11. Przegląd Filmowy Kino na Granicy

Kino na Granicy, które dziesięć lat temu narodziło się jako przegląd kinematografii czeskiej, wyrosło na słynny festiwal filmów środkowoeuropejskich. To jedyny przegląd filmowy, który dosłownie łączy dwa miasta – polski Cieszyn i Český Těšín – przedzielone graniczną rzeką i dwie – a nawet więcej niż dwie – różne kultury, które w rzeczywistości mają ze sobą wiele wspólnego. Tegoroczna, 11. edycja imprezy to kombinacja filmów polskich, czeskich, słowackich i węgierskich. Prawie 100 tytułów składa się na kilka serii tematycznych: w tym roku widzowie będą mieli okazję zobaczyć dwie retrospektywy – Evalda Schorma i Pavola Barabáša oraz przegląd twórczości filmowej inspirowanej prozą Stanisława Lema, Juliusza Verne’a i innych autorów, dzięki którym powstały filmy z gatunku science-fiction. Widzów Kina na Granicy czeka również spotkanie z dwiema niezwykłymi kobietami – reżyserką Mártą Mészáros w cyklu jej Dzienników oraz Erzsébet Báthory – postacią historyczną – bohaterką czterech fascynujących produkcji. Przegląd uzupełniają najciekawsze filmy czeskie, polskie i słowackie z ostatnich lat.

Uroczyste otwarcie 11. Kina na Granicy będzie miało miejsce 28 kwietnia w Teatrze im. A. Mickiewicza w Cieszynie, gdzie przedpremierowo zostanie zaprezentowane dzieło Juraja Lehotskégo Slepé lásky, czyli Miłość jest ślepa. Piękny, wzruszający film o miłości, którą można odczuwać wszystkimi zmysłami oprócz wzroku, został doceniony w 2008 roku na festiwalu w Cannes, gdzie pokazywany był w prestiżowej sekcji Quinzaine des Réalisateurs.

Retrospektywa twórczości Evalda Schorma to szansa na to, by obejrzeć filmy o zwykłych, ale niepospolitych ludziach, które zbyt długo leżały na półkach cenzorów. Talent Schorma, jednego z luminarzy czechosłowackiej nowej fali wskutek politycznych decyzji nie miał szans w pełni rozkwitnąć. Mimo to, czy raczej właśnie dlatego, artysta uznawany był za szarą eminencję nowej fali, intelektualny i moralny drogowskaz dla swoich kolegów. Z kolei retrospektywa Pavola Barabáša to coś dla miłośników gór, podróży, zmagania się z naturą i wycieczek w miejsca, które przeciętny człowiek boi się odwiedzać. Barabáš na festiwalu reprezentuje kinematografię słowacką. Jego dzieła wymagają od widzów skupienia i zaangażowania – tworzy filmy podróżnicze i krajoznawcze, które są zwykle niekwestionowanymi faworytami na licznych festiwalach, dlatego też Pavol Barabáš jest najczęściej nagradzanym słowackim filmowcem.

Organizatorzy Kina na Granicy proponują także widzom podróż po świecie Stanisława Lema. W ramach festiwalu będzie można obejrzeć m. in. Wycieczkę w kosmos, Profesora Zazula, Przekładańca czy Test pilota Pirxa, czyli fabularne i animowane filmy oparte na twórczości Lema i powstałe na podstawie oryginalnych scenariuszy jego autorstwa. Swoistym uzupełnieniem retrospektywy Lemowskiej będzie przegląd najciekawszych filmów scence-fiction powstałych w środkowoeuropejskich kinematografiach oraz przegląd czeskich ekranizacji prozy Juliusza Verne’a.

Pierwszy węgierski wątek 11. edycji Kina na Granicy to Dzienniki Márty Mészáros. W czterech filmach wybitna węgierska reżyserka w bardzo osobisty (jak na Dzienniki przystało) sposób przedstawia kręte ścieżki historii państw Europy Środkowej w drugiej połowie XX wieku. Bodaj nigdy i nigdzie filmy te nie były prezentowane wspólnie. Drugi wątek węgierski to filmowy portret Erzsébet Báthory, lepiej znanej jako Elżbieta Batory, krwawej grafki spokrewnionej z polskim królem Stefanem, pani na czachtickim zamku, figurującej w Księdze rekordów Guinnessa jako seryjna morderczyni z największą liczbą ofiar na koncie.

Niezwykle interesująco zapowiadają się pokazy dwóch filmów: Muzyki Juraja Nvoty oraz Stróża nr 47 Filipa Renča. Organizatorzy festiwalu postanowili połączyć symbolicznie dwa brzegi Olzy nowym mostem: świetlnym, ułudnym, jednym słowem – filmowym. Oba filmy wyświetlane będą ze strony czeskiej, bo tam będzie projektor, taśma filmowa i widzowie – na stronę polską, gdzie znajdzie się ekran i obraz. Pierwsze (najprawdopodobniej) w historii kina seanse transgraniczne odbędą się nad Olzą 1 i 2 maja.

Filmową stronę festiwalu uzupełni bogaty przegląd nowych produkcji polskich, czeskich i słowackich oraz spotkania z ich twórcami. W ramach tej części przeglądu będzie można zobaczyć m. in. 33 sceny z życia Małgorzaty Szumowskiej, Boisko bezdomnych Kasi Adamik, Cztery noce z Anną Jerzego Skolimowskiego, dokumenty – Česká RAPublika Pavela Abraháma czy René Heleny Třeštíkovej, jak również animacje: Refreny Wioli Sowy i Sekwens Roberta Sowy.

Cykl pokazów specjalnych rozpocznie się polską przedpremierą filmu Miłość jest ślepa z udziałem reżysera Juraja Lehotskégo, dzień później odbędzie się spotkanie się z polskimi przyjaciółmi prezydenta Václava Havla: Zbigniewem Bujakiem, Andrzejem Jagodzińskim, Zbigniewem Janasem i Janem Lityńskim przy okazji polskiej premiery filmu Obywatel Havel Miroslava Janka. Pokazany zostanie także nagrodzony w Berlinie film Andrzeja Wajdy Tatarak, a następnie Jeszcze nie wieczór z udziałem reżysera Jacka Bławuta i odtwórcy głównej roli Jana Nowickiego. Na zakończenie – pokaz jednego z najlepszych czeskich filmów zeszłego roku: Tobruku z udziałem reżysera Václava Marhoula oraz film Petera Kerekesa Jak się gotuje historia.

Kino na Granicy nie ogranicza się jednak tylko do pokazów filmowych. Na publiczność czekają wykłady, wystawy i koncerty. 30 kwietnia o godzinie 16:30 w Teatrze im. Adama Mickiewicza wykład na temat kina science fiction wygłosi dr Andrzej Kołodyński, filmoznawca i krytyk filmowy, od 1994 roku redaktor naczelny miesięcznika Kino. 1 maja o 16.30 (również w siedzibie teatru) prof. dr hab. Andrzej Werner przedstawi swoją próbę podsumowania dorobku kina Europy Środkowej po przełomie 1989 roku.

Swoje autorskie wystawy zaprezentują Paweł Jońca, wielokrotnie nagradzany grafik, ilustrator i projektant, autor plakatu Kina na Granicy, a także Bohdan Heblík, młody czeski grafik inspirujący się komiksami i grami komputerowymi. Tu było kino! z kolei to unikatowy projekt Ewy Cieniak i Bartka Nowakowskiego, fotografujących małe, tradycyjne kina, w sposób piękny i nostalgiczny.

Program muzyczny 11. Kina na Granicy powierzony został praskiemu krytykowi muzycznemu Petrowi Vrbie. Petr tak wyjaśnia swój wybór: Tegoroczny program stanowi barwną paletę muzycznych projektów, tych nieźle znanych i tych prawie nieznanych, a wszystkie łączy jedna reguła, którą jest oryginalne podejście do twórczości i niezapomniane brzmienie. Podczas 5 koncertów wystąpi 8 zespołów: Contemporary Noise Septet, Pulsarus (oba z Polski), słowacka Zvuková brigáda oraz czeskie Čokovoko, DVA, MCH Band, MIDI LIDI, OTK.

A na koniec warto dodać, że parę dni temu decyzją Kapituły Nagród Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, ubiegłoroczne 10. Kino na Granicy zostało nominowane w kategorii Międzynarodowe Wydarzenie Filmowe. Rozdanie Nagród nastąpi w Warszawie 4 maja, więc uczestnikom 11. edycji Kina na Granicy nie pozostaje nic innego, jak tylko obejrzeć 3 maja o 19.30 Boisko bezdomnych, czyli ostatni seans w ramach festiwalu i mocno trzymać kciuki.

PROGRAM

28 kwietnia
10.00 CENTRAL SF Krakatit (Otakar Vávra, 1948) 106′
12.00 CENTRAL NF Refreny (Wiola Sowa, 2007), Rysa (Michał Rosa, 2008) 97′
12.00 ZAMEK wystawa: Česká nej
12.15 PIAST PB Tatry – Mýsterium, Mustang, Omo – cesta do praveku (Pavol Barabáš, 2003, 2001, 2002) 107′
14.30 PIAST MM Napló gyermekeimnek (Márta Mészáros, 1982) 106′
14.30 CENTRAL KL Wycieczka w kosmos (Krzysztof Dębowski, 1961), Ikarie XB-1 (Jindřich Polák, 1963) 96′
16.30 PIAST ES Každý den odvahu (Evald Schorm, 1964) 87′
16.30 CENTRAL NF Tango s komármi (Miloslav Luther, 2008) 97′
17.00 SZARA wystawa: Bohdan Kofila Heblík Ztráta hlasu
19.00 TEATR NF uroczyste otwarcie: Slepé lásky (Juraj Lehotský, 2008) 77′
21.15 CENTRAL NF Kuličky (Olga Dabrowská, 2008) 75′
22.30 KaSS koncert: MCH Band & Pulsarus

29 kwietnia
10.00 CENTRAL SF Wojna światów – następne stulecie (Piotr Szulkin, 1981) 92′
10.30 PIAST ME Delta (Kornél Mundruczó, 2008) 92′
12.00 CENTRAL SF Na srebrnym globie (Andrzej Żuławski, 1987) 157′
12.15 PIAST MM Napló szerelmeimnek (Márta Mészáros, 1987) 141′
15.00 TEATR PB Amazonia Vertical, Neznáma Antarktída (Pavol Barabáš, 2004, 2007) 103′
15.00 CENTRAL KL Pułapka (Krzysztof Dębowski, 1962), Profesor Zazul, Przyjaciel (Marek Nowicki, Jerzy Stawicki, 1965), Śledztwo (Marek Piestrak, 1973) 104′
15.00 KaSS wystawa: Ewa Cieniak, Bartek Nowakowski Tu było kino
17.00 TEATR SF Vynález zkázy (Karel Zeman, 1958) 81′
17.00 CENTRAL ES Rozpomínání na Zrcadlení (Evald Schorm, Ivan Vojnár) 92′
17.00 ZAMEK wystawa: Paweł Jońca Wystawa autorska
19.00 TEATR NF Občan Havel (Pavel Koutecký, Miroslav Janek, 2008) 119′
19.00 CENTRAL KL Przekładaniec (Andrzej Wajda, 1968), Test pilota Pirxa (Marek Piestrak, 1978) 130′
21.30 TEATR PB Vysoké Tatry – Divočina zamrznutá v čase, Carstensz – Siedma hora (Pavol Barabáš, 2008) 92′
21.30 CENTRAL NF Proměny (Tomáš Řehořek, 2009) 79′
23.00 KaSS koncert: Contemporary Noise Sextet & OTK

30 kwietnia
10.00 CENTRAL SF O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji (Piotr Szulkin, 1984) 85′
10.15 PIAST SF Vlčí bouda (Věra Chytilová, 1986) 92′
12.00 PIAST ES Návrat ztraceného syna (Evald Schorm, 1966) 100′
12.00 CENTRAL NF El paso (Zdeněk Tyc, 2009) 98′
12.00 ZAMEK spotkanie producentów i dystrybutorów
14.00 TEATR MM Napló apámnak, anyámnak (Márta Mészáros, 1990) 119′
14.00 CENTRAL NF Děti noci (Michaela Pavlátová, 2008) 100′
16.30 TEATR wykład: Andrzej Kołodyński
16.30 PIAST NF Optimista (Dušan Trančík, 2008), Posledná maringotka (Peter Benovský, 2008) 116′
16.30 CENTRAL KL Maszyna Trurla (Jerzy Zitzman, 1975), Szpital Przemienienia (Edward Żebrowski, 1978) 98′
19.00 TEATR NF Tatarak (Andrzej Wajda, 2009) 85′
19.00 PIAST SF Konec srpna v hotelu Ozon (Jan Schmidt, 1966) 79′
21.00 TEATR BE Contes immoraux (Walerian Borowczyk, 1974) 103′
21.00 CENTRAL NF Ivetka a hora (Vít Janeček, 2008) 84′
23.00 KaSS koncert: DVA & MIDI LIDI

1 maja
10.00 PIAST ES Pět holek na krku (Evald Schorm, 1967) 88′
10.00 CENTRAL SF Na kometě (Karel Zeman, 1970) 74′
12.00 PIAST NF Česká RAPublika (Pavel Abrahám, 2008) 87′
12.00 CENTRAL SF Já, spravedlnost (Zbyněk Brynych, 1967) 88′
14.00 TEATR MM Kisvilma – Az utolsó napló (Márta Mészáros, 2000) 104′
14.00 CENTRAL NF Sekwens (Robert Sowa, 2007), 33 sceny z życia (Małgorzata Szumowska, 2008) 108′
16.30 TEATR wykład: Andrzej Werner
16.30 PIAST BE Odhalenie Alžbety Báthoryčky (Ján Lacko, 1965) 84′
16.30 CENTRAL NF Po-lin (Jolanta Dylewska, 2008) 82′
18.30 TEATR NF Jeszcze nie wieczór (Jacek Bławut, 2008) 100′
18.30 PIAST PB 118 dní v zajatí ľadu, Bhután – Hľadanie šťastia (Pavol Barabáš, 1998, 2008) 89′
21.00 OLZA NF Muzika (Juraj Nvota, 2007) 104′
21.00 PIAST SF Tajemství Ocelového města (Ludvík Ráža, 1978) 85′
23.00 KaSS koncert: Čokovoko

2 maja
10.00 PIAST NF Mała Moskwa (Waldemar Krzystek, 2008) 115′
10.00 CENTRAL NF Ježíš je normální (Tereza Nvotová, 2008), Sestra (Vít Pancíř, 2008) 131′
12.30 TEATR NF René (Helena Třeštíková, 2008) 85′
12.30 CENTRAL NF Wszystko płynie (Edyta Turczanik, 2007), Cztery noce z Anną (Jerzy Skolimowski, 2008) 97′
14.30 TEATR NF Drzazgi (Maciej Pieprzyca, 2008) 103′
14.30 CENTRAL ES Farářův konec (Evald Schorm, 1968) 98′
16.30 TEATR NF Zlatá šedesátá: Věra Chytilová, Miloš Forman (Martin Šulík, 2009) 100′
16.30 CENTRAL SF Ga, ga. Chwała bohaterom (Piotr Szulkin, 1985) 84′
19.00 TEATR NF Tobruk (Václav Marhoul, 2008) 100′
19.00 CENTRAL BE Krvavá paní (Viktor Kubal, 1980) 77′
21.00 OLZA NF Hlídač č. 47 (Filip Renč, 2008) 108′
21.00 CENTRAL ES Den sedmý, osmá noc (Evald Schorm, 1969) 103′
23.00 KaSS koncert: Zvuková brigáda

3 maja
09.30 TEATR NF Venkovský učitel (Bohdan Sláma, 2008) 117′
10.00 CENTRAL NF Kdopak by se vlka bál? (Maria Procházková, 2008) 90′
12.00 TEATR NF Nedodržaný sľub (Jiří Chlumský, 2009) 124′
12.00 CENTRAL NF Na půdě aneb Kdo má dneska narozeniny? (Jiří Barta, 2009) 90′
15.00 PIAST ES Psi a lidé (Evald Schorm, 1971) 99′
15.00 CENTRAL BE poza programem: Bathory (Juraj Jakubisko, 2008), 135′
17.30 PIAST SF Poslední přesun (Kryštof Hanzlík, 1995) 89′
17.30 CENTRAL NF Ako sa varia dejiny (Peter Kerekes, 2009) 88′
19.30 PIAST NF Ghetto jménem Baluty (Pavel Štingl, 2008) 87′
19.30 CENTRAL NF Boisko bezdomnych (Kasia Adamik, 2008) 119′

Legenda
BE – filmowy portret Báthory Erzsébet
ES – retrospektywa Evalda Schorma
KL – Kino LEM
ME – Element madziarski
MM – Dzienniki Márty Mészáros
NF – Nowe filmy
PB – retrospektywa Pavola Barabáša
SF – Środkowoeuropejskie SF

CENTRAL – Kino Central, Český Těšín, ul. Štefánikova 27
KASS – Kulturní a společenské středisko Střelnice, Český Těšín, ul. Střelniční 1
OLZA – Projekcja nad rzeką
PIAST – Kino Piast, Cieszyn, ul. Ratuszowa 1
SZARA – Galeria Szara, Cieszyn, ul. Srebrna 1
TEATR – Teatr im. Adama Mickiewicza, Cieszyn, pl. Teatralny 1
ZAMEK – Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości, Cieszyn, ul. Zamkowa 3