6 grudnia ogłoszono nominacje do 24. edycji nagród Paszporty Polityki, jednych z najbardziej prestiżowych nagród kulturalnych w Polsce, przyznawanych nieprzerwanie od ponad 20 lat. W tym roku po raz pierwszy nominowano w nowej kategorii – kultura cyfrowa.
Nagrody w poszczególnych kategoriach przyznawane są na podstawie wskazań krytyków w dziedzinach: film, teatr, sztuki wizualne, literatura, muzyka poważna, muzyka popularna i nowej od tej edycji – kultura cyfrowa. Wyróżniają one utalentowanych, młodych twórców, którzy swoją działalnością w danym roku wywarli niekwestionowany wpływ na polską kulturę wychodząc przed szereg i tworząc nowe trendy, będąc najlepszymi ambasadorami Polski w świecie.
Nowa kategoria Kultura cyfrowa obejmuje wszelkie formy kultury, których wyjściową formą jest kod programowania, ze szczególnym uwzględnieniem gier wideo na komputery, konsole i urządzenia przenośne, różnego rodzaju aplikacji, różnorodnych form internetowych, VR i filmów interaktywnych.
Nagroda specjalna, jaką jest Kreator Kultury, trafia w ręce wybitnych twórców, za szczególne osiągnięcia w popularyzacji polskiej kultury. Paszporty Polityki co roku udowadniają, że ponad wszelkimi podziałami redakcyjnymi porozumienie w dziedzinie kultury jest możliwe. Krytycy z różnych redakcji i instytucji kultury wytypowali w każdej kategorii artystów, których osiągnięcia uznali za ważne.
Laureatów wybranych przez Kapitułę będzie można poznać podczas uroczystej Gali, która odbędzie się 10 stycznia 2017 roku w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.
Nominowani do Paszportów Polityki za rok 2016
Film:
- Bartosz M. Kowalski – do Paszportu nominowany został za pokazywany na festiwalu w San Sebastian i nagrodzony w Gdyni debiut fabularny Plac zabaw.
- Jan P. Matuszyński– do Paszportu nominowany za wyróżniony w Locarno i obsypany laurami w Gdyni film Ostatnia rodzina.
- Tomasz Wasilewski – do Paszportu nominowano go za film Zjednoczone stany miłości.
Teatr:
- Agata Duda-Gracz – sama pisze teksty, reżyseruje, tworzy scenografię, kreując własny, wyrazisty język sceniczny. Od dyplomu reżyserskiego obronionego w krakowskiej PWST wyreżyserowała ponad 30 spektakli, najczęściej w Teatrze im. Jaracza w Łodzi, Teatrze im. Słowackiego w Krakowie i Teatrze Muzycznym Capitol we Wrocławiu. Jest znana z listów, które pisze w imieniu bohaterów swoich spektakli i przekazuje aktorom, by mogli na tej podstawie budować role.
- Paweł Sakowicz – tancerz i choreograf, pracujący w Polsce i za granicą. Studiował politologię na UW, a później performance i choreografię w London Contemporary Dance School. Nominowany za sceniczną charyzmę i choreografię, która staje się szkieletem projektu teatralnego. Jak w spektaklu Schubert. Romantyczna kompozycja na dwunastu wykonawców i kwartet smyczkowy z Teatru w Wałbrzychu.
- Anna Smolar – dała się poznać jako reżyserka spektakli niezwykle różnorodnych, jednocześnie bliskich życiu i przez to poruszających. Nominowana za bliskie życiu i przez to poruszające: Aktorzy żydowscy w warszawskim Teatrze Żydowskim, Dybuk z Teatru Polskiego w Bydgoszczy, czy zrealizowana w Centrum Nauki Kopernik Henrietta Lacks.
Literatura:
- Stanisław Łubieński – nominowany do Paszportu za książkę Dwanaście srok za ogon (Wydawnictwo Czarne). Od dziecka interesuje się przyrodą, a w szczególności ptakami. Praca nad książką trwała cztery lata, autor w poszukiwaniu ptaków zjeździł całą Polskę: od Bałtyku, przez bocznice Dworca Zachodniego, po szczyty Tatr. Spędził prawie dwa miesiące na obozach obrączkarskich (podczas których bada się fenomen ptasich wędrówek).
- Natalia Fiedorczuk – nominowana do Paszportu książka Jak pokochać centra handlowe jest debiutem literackim autorki (Wielka Litera). Z jednej strony jest ona bezlitosnym obrazem rodzicielstwa w dzisiejszej Polsce (nie tylko doświadczenia matki, ale i ojca), a z drugiej – zapisem rozpadu, nieradzenia sobie z życiem. I to już nie dotyczy tylko macierzyństwa, może być doświadczeniem każdego.
- Zośka Papużanka – nominowana do Paszportu za książkę On (Wydawnictwo Znak Literanova). Powieść On jest powrotem do lat 80., do peerelowskiej podstawówki, powrotem jednak niesentymentalnym. Papużanka jest świetną i czułą obserwatorką peerelowskiej codzienności, szkoły, miasta i jego dziwaków. Okazuje się też, że każdy ma w sobie coś ze Śpikia-dziwaka.
Sztuki wizualne:
- Alicja Bielawska – tworzy rzeźby i instalacje, ale także rysuje i uprawia poezję. Swe prace tworzy w wyraźnym nawiązaniu do kanonu XX-wiecznej sztuki awangardowej, umiejętnie łącząc abstrakcję i niedopowiedzenie z odniesieniami do rzeczywistości i ludzkiej kondycji. Najczęściej przygotowuje nowe prace z myślą o konkretnym miejscu ekspozycyjnym. Starannie rozmieszcza je w przestrzeni, tak by poza indywidualnym oddziaływaniem wchodziły także w dialog między sobą.
- Roman Stańczak – ukończył studia w słynnej pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego na ASP w Warszawie. Nie podążył jednak drogą radykalnej sztuki krytycznej koleżanek i kolegów: Pawła Althamera, Katarzyny Kozyry czy Artura Żmijewskiego. W jego dziełach mniej było analizy otaczającego świata, a więcej egzystencjalnej zadumy. Po 1997 roku wycofał się z artystycznego życia. Wrócił do niego 16 lat później, wykonując pomnik anioła dla Parku Rzeźby na warszawskim Bródnie. Potem przyszły dobrze przyjęte wystawy indywidualne, w tym ta z 2016 roku, zatytułowana Nigdy nie widziałem, nigdy nie zobaczę.
- Daniel Rycharski – po studiach powrócił do rodzinnej wsi Kurówko, gdzie mieszka i pracuje. Pierwszy raz o artyście zrobiło się głośno, gdy we współpracy z okolicznymi mieszkańcami zrealizował kilkadziesiąt murali przedstawiających hybrydalne zwierzęta fantastyczne. Wówczas pojawił się w odniesieniu do jego sztuki termin wiejski street-art. Szerokim echem odbiła się realizacja osobliwego, grającego ze stereotypami na temat polskiej wsi Pomnika Chłopa. Od blisko dwu lat objeżdża on (jak święty obraz) polskie wsie i miasta. Angażując się w działania ruchu Wiara i Tęcza, zaprezentował również dokumentację mszy świętej odprawionej w Przystani Pielgrzyma LGBQT podczas tegorocznych Światowych Dni Młodzieży.
Muzyka poważna:
- Krzysztof Bączyk – wychowanek Szkoły Chóralnej Jerzego Kurczewskiego. Przez 12 lat śpiewał w Poznańskim Chórze Chłopięcym Polskie Słowiki (od 2003 roku Poznański Chór Chłopięcy Miejska Instytucja Kultury), z którym występował w kilkunastu krajach świata. Brał udział w kursach prowadzonych m.in. przez Izabelę Kłosińską, Eytana Pessena, Anitę Garančę i Andrzeja Dobbera, Davida Pountneya, Adama Kruszewskiego, Waltraud Meier. Od jesieni 2016 roku związany z Operą w Zurychu. Śpiewał też pod batutą Marca Minkowskiego w salzburskim Mozarteum i w Teatrze Drottningholm w Sztokholmie.
- Marzena Diakun – dyrygenturę ukończyła z wyróżnieniem w 2005 roku w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Studia podyplomowe odbyła na Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu. Debiutowała w 2002 roku z Filharmonią Koszalińską. Zdobyła II nagrodę na 59. Konkursie Dyrygenckim w ramach Festiwalu Praska Wiosna (2007) oraz Srebrną Batutę na IX Międzynarodowym Konkursie im. G. Fitelberga w Katowicach (2012). W latach 2009–12 była pierwszym dyrygentem hiszpańskiego zespołu Smash Ensemble, z którym dokonała wielu prawykonań dzieł hiszpańskich twórców.
- Łukasz Dyczko – w wieku trzech lat zaczął uczyć się śpiewu i gry na fortepianie, w drugiej klasie szkoły podstawowej grał na flecie. W 2013 roku wygrał konkurs Marco Fiorindo w Turynie, w 2014 roku – konkurs w ramach XI Międzynarodowego Festiwalu Saksofonowego w Przeworsku, a także I Śląski Konkurs Saksofonowy w Katowicach, a w 2015 roku – X Ogólnopolski Konkurs Młodych Instrumentalistów im. Stefanii Woytowicz w Jaśle. W marcu 2016 roku zdobył I miejsce na Europejskim Forum Saksofonowym we Wrocławiu, a w miesiąc później został Młodym Muzykiem Roku 2016 i reprezentantem Polski w 18. Konkursie Eurowizji dla Młodych. Obecnie jest studentem I roku UMFC w Warszawie u Pawła Gusnara.
Muzyka popularna:
- Taco Hemingway i Rumak – raper i autor tekstów oraz jego producent muzyczny, czyli Filip Szcześniak i Maciej Ruszecki. Znają się z czasów liceum. Objawieniem okazują się teksty Szcześniaka. Nie ma w nich kompleksów wobec hip-hopu amerykańskiego, nie ma też sztucznej pozy w rodzaju nieznośnego silenia się na „rap gangsterski”.
- Raphael Rogiński – jest kluczową postacią sceny nowej muzyki żydowskiej. Do tej tradycji odnosił się wielokrotnie: jako założyciel tria Shofar (z Maciejem Morettim i Mikołajem Trzaską) oraz lider formacji Cukunft i Alte Zachen. Z tegorocznym paszportowym konkurentem Wacławem Zimplem nagrywał współczesne wariacje na temat muzyki Żydów z Jemenu. Nominowany za dwa albumy wydane w ciągu roku w różnej stylistyce. Bluesową płytę Woman Blue grupy Shy Albatross oraz album Zaświeć Niesiącku and other Kurpian Songs duetu Żywizna.
- Wacław Zimpel – klasycznie wykształcony w Akademii Muzycznej w Poznaniu klarnecista, który mógłby robić za żywą ilustrację tezy o płynności granic w muzyce. Jedną z jego pierwszych płyt był duet z Timem Daisym. Ich album Four Walls (2008) został płytą roku w plebiscycie jazzowego serwisu Diapazon. W Polsce znalazł oparcie w składzie klarnetowego kwartetu Ircha, sformowanego przez Mikołaja Trzaskę. W tym roku nominowany za solowy album Lines.
Kultura cyfrowa:
- Piotr Iwanicki – do świata gier wszedł przebojem, pokazując, że jedna innowacja może w tej stosunkowo młodej dziedzinie wywołać burzę. W tym wypadku tym pomysłem był projekt gry Superhot – tzw. Strzelanki. Żeby ten pomysł zrealizować bez wsparcia wielkich studiów, potrzebne były fundusze, a te Piotr Iwanicki zebrał poprzez akcję w serwisie Kickstarter, która przyniosła wpłaty z całego świata przekraczające 250 tys. dolarów. Gra – za którą dziś został nominowany do Paszportu Polityki– ukazała się ostatecznie w 2016 roku.
- Michał Staniszsewski – od lat 90. współtworzy Studio Plastic o bardzo ciekawym rodowodzie, którym jest demoscena – społeczność artystyczna zajmująca się tworzeniem, jak sam zwraca uwagę, „cyfrowej sztuki czasu rzeczywistego”. Absolwent Wydziału Matematyki Uniwersytetu Łódzkiego, jest z demosceną związany od niemal 20 lat. wydana w 2016 roku gra Bound, za którą nominujemy go do Paszportu Polityki, pokazuje, że dziś działa w zupełnie innej skali niż kiedyś.
- 11 Bit Studios – warszawska firma tworząca i wydająca gry wideo, założona w 2009 roku przez grupę ludzi jeszcze młodych, ale już doświadczonych w tej dziedzinie. Weszli na rynek przebojem, strategiczną grą Anomaly: Warzone Earth, ale jeszcze większy światowy rozgłos przyniósł im tytuł wprowadzony w 2014 roku This War of Mine. Do Paszportu Polityki twórcy nominowani zostali jako studio. A bezpośrednim powodem nominacji jest wydana w 2016 roku poszerzona wersja opisanej wyżej gry This War of Mine: The Little Ones.
Paszporty Polityki 2016
Nominacje: 6 grudnia 2016 roku
