Marian Hemar od Lwowa do Londynu (MUZA 2005), Była sobie piosenka. Gwiazdy kabaretu i emigracyjnej Melpomeny (Muza SA 2006), Jestem Járosy! Zawsze ten sam… (Muza SA 2008).
Jej publikacje można znaleźć w Pamiętniku Teatralnym i w Archiwum Emigracji. Pisze hasła teatralne dla encyklopedii i słowników (WEP, Słownik biograficzny teatru polskiego, Polski Słownik Biograficzny). Jest częstym gościem w audycjach literacko-muzycznych Polskiego Radia.
Anna Mieszkowska Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej
Premiera: 24 września 2014 roku
Wydawnictwo Marginesy
