Carlo Scarpa: Projekty dla teatru. Przestrzenie mieszkalne.

Od 9 października 2010 roku w Muzeum Architektury we Wrocławiu będzie można oglądać wystawę Carlo Scarpa: Projekty dla teatru. Przestrzenie mieszkalne. Ekspozycja potrwa do 21 listopada 2010 r.

Carlo Scarpa (Wenecja 1906 – Sendai 1978) jest jedną z najbardziej wszechstronnych i znaczących postaci architektury XX w. Jest również jednym z najdłużej i najaktywniej współpracującym z weneckim Biennale artystą. Z wystawą pozostawał związany od końca II wojny światowej aż po lata siedemdziesiąte XX w. Na przestrzeni trzech dziesięcioleci włoski architekt pozostawił po sobie niezatarty ślad w postaci Pawilonu Wenezuelskiego, zaprojektował dla weneckiej wystawy wystrój wielu sal, a jego prace były wielokrotnie prezentowane w Głównym Pawilonie. Jego studia projektowe obejmowały różnorodne dziedziny, od pomieszczeń mieszkaniowych po przestrzenie muzealne, aranżacje wystaw i sztukę designu.

Carlo Scarpa urodził się w Wenecji 2 czerwca 1906 r. W roku 1926 otrzymał dyplom profesora rysunku architektonicznego na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. W tym samym czasie zaczyna współpracować z nowopowstałą Wyższą Szkołą Architektury (później IUAV – Uniwersytecki Instytut Architektury w Wenecji) jako asystent Guida Cirilliego, jego wcześniejszego profesora na Akademii, a od 1933 r. jest profesorem tejże uczelni. Od tego momentu, do lat 60-tych, działalność dydaktyczna Scarpy – którą zajmował się wspólnie z Frankiem Albinim, Ignazio Gardellą, Lodovikiem Barbiano di Belgiojoso, Enrikiem Peressuttim, jak on uczącymi na IUAV pod kierownictwem Samonà – stale będzie towarzyszyć jego działalności jako architekta. Lata studiów charakteryzują się współpracą z dwoma ważnymi warsztatami szklarskimi w Murano, których zostaje dyrektorem artystycznym: są to Cappellin & Co. (od 1926 do 1931), a następnie firma Paola Veniniego (od 1932 do 1947 roku).

W latach 1927 – 1942, Carlo Scarpa dostaje zlecenia zaprojektowania przedmiotów ze szkła, produkowanych, a następnie prezentowanych podczas kolejnych edycji Biennale Sztuki Dekoracyjnej w Monzy, na Triennale w Mediolanie oraz na Biennale w Wenecji. Jego upodobanie do aranżowania wystaw zapewni mu długotrwałe kontakty z Biennale w Wenecji, dla którego tworzył będzie obiekty architektoniczne – Pawilon Książki (1950) oraz Pawilon Wenezueli (1953-56) – oraz aranżacje kilkudziesięciu wystaw, jakie przygotował w latach 1942 – 1972.

Dzięki współpracy z weneckim Biennale Carlo Scarpa będzie miał sposobność poznać tak wielkich artystów jak Arturo Martini, Lucio Fontana, Gino Severini; kolekcjonerów Peggy Guggenheim i Carlo Cardazzo, oraz kilku z największych mistrzów modernizmu: Richarda Neutra, Gerrita Rietvelda, Alvara Aalta i Louisa I Kahna. Każde z tych spotkań odciśnie swój ślad na działalności projektowej Scarpy.

Carlo Scarpa zmarł 28 listopada 1978 r. w Sendai, w Japonii, kraju, z którym był bardzo związany i w którym cieszył się ogromnym uznaniem.

Przestrzenie mieszkalne.

W skład wystawy wchodzi 51 rysunków na temat mieszkań. Rysunki te są przechowywane w Centrum im. Carla Scarpy w Treviso i pochodzą z zasobów archiwalnych należących do kolekcji MAXXI architettura – powstającego Muzeum Narodowego Sztuki XXI wieku w Rzymie.

W okresie od lat trzydziestych do lat sześćdziesiąych architekt opracowywał nieznane szerszej publiczności projekty, które mają jednak zasadniczą wartość dla zrozumienia jego badań projektowych nad przestrzenią mieszkalną. Są to projekty domów i willi dla weneckich zleceniodawców, m.in. domu Sacerdotich, domu Pellizzarich, willi Zoppasów, willi Verittich, apartamentów w Padwie i Feltre, wystrojów żaglowca Yacht Asta i Hotelu Bauer w Wenecji.

Prezentowane na wystawie rysunki ukazują znaczącą część jego twórczości. Wykonane są prawie w całości własnoręcznie. Większość nie została nigdy wcześniej opublikowana.

Projekty dla teatru

W ramach działalności MAXXI architettura oraz Centrum Carlo Scarpy pojawił się pomysł, by przygotować wystawę poświęconą teatrom projektowanym przez weneckiego mistrza, gdzie teatr pełni funkcję łącznika między architekturą i sztukami widowiskowymi. Projekty związane z teatrem mogą udokumentować szeroki zasięg oddziaływania weneckiego Biennale, które od ponad wieku staje się teatrem zdolnym pokazać różnorodne formy wyrazu artystycznego.

Projekty teatralne Carlo Scarpy powstawały na przestrzeni kilku dziesięcioleci. W części przypadków są to tylko ogólne koncepcje, które nie wyszły nawet poza wstępną fazę projektowania, udokumentowaną jedynie poprzez kilka kart archiwalnych. Dwie z nich zasługują na szczególną uwagę. To projekty teatrów w Genui i Vicenzy, po których Carlo Scarpa pozostawił około tysiąca kart zawierających rysunki i szkice i które pozwalają prześledzić myśl autora od wstępnych pomysłów po ostateczną wizję projektu. Zrealizowane, mogłyby stanowić ważne osiągnięcie współczesnej myśli architektonicznej oraz zapisać się w historii artystycznych dokonań naszej epoki.

Wystawa prezentuje projekty dzieł niezrealizowanych, dlatego najważniejsze zadanie pełni tu rysunek. Nie tylko zastępuje on materialny obiekt, unaocznia również cały proces przygotowania szkiców oraz ujawnia niezwykłą zdolność architekta do postrzegania przestrzeni i jej przedstawienia z wykorzystaniem dogłębnej znajomości technik graficznych. Kolejny raz okazało się, że rysunki Scarpy są nie tylko narzędziem służącym kontroli i przedstawieniu rozwiązań architektonicznych, ale stają się dokumentem historycznym, posiadającym własną niezaprzeczalną wartość.