Do 27 grudnia chętni mogą w warszawskiej Galerii Asymetria zobaczyć wystawę Resztki Krzysztofa Pijarskiego poświęconą zjawisku burzenia pomników w Polsce.
Żywoty nieświętych to wizualne wykopaliska Warszawy, próba przyjrzenia się zjawisku burzenia pomników w Polsce w okresie transformacji ustrojowej. Niektóre zostały całkowicie zniszczone, niektóre, choć trwają, są symbolicznie niewidoczne. Projekt nie wynika więc z fascynacji estetyką ruin, lecz działającymi w przestrzeni publicznej mechanizmami inskrypcji i wymazywania.
Choć pomniki powstają, by przetrwać wieki i wytłoczyć historię, której są nosicielami w otaczającej je przestrzeni miejskiej, to właśnie one jako pierwsze stają się przedmiotem gestów oczyszczania w momentach kryzysu. Przyczyny tych gestów są tyleż pragmatyczne, co symboliczne. Gdy powołuje się do życia nowy porządek, konkurencyjne narracje wydają się zbędne. Ponadto narracje te niejednokrotnie jawią się jako opresyjne, przemocowe a ich usunięcie jest jak szerokie otwarcie okna w zatęchłym mieszkaniu.
Operacje na pomnikach są symptomem potrzeby czystej karty, utopii nowych początków, pozbawionych ciężaru historii i pamięci. Dokonując ich, z jednej strony zyskuje się lekkość i swobodę ruchu, pozwalające w sposób wydawałoby się nieskrępowany podejmować nowe wyzwania. Z drugiej strony owa swoboda może okazać się złudna. Czy z historii, które się wówczas porzuca, naprawdę nie sposób niczego ocalić? Czy nie jest przypadkiem tak, że owe gesty oczyszczenia skazują nas na wiecznie powtarzanie tych samych błędów? W tym sensie strącone pomniki są zawsze ruinami dawnych utopii, niedokończonych projektów, osieroconych historii. Ich fragmentaryczny charakter pozwala przyjrzeć im się z niezwyczajnej perspektywy, być może uratować z nich iskierkę wyzwalającej energii.
Oto horyzont Żywotów nieświetych. Projekt ten skupia się na warszawskich pomnikach i rzeźbach, które zajęły miejsce pomników dawnych, a także na placach, okolicach i sceneriach, które po nich pozostały. Wskazuje również na same strącone wizerunki jako swoiste ruiny reprezentacji. Nie ogranicza się do wskazania pustego miejsca, lecz usiłuje wydobyć złożoną siatkę powiązań między pomnikami, miejscami oraz historiami, postawić pytanie o logikę rządzącą ich pojawianiem się i znikaniem, przyjrzeć się uwarstwieniom w niemych narracjach tych miejsc.
Dziś fakt, że Warszawa została odbudowana po wojnie jako obietnica społecznej utopii jest praktycznie niewidoczny. Jej powojenne korzenie stały się hieroglifem. Niniejsza książka jest próbą wizualnej lektury skrytej gramatyki miasta, niemego języka, którym przemawia.
Krzysztof Pijarski – Artysta posługujący się medium fotografii, Adiunkt w łódzkiej Szkole Filmowej, historyk sztuki, tłumacz.Obronił pracę doktorską o pismach i myśli Michaela Frieda, modernizmie i fotografii, zatytułowaną Archeologia modernizmu. Jako artystę zajmują go przede wszystkim losy obrazów i obiektów w (po)nowoczesnym świecie – tworzy wizualne archeologie muzeów, archiwów, krajobrazów, przestrzeni miejskich i innych maszynerii reprezentacji. W 2010 roku nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ukazała się antologia tekstów Allana Sekuli w jego przekładzie. Redaktor tomu Archiwum jako projekt (2011) oraz uczestnik PLAT(T)FORM 2012 w Fotomuseum Winterthur.
Resztki – wystawa
Krzysztof Pijarski
29 listopada – 27 grudnia 2014 roku
Galeria Asymetria
Warszawa
