Wystawa zatytułowana „Tu zaszła zmiana” to kolejna z cyklu ekspozycji „Pokój z widokiem” prezentowanych w warszawskiej Kordegardzie. Do wzięcia w niej udziału zaproszono młodych artystów – w większości interesujących się zagadnieniami z pogranicza sztuki i architektury, którzy stworzyli lub wybrali z już istniejących – projekty odnoszące się do pojęcia zmiany (w kontekście architektury, miasta, Warszawy, bądź niedawnego zniknięcia z jej pejzażu budynku Supersamu). Zaproponowane w odpowiedzi na to zaproszenie dzieła można podzielić na trzy grupy. Pierwsza z nich to swoisty homage dla Supersamu. Marcin Chomicki i Justyna Wencel chcieliby umieścić przy Placu Unii Lubelskiej, w miejscu standardowej wiaty – przystanek, którego dach nawiązuje do ekstrawaganckiej formy dachowej Supersamu. Użyteczny pomnik, który przypominałby oczekującym na autobus pasażerom niedawno zniszczony cenny przykład architektury. Uzupełniający wirtualną prezentację projektu zestaw pocztówek z widokami Supersamu w czasach świetności i w trakcie rozbiórki, stylizowanych na stare pocztówki-składanki
Izabela Tarasewicz penetrując okolice Supersamu w trakcie rozbiórki upodobała sobie fragmenty małej architektury z jego otoczenia – lastrykowe kwietniki o modernistycznych kształtach. Rzeźba do nich nawiązująca znalazła się na wystawie. Nie wiadomo, czy kwietniki należały do oryginalnego wyposażenia budynku, czy pochodzą z późniejszego okresu. Są ‘w stylu Supersamu’, a materiał, z jakiego zostały wykonane nasuwa skojarzenia wanitatywne.
Wojciech Gilewicz udokumentował ostatnie chwile istnienia Supersamu. Artysta, który dał się poznać z realizacji artystycznych wtapiających się w naturalny pejzaż miasta, bądź reinterpretujących jakiś jego fragment – tym razem stworzył impresję utrwalającą odchodzenie w przeszłość ważnego fragmentu pejzażu miasta.
Maria Kiesner to malarska kronikarka architektury. Artystka przeszła od prób uchwycenia istoty banalnego pejzażu architektonicznego do tworzenia serii portretów mniej lub bardziej sławnych budowli polskiego socmodernizmu. Na jej płótnach pojawiają się: dom kultury, ośrodek wypoczynkowy, Stadion Dziesięciolecia. Budynki konkretnie umiejscowione lub anonimowe; jedne o szlachetnej formie, inne mniej wybitne; część z nich już nie istnieje, niektóre znikną niedługo. Obrazy Kiesner stają się narzędziem walki o ocalenie fragmentu dziedzictwa architektonicznego.
Ania Witkowska i Adam Witkowski prezentują na wystawie dwie prace. Film „Zmiana” z 2006 roku to artystyczny reportaż ukazujący proces rozbiórki ceglanego budynku pochodzącego przypuszczalnie z początku dwudziestego wieku, dawnej siedziby firmy SIEMENS. Widz oglądający utrwalony na taśmie proces destrukcji pięknej architektury przemysłowej zastanawia się, co zajmie jego miejsce, jakie argumenty przekonały urzędników, że wyburzenie jest lepsze od adaptacji starych pomieszczeń do nowych celów? Obiekt – neon, w którym naprzemiennie zapalają się cząstki: SUPER i SAM, Ania Witkowska stworzyła z myślą o wystawie. Stanowi on swego rodzaju monument upamiętniający Super-budynek, którego już nie ma oraz samotną walkę jego obrońców.
Inni zaproszeni do wystawy artyści odnieśli się do problemu zmiany w pejzażu miasta w sposób bardziej abstrakcyjny. Katarzyna Krakowiak spojrzała na budynek Supersamu – jak na technologiczne osiągnięcie, zbiór proporcji i liczb odnoszących się do jego wymiarów i ciężaru. Obliczyła, ile razy trzeba by go pomniejszyć, aby zmieścił się w bocznej sali Kordegardy, a wymyślony przez nią system – rodzaj mechanicznego mięśnia – wykonując ciągłą pracę, symbolicznie odciąża i obciąża Ziemię totalną masą budynku Supersamu. Artystka nazywa proces rozbierania budynków odchudzaniem Ziemi. Jako, że materia nie cierpi pustki, można przypuszczać, że na ich miejscu pojawi się wkrótce nowy ciężar.
Michał Budny i Zbigniew Rogalski zapragnęli wprowadzić zmianę w fasadzie budynku Kordegardy. Prosty i piękny projekt zakładał wybudowanie geometrycznego portalu wokół wejścia do galerii. Pojawienie się obcego elementu, przypominającego modernistyczny white cube (symbol galerii sztuki współczesnej) na pełnej ornamentów ścianie daje niepokojący przechodnia efekt. Projekt ten w sposób abstrakcyjny i mocny mówi o tym, co niosą ze sobą zmiany w pejzażu miasta, do którego przywykliśmy. Paradoksalnie, z powodów konserwatorskich projekt ingerujący w barokową fasadę odbudowanej po wojnie Kordegardy nie był możliwy do zrealizowania na prawdę. Jego makietę można obejrzeć na wystawie. Niestety, budynek Supersamu nie został otoczony podobnie troskliwą opieką.
Na wystawie pokazywane są także dwa filmy reportażowe prezentujące historie opowiadane przez byłych pracowników Spółdzielni Spożywców Supersam i klientów sklepu. Reportaż autorstwa młodej historyczki sztuki – Katarzyny Janus, powstał specjalnie na nią.
Drugi – zrealizowany w 2002 roku i prezentowany na wystawie „Potrzeba realizmu” w CSW Zamek Ujazdowski, jest zapisem rozmów trójki niemieckich artystów: Andree Korpysa, Markusa Lőfflera i Markusa Kaisera, z osobami, które związały swoje życie zawodowe z, jak mówią autorzy: „pierwszym socjalistycznym supermarketem”.
Celem wystawy „Tu zaszła zmiana” i planowanej w czasie jej trwania w Zachęcie sesji jest zwrócenie uwagi opinii publicznej na konieczność budowania przyszłości architektonicznej Warszawy z poszanowaniem jej najnowszej historii (tak zwanego soc-realizmu)."
Kurator: Magda Kardasz
Autorem części historyczno-architektonicznej wystawy dotyczącej Supersamu jest Paweł Giergoń.
13.01 – 04.03.2007, Kordegarda, Krakowskie Przedmieście 15/17, Warszawa
