27 listopada 2009 roku w Krakowie rozpocznie się 16. Międzynarodowy Festiwal Filmowy Etiuda&Anima. Projekcji filmów towarzyszyć będą pokazy animacji na żywo. Autoportrety twórców animacji to unikatowy cykl dwugodzinnych spotkań z twórcami, w trakcie których widzowie mają niepowtarzalną okazję, by obejrzeć najważniejsze dzieła, porozmawiać oraz na żywo zobaczyć, jak powstają filmy zaproszonego artysty. To od trzech lat zdecydowanie najbardziej spektakularny element programu festiwalu.
W 2007 roku Bogusław Zmudziński namówił trzech legendarnych twórców (Billa Plymptona, Gila Alkabetza oraz Witolda Giersza) do zaprezentowania publiczności warsztatu twórczego na żywo. Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę – każdy z pokazów przerodził się w efektowne show, nie mające nic wspólnego z rysowaniem w notesie następujących po sobie klatek (jak do tej pory powszechnie myśli się o powstawaniu animacji). W ubiegłym roku liczba zaproszonych autorów wzrosła do czterech osób, a za rysowniczym stołem zasiedli Michaela Pavlatova, Gerrit van Dijk, Aleksandra Korejwo oraz Mariusz Wilczyński.
Niezwykłość tego cyklu polega także na swego rodzaju artystycznym i osobistym ekshibicjonizmie, któremu poddają się mistrzowie animacji, zdradzający tajniki swojego warsztatu. Pokazują bowiem nie tylko technikę, ale także gesty, emocje, nawyki towarzyszące intymnej chwili powstawania dzieła. Pomiędzy widzem, artystą i dziełem wytwarza się specyficzna relacja, której próżno dziś szukać na tradycyjnych seansach kinowych.
Tegorocznymi bohaterami Autoportretów będą: Hindus Ishu Pashel (przewodniczący jury tegorocznego konkursu ANIMA), Czech Jiri Barta, Australijczyk Dennis Tupicoff oraz Polak, Hieronim Naumann.
Ishu Patel (ur. w 1942 r. w Gujarat) jest cenionym na całym świecie reżyserem, producentem, a także pedagogiem. Ważnym etapem jego kariery okazał się wyjazd do Kanady i angaż w słynnym National Film Board of Canada (NFB), możliwy dzięki otrzymanemu wcześniej prestiżowemu stypendium amerykańskiej Fundacji Rockefellera. Praca w NFB stała się świetną okazją do rozwijania indywidualnych technik, a także do współpracy z utytułowanymi twórcami, takimi jak Norman McLaren, Colin Low czy Tom Daly. To właśnie pod szyldem NFB Patel wyreżyserował i wyprodukował wiele wyróżnianych filmów – The Bead Game (1977), który przyniósł mu nominację do Oscara i nagrodę BAFTA, Afterlife (1978), Top Priority (1981) czy Divine Fate (1993). Z kolei za Paradise (1984) został nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem w Berlinie oraz drugą nominacją do Oscara.
Autoportrety twórców animacji – Ishu Patel, Kinoteatr Uciecha, 2 grudnia, godz. 19.00
Dennis Tupicoff (ur. 1951), absolwent australijskiego Queensland University, jest scenarzystą, producentem i reżyserem filmów animowanych. W swoich dziełach porusza się między animacją a dokumentem, fikcją a faktem, sztuką a rzeczywistością, uzyskując efekt przenikania form i melanżu gatunków. Pomimo przywiązania do techniki animowanej – czy wręcz wbrew niemu – Tupicoff przyznaje, że w filmie szczególnie ceni realizm. Bo kto powiedział, że animacja powinna stronić od prawdziwego życia? Filmy Tupicoffa nagradzane były na wielu światowych konkursach animacji. Dobra passa przyszła wraz z ośmiominutowym Dance of Death (1983), uhonorowanym Grand Prix w Annecy oraz Brązowym Smokiem podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmów.
Autoportrety twórców animacji – Dennis Tupicoff, Kinoteatr Uciecha, 1 grudnia, godz. 19.30
Czech Jiří Barta jest cenionym na świecie twórcą animacji poklatkowych. Urodził się w 1948 roku w Pradze i tam też w wieku dwudziestu jeden lat rozpoczął studia na Wydziale Animacji Wyższej Szkoły Rzemiosła Artystycznego. Zadebiutował w 1978 roku filmem krótkometrażowym Hadanky za bonbon. Jego kolejna produkcja, o trzy lata późniejszy Diskžokej, pokazywana była na festiwalu w Cannes, a na Krakowskim Festiwalu Filmowym nagrodzona została Srebrnym Smokiem. Pierwszy film pełnometrażowy, Krysař, Barta zrealizował w 1985 roku. Po rozpadzie Czechosłowacji, Barta przez lata bezskutecznie próbował znaleźć inwestorów, którzy sfinansowaliby jego kolejny projekt – adaptację Golema Gustava Meyrinka. Do kręcenia filmów powrócił w 2007 roku, kiedy stworzył swoją pierwszą animację komputerową, Domečku, Vař!. Pokazywany podczas MFF Etiuda&Anima film Na strychu (2008) jest pierwszą długometrażową produkcją Barty od czasu dzieła Krysař. Opowiada ona o toczącym się z dala od ludzkich oczu życiu zabawek. Barta używa w swoich filmach lalek, marionetek, animuje przedmioty. Pytany o nazwiska reżyserów, którzy wpłynęli na jego kino, na pierwszym miejscu wymienia klasyka czeskiej animacji, surrealistę Jana Švankmajera. Podobnie jak on, twórca Diskžokeja (1981) posługuje się groteską, krytykując za jej pomocą współczesny materializm i konsumpcjonizm. Barta często nawiązuje do tradycji niemieckiego ekspresjonizmu.
Autoportrety twórców animacji – Jiří Barta, Kinoteatr Uciecha, 29 listopada, godz. 19.00
Hieronim Neumann (ur. 1948) wymieniany jest jako czołowy twórca polskiej animacji eksperymentalnej. Jego nazwisko stawia się obok takich postaci, jak Józef Robakowski, Jerzy Kucia, Jan Lenica czy wreszcie światowej sławy laureat Oscara – Zbigniew Rybczyński. Niewątpliwie twórczość tego ostatniego stanowiła dla reżysera inspirację, ponieważ jeszcze przed własnym debiutem w 1976 roku (animacja Wyliczanka), Neumann asystował przy filmach Rybczyńskiego (m.in. Oj, nie mogę się zatrzymać!, 1975). Za gatunek uprawiany przez Neumanna uznaje się film kombinowany. W rzeczywistości jednak takie sformułowanie oznacza w tym wypadku brak odpowiedniej szufladki dla tego, co wychodzi spod rąk reżysera. Wizytówką stylu twórcy jest nowatorskie użycie efektów specjalnych, mieszanie ze sobą różnych technik (fotografia poklatkowa, animacja wycinankowa, kolaż), częste wykorzystywanie zdjęć aktorów, misterna i złożona konstrukcja filmów. W 2008 roku Hieronim Neumann został odznaczony Srebrnym Medalem Gloria Artis – Zasłużony Kulturze.
Autoportrety twórców animacji – Hieronim Neumann, Kinoteatr Uciecha, 30 listopada, godz. 19.00
Filarami MFF Etiuda&Anima są dwa międzynarodowe konkursy – etiud studenckich oraz profesjonalnych, szkolnych i niezależnych animacji. Wciąż rozwijający się program festiwalu z roku na rok poszerza spektrum proponowanych wydarzeń specjalnych. Stałym punktem stały się już warsztaty filmowe, gdzie w trakcie intensywnych zajęć praktycznych specjaliści ze świata filmu (Gil Alkabetz, Filip Bajon, czy Robert Ciodyk) pozwolą zapoznać się uczestnikom festiwalu z tajnikami pracy scenarzysty, reżysera, operatora, montażysty, czy twórcy animacji.
W tym roku rusza także zaplanowana na dwa lata impreza Ścieżki mistrzów: od animacji do fabuły, w czasie której będzie można prześledzić rozwój twórczości animatorskiej i filmowej Terriego Gilliama, czy Piotra Dumały. To jeszcze nie wszystko. Oprócz nagród konkursowych Jury przyznaje co roku nagrodę Specjalnego Złotego Dinozaura. W tym roku powędruje ona do dwójki wybitnych filmowców: Marcela Łozińskiego i Jacka Bławuta.
Tegoroczny festiwal odbywa się też równolegle w Nowym Sączu, gdzie nastąpi ofensywa pełnometrażowych filmów francuskich z Michaelem Ocelotem na czele. Natomiast Moskiewskie Studio Pilot zaprezentuje cykl wielokulturowych bajek dla dzieci zatytułowany Góra klejnotów, a chiński (CICDAF) i brazylijski (Anima Mundi) festiwal filmowy pokaże polskim widzom ich rodzime filmy nagrodzone w przeciągu ostatnich lat.
