Laureatami tegorocznej edycji Nagrody imienia Beaty Pawlak zostali Mateusz Janiszewski za książkę Dom nad rzeką Loes (Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014) oraz Adam Lach za album fotograficzny Stigma (Wydawca: Adam Lach 2014).
Autor książki Dom nad rzeką Loes nie pojechał na wyspę po to, by prowadzić własne reporterskie śledztwo, słać do redakcji obszerne korespondencje i zdobywać dowody zbrodni, a następnie nagrody dziennikarskie za upublicznienie tychże. Nie, Janiszewski pracował w Timorze Wschodnim jako lekarz wolontariusz w klinice doktora Dana Murphy’ego. Nikt go tutaj nie przysłał, nie stała za nim żadna organizacja, nie należał do misji, więc już na granicy, gdy na pytanie żołnierza (Who are you with?) udzielił najgorszej możliwej odpowiedzi (Sam), dowiedział się, że jest nikim i musi radzić sobie na własną rękę. Pierwszego wieczoru w klinice operował kilkunastoletniego chłopca, kolejną ofiarę przemocy, która na Timorze jest codziennością, normą, chlebem powszednim. Nikogo nie dziwi, nie prowokuje do dalszych dociekań, po prostu jest. Już po wszystkim Janiszewski spytał: Gdzie mogę go odesłać na tomograf? Kilian, irlandzki wolontariusz, wybuchnął śmiechem – tak brzmi fragment recenzji książki Dom nad rzeką Loes, autorstwa Grzegorza Wysockiego.
Adam Lach udokumentował fotograficznie życie romskiej rodziny na obrzeżu Wrocławia. Temat fotodokumentu okazuje się znów aktualny. W naszej części Europy Romowie znów czują, że nie są tu mile widziani. O tym, jak się żyje w takim świecie opowiadają teksty dziennikarskie i relacje samych Romów tworzące integralną całość: album Stigma. Romskie piętno jest podwójne. Wykluczenie zewnętrzne może rodzić bunt, przemożne pragnienie ucieczki, ale też nieusuwalne poczucie bycia gorszym. Album pokazuje i opowiada o tych egzystencjalnych emocjach bez upiększania. Romów nie sentymentalizuje, nie ulega komercyjnemu stereotypowi prawdziwych Cyganów. Nie ulega też rzecz jasna stereotypom negatywnym. Bohaterem albumu jest bardziej konkretna romska rodzina, niż Romowie jako mniejszość etniczna i kulturowa. Dzięki temu los romski nabiera konkretności. To przemyślane i przeżyte przez autora i jego współpracowników studium przypadku, coś więcej niż owoc krótkiego reporterskiego wypadu do krainy niecodzienności. Powstało dzieło czyste artystycznie i przejmująco humanistyczne. Akurat na trudny czas niepokojów, także na tle tożsamości, w jakich dziś żyjemy – tak na temat albumu Stigma wypowiedział się Adam Szostkiewicz.
Wręczenie Nagrody odbyło się 13 października w siedzibie Fundacji im. Stefana Batorego w Warszawie.
Mateusz Janiszewski (ur. 1975) – chirurg, podróżnik i żeglarz, pracował m.in. w Timorze Wschodnim i w Tybecie. Publikował pod pseudonimami książki i opowiadania, tłumaczył też książki W.S. Burroughsa i Hakima Beya. Dom nad rzeką Loes jest jego pierwszą książką wydaną pod własnym nazwiskiem.
Adam Lach (ur. 1983) – absolwent Akademii Fotografii WSF AFA we Wrocławiu. Był związany z tygodnikiem Newsweek Polska. Publikuje swoje zdjęcia w Europie i USA, m.in. w czasopismach: The New York Times, Le Monde, L’espresso, Die Zeit, Newsweek, Polityka i Wprost. Laureat kilkunastu nagród w dziedzinie fotografii prasowej.
Nagroda imienia Beaty Pawlak – przyznawana jest od 2003 roku za tekst na temat innych kultur, religii i cywilizacji opublikowany w języku polskim w okresie od 1 lipca poprzedniego roku do 30 czerwca bieżącego roku. W ten sposób wypełniana jest ostatnia wola Beaty Pawlak, dziennikarki i pisarki, która 12 października 2002 roku zginęła w zamachu terrorystycznym na indonezyjskiej wyspie Bali. Ustanowiony Jej testamentem i noszący Jej imię Fundusz, powierzony został Fundacji im. Stefana Batorego. Dotychczasowymi laureatami nagrody są: Joanna Bator za książkę Japoński wachlarz, Max Cegielski za książkę Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu, Artur Domosławski za książkę Zbuntowana Ameryka, Anna Fostakowska za tekst Spuść oczy, płacz, Wojciech Górecki Abchazja, Bartosz Jastrzębski i Jędrzej Morawiecki za książkę Krasnojarsk Zero, Marek Kęskrawiec za książkę Czwarty pożar Teheranu, Piotr Kłodkowski za cykl artykułów Doskonały smak orientu, Cezary Michalski za cykl tekstów Listy z Ameryki, Jacek Milewski za książkę Dym się rozwiewa, Beata Pawlikowska za książkę Blondynka na Kubie. Na tropach prawdy i Ernesta Che Guevary, Paweł Smoleński za książkę Izrael już nie frunie, Andrzej Stasiuk za książkę Jadąc do Babadag, Witold Szabłowski za książkę Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji i Mariusz Szczygieł za książkę Gottland. O przyznaniu Nagrody decyduje Kapituła w składzie: Urszula Doroszewska, Piotr Kłodkowski, Maria Kruczkowska, Antoni Rogala (sekretarz), Olga Stanisławska, Adam Szostkiewicz (przewodniczący), Wojciech Tochman, Joanna Załuska, Wojciech Załuska.
Nagroda im. Beaty Pawlak
13 października 2014 roku
Laureaci: Mateusz Janiszewski za książkę Dom nad rzeką Loes oraz Adam Lach za album Stigma.
