9 listopada w Sali U Samurajów w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie odbyła się konferencja prasowa, podczas której dr hab. Andrzej Betlej, Dyrektor MNK, oraz dr hab. Łukasz Gaweł, zastępca ds. strategii, rozwoju i komunikacji, przedstawiali plany muzeum na przyszłość. Jednym z najistotniejszych był temat zagospodarowania Gmachu Głównego, hotelu Cracovia i przestrzeni między nimi.
Od marca do czerwca bieżącego roku w MNK trwały konsultacje społeczne, prowadzone z Miejskim Centrum Dialogu Urzędu Miasta Krakowa i mające na celu zapoznanie się z oczekiwaniami mieszkańców Krakowa co do funkcji dwóch ważnych budynków i przywróconego do użyteczności publicznej terenu między nimi.
[To] Projekt przebudowy kwartału kawałka miasta. I od początku komunikujemy to w ten sposób, że (…) nie chodzi tylko o Gmach Główny, (…) chodzi o kwartał miasta pomiędzy Gmachem Głównym a Cracovią – mówił Łukasz Gaweł. – Zaprosiliśmy krakowian i wszystkich chętnych do rozmowy na ten temat. Naprawdę chcieliśmy posłuchać, co krakowianie myślą o tej przebudowie, jakie mają potrzeby i co chcieliby znaleźć w nowym Muzeum Narodowym czy w odnowionym Muzeum Narodowym w Krakowie (…) i faktycznie pojawiło się mnóstwo pomysłów, idei, koncepcji, których nawet nie przeczuwaliśmy.
Zielone ogrody na dachach, sprowadzenie części ruchu samochodowego z al. Focha pod ziemię, ekspozycje bazujące na emocjach i doświadczeniu, ogólnodostępna czytelnia z arteteką, sklepy z polskim dizajnem – to tylko niektóre pomysły Krakowian na zagospodarowanie Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie, budynku byłego hotelu Cracovia oraz przestrzeni pomiędzy nimi.
Cykl konsultacji rozpoczął się otwartą debatą, zorganizowaną w holu Gmachu Głównego MNK 28 marca 2017 roku. Wzięli w niej udział wszyscy Dyrektorzy Muzeum, Elżbieta Koterba – Zastępca Prezydenta ds. Rozwoju Miasta Krakowa, Jerzy Zbiegień – Miejski Konserwator Zabytków, członkowie Rady Muzeum Narodowego w Krakowie, przedstawiciele uczelni, architekci i mieszkańcy miasta – łącznie ok. 200 osób. Dyrektorzy Andrzej Betlej, Andrzej Szczerski i Łukasz Gaweł poinformowali o potrzebach muzeum, m.in. konieczności remontu obu budynków, utworzenia Centrum Konserwacji i Magazynowania Zbiorów w formule magazynów otwartych.
Przedstawiono także pomysły na stworzenie w Gmachu Głównym Muzeum Kultury Polskiej a w budynku Cracovii – Muzeum Architektury i Designu. Żywo dyskutowany był problem przestrzeni między budynkami, podzielonej ruchliwą ulicą Focha. Padły pomysły budowy kładki ponad jezdnią i torowiskiem, która stałaby się atrakcyjnym punktem widokowym na stare miasto z jednej i kopiec Kościuszki z drugiej strony. Przestrzeń uporządkowałoby także sprowadzenie ruchu pod ziemię – wiceprezydent Koterba zapewniła, że to rozwiązanie, choć kosztowne, wg planów urbanistycznych tej części miasta jest możliwe.
Kontynuacją pierwszej debaty był cykl czterech spotkań warsztatowych. Pierwsze z nich odbyło się pod hasłem Gmach Główny Muzeum Narodowego w Krakowie. Nowa przestrzeń, nowe funkcje, nowe ekspozycje. Uczestnikom bardzo spodobał się pomysł uwolnienia głównej siedziby MNK od zadań administracyjnych i stworzenia w niej dużej przestrzeni wystawienniczej z salami konferencyjną i kinową. Podkreślali jednak, że aby muzeum przyciągało odbiorców, musi być otwarte na ich potrzeby, tworzyć swoiste laboratorium wiedzy. Zbiory biblioteczne i magazynowe, archiwa powinny być dostępne dla publiczności.
Funkcjom muzeum atrakcyjnego dla odbiorcy, ale przestrzegającego misji opowiadania o sztuce i przeszłości poświęcony był kolejny warsztat: Chcemy muzeum nowoczesnego! Czyli jakiego? Obecni na spotkaniu architekci, m.in. z Politechniki Krakowskiej, przestrzegali przed pułapką nowoczesności.
Duże zainteresowanie wzbudził warsztat poświęcony planom na zagospodarowanie hotelu Cracovia . Dyskutujący byli zgodni, że to miejsce „kultowe”, a jego potencjał nie może zostać zmarnowany. Plany utworzenia tu Muzeum Architektury i Designu spotkały się z uznaniem. Uczestnicy podkreślali jednak, że nie może to być martwe, zamknięte muzeum – np. polski i europejski design powinien być dostępny w komercyjnych sklepach na parterze budynku. Podkreślono mocno potrzebę różnorodnej wspólnej przestrzeni – od otwartej biblioteki i czytelni, przechodzących w miejsce do co-workingu, poprzez kawiarnię i lokale „lunchowe”, po miejsce do „lenistwa” i niebanalnie zaaranżowane przestrzenie dla dzieci. Jeśli wystawy, magazyny i przestrzenie wspólne zostaną urządzone w sposób przemyślany, budynek Cracovii ma szanse stać się miejscem, w którym można spędzić cały dzień.
Warsztaty poświęcone przestrzeni między Gmachem Głównym MNK, a hotelem Cracovia rozpoczęły się od przywołania przykładu pomnika Stanisława Wyspiańskiego, obiektu tak oczywistego, że Krakowianie przestali zwracać nań uwagę. Studenci Wydziału Architektury MNK zaprezentowali najciekawsze prace, poświęcone zagospodarowaniu tej przestrzeni. Prawie wszyscy uczestnicy byli zgodni, że należy uporządkować ruch samochodowy, a nowe funkcje budynków MNK powinny zaczynać się już na zewnątrz – w przestrzeni pełnej zieleni, miejsc do zatrzymania się, wypoczynku, spotkań. Wówczas place przed Gmachem Głównym MNK i Cracovią mogłyby rzeczywiście pełnić funkcję Forum Kultury – miejsca, w którym umawiają się Krakowianie i turyści. Instalacja lub rzeźba przed muzeum powinna być zadziwiająca, wybiegająca w przyszłość, przyciągająca przechodniów do odwiedzenia tego miejsca.
Na dzień dzisiejszy można powiedzieć tyle, że zakończyliśmy etap autentycznych i faktycznych konsultacji społecznych, (…) mamy przygotowany raport, który zapewne zostanie państwu udostępniony – jest w tej chwili w wersji roboczej, jeszcze go dopracowujemy – i wspólnie ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich przygotowujemy wstępną koncepcję, która będzie służyła wypracowaniu tak zwanego programu funkcjonalno-użytkowego, tzn. tego, co ma być podstawą do projektu nowej Cracovii i nowego Gmachu Głównego – podsumował Łukasz Gaweł.
Konsultacje społeczne w sprawie zagospodarowania Gmachu Głównego MNK, budynku byłego hotelu Cracovia oraz przestrzeni pomiędzy
Od 28 marca do 20 czerwca 2017 roku
Muzeum Narodowe w Krakowie
