Roman Opalka

Fundacja Opałka
i Wydawnictwo Modulus
przedstawia książkę
wybitnego krytyka sztuki
Bożeny Kowalskiej
p.t.:
Roman Opałka

dane wydawnicze | streszczenie | wybrane ilustracje | wyjście

Sorry! This page is in Polish only.

Dane wydawnicze

Tytuł: Bożena Kowalska - Roman Opałka

I wydanie:

Kraków 1976
Wydawnictwo Literackie
Stron 84
46 reprodukcji czarno-białych + 4 tablice barwne
Wypowiedź artysty
5 rozdziałów
Z wypowiedzi krytyków o artyście
Bibliografia

II wydanie

[ art-ed info system | księgarnia | #ID0120 ]

Kraków 1997
Wydawnictwo Modulus.
Stron 104
46 reprodukcji czarno-bialych + 4 tablice barwne
Dwie wypowiedzi artysty
Wstęp do II wydania,
5 rozdziałów
Szkic autorki "O Romana Opałki postawie egzystencjalnej"
Streszczenia w językach: francuskim, angielskim i niemieckim
Monografia stanowi analityczne omówienie twórczości Romana Opałki od najwcześniejszych prac po narodziny i rozwój koncepcji "obrazów liczonych".

DO GÓRY

Streszczenie

Rozdział I

omawia początki aktywności artystycznej Opałki, okres przed studiami, w ich trakcie i w latach niebawem po ich ukończeniu. Podkreślony jest, już wówczas zauważalny, niezwykły talent młodego artysty, odnoszącego sukcesy we wszystkich podejmowanych zadaniach, a to z dziedzin: malarstwa, grafiki, ilustracji książkowej, plakatu, a nawet rzeźby i medalierstwa. Cechy przyszłej jego twórczości ujawniają się w dwóch rodzajach uprawianego przez Opałkę, realistycznego naówczas rysunku: w szkicach wprowadzanych skrótową kreską, bardzo syntetycznych, oraz rysunkach budowanych z delikatnej tkanki drobnych dotknięć ołówka lub piórka. W tych ostatnich można dziś dostrzec zapowiedź upodobania twórcy do struktur z nikłych elementów powtarzalnych. Uogólniające natomiast szkice konturowe anonsowały skłonności artysty do konstrukcyjnego sposobu myślenia, czystości, porządku i syntezy. Dwie te, zdawać by się mogło, trudne do zespolenia tendencje okazały się wyznacznikami dalszych losów jego sztuki. W latach 1958-1961 włączył się artysta w rozpowszechniony w tym czasie nurt malarstwa materii, co prześledzić się daje zarówno w rysunkach, jak w malarstwie.

Rozdział II

ukazuje proces narodzin indywidualności twórczej Opałki. W latach 1961-63 powstają "Chronomy". Drobne formy modularne pokrywają powierzchnie obrazu w niezliczonych powtórzeniach tworząc struktury podporządkowane surowej dyscyplinie rytmu. Punkty i kreski "Chronomów" stawiały pytania o sens i wymiar ludzkiego czasu. Równolegle tworzył artysta rysunki tuszem, z których wywodzi się cykl temper "Fonematy". Są to prace czarno-białe, z bogatą skalą szarości, oparte na zasadzie poziomych podziałów na niezupełnie regularne frazy. Przedłużeniem tej koncepcji był cykl obrazów olejnych, oznaczanych literami alfabetu greckiego; prawie płaskorzeźbowych, monochromatycznych, o podziałach wypukłymi "listewkami" farby na prostokątne, płaskie pola. Był to Opałki dialog z malarstwem materii. Jak żaden artysta z tego nurtu narzucił Opałka materii czystość gładkich, rozległych płaszczyzn i ascetyczny porządek geometrycznych podziałów. Powtórzą je w latach 1963-65 tzw. "poduszkowce" czy "zasłony" - obiekty dwustronne z płótna, pierza i usztywniających, drewnianych listew, oraz, także oparta na surowych rytmach poziomych, kompozycja z drewnianych trójkątów nanizanych na pręty, zatytułowana "Integracje".

Rozdział III

omawia graficzną twórczość Opałki od astralografii po wielekroć nagradzany cykl dziewięciu kwasorytów po wspólnym tytułem "Opisanie świata", powstały w latach 1968-70. Interpretacji poszczególnych jego dzieł i wydobyciu wątków filozofii dalekowschodniej, obecnych już we wcześniejszych dziełach twórcy, ale występujących tu ze szczególną intensywnością, towarzyszy analiza formalna prac z tej serii graficznej.

Rozdział IV

przedstawia odkrywczą koncepcję liczenia. Pierwszy Detal powstał w roku 1965, pisany był białą farbą na czarnym tle, a rozpoczęty liczbą 1, przy zastosowaniu najprostszej progresji o 1, zakończony liczbą 35.328. Autorka dowodzi prekursorstwa idei "obrazów liczonych" Opałki wobec konceptualizmu i analizuje te idee w kontekście dotychczasowej twórczości artysty.

Rozdział V

stanowi próbę interpretacji i przeanalizowania koncepcji liczenia, której od 1970 roku postanowił twórca poświęcić się w sposób wyłączny, zaprzestając jakiejkolwiek innej pracy artystycznej. Od tego też roku nagrywa na taśmie magnetofonowej swój głos wyliczający kolejne cyfry w trakcie ich pisania i odnotowuje zdjęciem swojej twarzy każdy przemijający dzień. Od 1973 roku, kiedy przekroczył liczbę jednego miliona, do szarego tła każdego następnego obrazu dodaje 1 % bieli, zdążając od tego momentu do zaniku w setnym obrazie białych cyfr w biel tła.
Nadto rozdział V zawiera interpretacje i analizy dotyczące wielu aspektów "obrazów liczonych": tak ich strony formalnej, jak przede wszystkim aspektów filozoficznych, zwłaszcza egzystencjalnych, a także niezwykle ważnego w sensie myślowym, symbolicznym i biologicznym związku ich z życiem autora.

B. Kowalska

DO GÓRY

Wybrane ilustracje

pejzaż, 1949 .......... Gołębnik, 1955