CSW Znaki Czasu w Toruniu zapraszają na wydarzenia towarzyszące wystawie Działaj albo giń!, czyli retrospektywie prac legendarnego Gustava Metzgera. W ramach czwartkowych oprowadzań tematycznych odbędzie się nie tylko spotkanie z historykami sztuki, którzy opowiedzą o radykalnych przykładach praktyki i postawy artystycznej, ale także prezentacja instalacji Mobbile, odtworzona na podstawie londyńskiej akcji Gustava Metzgera z 1970 roku.
Program:
- 12.00 – oficjalne otwarcie instalacji Mobbile Gustava Metzgera przed wejściem do CSW; instalacja działać będzie do zamknięcia CSW;
- 17.00 – wykład Konrada Schillera Między destrukcją, nowymi technologiami a przestrzenią społeczną. Sympozja artystyczne w Polsce w latach 60. i 70.;
- 18.00 – wykład Stanisława Rukszy Sztuka jako przeciwny biegun społeczeństwa.
Mobbile, 1970–2015 – odtworzenie londyńskiej akcji artystycznej Gustava Metzgera z 1970 roku
Podczas konferencji W obliczu zagłady, która miała miejsce w czerwcu 2014 roku, Gustav Metzger apelował:
Sztuka, architektura i świat dizajnu powinny sprzeciwiać się procesowi „wymazywania” kolejnych gatunków z powierzchni Ziemi – zwłaszcza tam, gdzie jest choć niewielka szansa na ich uratowanie. Walka na pierwszej linii tego frontu stanowi nasz przywilej, a zarazem obowiązek. Nie ma innego wyboru, jak tylko podążać ścieżką etyki w kierunki estetyki. Żyjemy w społeczeństwie dławiącym się własnymi śmieciami. Za każdym razem, gdy zastanawiacie się nad zakupem nowego laptopa czy komórki, przypomnijcie sobie poruszające zdjęcia młodych, choć przedwcześnie postarzałych mężczyzn, którzy spędzają swoje coraz to krótsze życia w kontakcie z toksyczną technologią – odpadami naszej cywilizacji.
Metzger, już prawie 90-latek, wciąż pozostaje wierny zobowiązaniom, których podjął się we wczesnym okresie swojej artystycznej kariery. Był wówczas jednym z pierwszych, którzy podnieśli głos przeciwko nadprodukcji i zanieczyszczeniu środowiska powodowanemu przez kapitalistyczne społeczeństwo. Jego interwencja zatytułowana Mobbile, którą po raz pierwszy zrealizowano w Londynie w 1970 roku, zostanie odtworzona w ramach retrospektywy artysty odbywającej się w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu i będzie symbolicznym gestem konfrontującym nas z toksycznymi i śmiertelnymi skutkami zanieczyszczania środowiska. Mobbile to samochód z rośliną umieszczoną w plastikowym pojemniku na jego dachu, która poddana jest bezpośredniemu działaniu spalin wydobywających się z rury wydechowej. Z czasem pojemnik coraz bardziej wypełnia się gazem, powodując obumieranie uwięzionej w nim rośliny. W ten sposób praca artystyczna bezpośrednio obrazuje bezlitosny proces rozpadu i pogarszania się stanu naszego środowiska, co z kolei prowadzi do wymierania gatunków i utraty bioróżnorodności planety, uświadamiając nam, że jeżeli nie podejmiemy w porę działania i nie zaangażujemy się wspólnie w spowolnienie tych procesów, wkrótce może być już na to za późno.
Wykład Konrada Schillera: Między destrukcją, nowymi technologiami a przestrzenią społeczną. Sympozja artystyczne w Polsce w latach 60. i 70.
Plenery i zjazdy artystów nowoczesnych połączone z sympozjami naukowymi w sztuce polskiej stanowią swoisty produkt rozpoczynającej się dekady lat 60. XX wieku. Owe artystyczno-teoretyczne wydarzenia powstawały w specyficznym okresie przemian społecznych oraz cywilizacyjnych. Na ich charakter wpływ miała sytuacja polityczna, jak również szeroko rozumiane procesy modernizacji. Stąd bardzo szybko sympozja i plenery artystyczne sprowadzić można do haseł: nowe technologie, przestrzeń społeczna, przyszłościowe budownictwo i urbanistyka. Często też podejmowano problemy związane z ochroną środowiska i dewastacją dziedzictwa historycznego. Owe wydarzenia, ulokowane na tzw. Ziemiach Odzyskanych, szybko stały się platformami artystycznych i teoretycznych eksperymentów, gdzie obok wizjonerskiej architektury przyszłości, awangardowych rzeźb w przestrzeni publicznej artyści podejmowali krytykę obiegu artystyczno-krytycznego. Były również ważnym elementem szerokiej polityki kulturalnej władz komunistycznych, która widziała w tych wydarzeniach doskonałe narzędzie propagandowe. „Złote Grono” w Zielonej Górze, Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, Plener w Osiekach, „Puławy 66”, czy „Wrocław 70” to jedne z głównych, sympozjalno-plenerowych wydarzeń tego typu. To właśnie podczas nich środowiska artystyczne prowadziły permanentną grę z władzą, sięgając po destrukcję, nowe technologie i wizje przyszłości.
Konrad Schiller (1982) – kurator i krytyk sztuki, ukończył historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim oraz studia postkolonialne na Goldsmiths Collage w Londynie. Jest doktorantem Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Pracował dla Saatchi Gallery w Londynie. Publikował szereg recenzji w magazynach o sztuce (m.in. „Obiegu”, „Czasie Kultury”) oraz gazetach (m.in. „Dzienniku Gazecie Prawnej”, „Focusie”). Pisze teksty do katalogów wystaw, m.in. Tropikalizmyów w Gdanskiej Galerii Miejskiej 2 z 2012, Elektronu Roberta Kuśmirowskiego w Państwowej Galerii Sztuki z 2013. Współpracuje na stałe z pismem o sztuce „SZUM”. Jest autorem książki monograficznej na temat wystaw i sympozjów „Złotego Grona” w Zielonej Górze w latach 1963–1981 zatytułowanej Awangarda na Dzikim Zachodzie.
Wykład Stanisława Rukszy: Sztuka jako przeciwny biegun społeczeństwa
Jednym z ambitnych, choć nigdy finalnie nie zrealizowanym postulatem awangardy było wyjście poza bezpieczną autonomię instytucji artystycznych oraz próba stopienia sztuki z życiem i w efekcie – jego zmiana.
Podczas wykładu autor zaprezentuje przykłady używania sztuki jako narzędzia intensywnego przeżywania życia oraz anarchicznego snucia innych perspektyw społecznych i alternatywnego pisania historii. Odniesie się też do aktualnych perspektyw dla sztuki współczesnej, przybliżając różne zestawy praktyk.
Sztuka testuje/przesuwa granice przyjęte przez społeczeństwo. Sztuka to samouczące się narzędzie, elastyczne – oportunistycznie dopasowujące się do szybkich zmian dzisiejszego świata. Sztuka jako eksperymentalna droga poznania, intensywna forma życia, jawi się jako oferta tam, gdzie inne dziedziny bałyby się zaryzykować eksperymentu, gdzie ogranicza je racjonalność, służąca w prostej linii na przykład gospodarczemu neoliberalizmowi. […] Odważmy się więc używać nieprawomocnego języka sztuki. Jeżeli myślimy o sztuce, poważnie powinniśmy przyjąć wiedzę, którą produkuje, i wprowadzać ją w nasze życie.
Stanisław Ruksza
Stanisław Ruksza – kurator wystaw, historyk sztuki, autor tekstów o współczesności. Od 2008 roku dyrektor artystyczny Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu, gdzie realizuje projekty łączące sztukę wizualną z innymi dziedzinami kultury, naukami społeczno-politycznymi, alternatywną turystyką. Kurator kilkudziesięciu wystaw w kraju i za granicą. Wykładowca akademicki.
Działaj albo giń! Gustav Metzger – Retrospektywa
Wydarzenia towarzyszące
18 czerwca 2015 roku
CSW Znaki Czasu w Toruniu
